Manipulacja to taktyka polegająca na ukrytym oddziaływaniu na osobę w celu kontrolowania jej i wykorzystania jej zasobów. Manipulację stosuje się dla osiągnięcia własnych celów, sprzecznych z interesami odbiorcy wpływu. Taki wpływ często powoduje znaczne szkody dla obiektu działań manipulacyjnych. Rozważmy główne rodzaje manipulacji: Manipulacja emocjonalna lub gra na uczuciach. Emocje są najczęstszym celem wywierania wpływu na drugą osobę. Jeśli manipulator wie, jakie uczucia i emocje są „słabym punktem” osoby narażonej na jego wpływ, ułatwia mu to uzyskanie pożądanej reakcji lub zachowania. Jakie manipulacje emocjonalne są najczęstsze: - manipulacja oparta na uczuciach winy. Przykłady: „Przez ciebie boli mnie głowa”; „Zachowujesz się w taki sposób, że wzrosło mi ciśnienie i boli mnie serce”; „Doprowadzasz mnie do szaleństwa!” Manipulacja z poczuciem winy w skrajnej formie dość niebezpieczny - manipulator może zagrozić samobójstwem, wpajając swojej ofierze, że od niego zależy nie tylko zdrowie, ale także życie drugiej osoby. Na taką manipulację – manipulację opartą na poczuciu wstydu, łatwo podatne są osoby, które mają poczucie winy i biorą na siebie nadmierną odpowiedzialność za innych. Przykłady: „Wstydź się!” - być może najczęstsze zdanie, jeśli chodzi o manipulację wstydem. Manipulator może próbować zawstydzić osobę, jeśli chce osiągnąć pożądane zachowanie. Taka manipulacja może być również wykorzystana jako ochrona i przesunięcie odpowiedzialności. Przykład: -Oszukałeś mnie! -Wstyd, że to mówisz! Manipulacje oparte na poczuciu wstydu są często wkomponowane w kontekst kulturowy, zwłaszcza w odniesieniu do relacji wewnątrzrodzinnych -nacisk na litość. Nacisk na litość może przybierać różne formy: - manipulacja werbalna: „Bardzo źle się czuję!” Istnieją sytuacje obiektywne - mówimy tylko o takich, w których dana osoba jest w stanie sama rozwiązać swoje problemy, ale próbuje zrzucić odpowiedzialność na inną osobę, wpajając jej, że nie poradzi sobie bez niego: „Potrzebuję twojej pomocy - tylko ty możesz Pomóż mi!"; „Potrzebuję/potrzebuję Cię!” – łzy, histeria – demonstracja bezradności, zły stan zdrowia. Pod wpływem takiego wpływu człowiek czuje się dosłownie zobowiązany do poddania się manipulatorowi i zrobienia tego, o co się go prosi, nawet jeśli rozumie że nie warto tego robić - szantaż emocjonalny - manipulacja oparta na strachu. Istnieją dwa rodzaje szantażu emocjonalnego: aluzje lub groźby konsekwencji, jeśli dana osoba nie zrobi tego, czego chce szantażysta. Przykład: „Jeśli mi teraz nie odpowiesz, rozwiodę się z tobą!” - podkreślając cierpienie, jakie dana osoba powoduje swoim zachowaniem. Przykład: „Nie odpowiedziałeś, kiedy do ciebie dzwoniłem. W rezultacie poczułem się bardzo źle i wzrosło mi ciśnienie. Musiałem wezwać karetkę!” Jako cel można wykorzystać także skłonność ofiary do odczuwania zazdrości, zazdrości, urazy i innych emocji.2. Manipulacja informacją. Przekazywane mu informacje mogą mieć decydujący wpływ na przedmiot działań manipulacyjnych. Zniekształcając informację (opowiadając wprost kłamstwa lub fałszując fakty), ukrywając ją lub częściowo raportując, manipulator może osiągnąć swój cel, jeśli adresat odbierze treść komunikatu tak, jak tego potrzebuje manipulator. Rozważmy główne manipulacyjne metody przedstawiania informacji: - obfitość nieusystematyzowanych informacji pozwala wypełnić przekaz bezużytecznymi informacjami, co komplikuje poszukiwanie znaczenia przedmiotu manipulacji; - informacje podawane w małych porcjach lub nie w całości nie pozwalają na ich efektywne wykorzystanie. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku nie można winić manipulatora za ukrywanie pewnych informacji – specjalnego ułożenia tematów; Jeżeli w tej samej serii podawane są komunikaty z zupełnie różnych kategorii, można tak przesunąć punkt ciężkości, aby odwrócić uwagę adresata od tematu, o którym nie chce się rozmawiać. Przykład: „Widziałeś, jak Pietrow porysował samochód?! A tak przy okazji, ja„W sobotę idę z chłopakami do baru” – wybór czasu na przedstawienie informacji odgrywa ważną rolę; Na przykład określony wybór kolejności zadawania pytań do dyskusji. Tutaj może zadziałać ten sam mechanizm, który działa w „zasadzie trzech tak”, który brzmi tak: „Jeśli chcesz uzyskać pozytywną decyzję w jakiejś ważnej sprawie, zadaj mu dwa krótkie i proste pytania, na które rozmówca bez wahania odpowie trudność pozytywna”; - wybór tła: mówimy tu o dźwięku tła (treść, głośność, kontrast); - jednoczesna prezentacja sprzecznych komunikatów lub podwójnych komunikatów jest bardzo powszechną techniką. Może to być nie tylko sprzeczność między różnymi komunikatami werbalnymi, ale także sprzeczność między słowami i intonacją lub słowami i czynami. Prowadzi to do dysonansu poznawczego i wprowadza człowieka w stan zamętu lub transu. W takim stanie osobę można łatwo kontrolować. Osoba musi wybrać, na który niuans zareagować. Niezależnie od reakcji manipulator zawsze może argumentować, że chodziło mu o coś innego. Przykłady przekazu dwuwerbalnego: „Zakazuję Ci mnie nie słuchać!”, „Kocham Cię bez względu na wszystko”, „Kocham Cię, gdy zachowujesz się w określony sposób”. Przykłady sprzecznych treści i intonacji lub innych sygnałów: „Kocham cię” powiedziane wrogim tonem, z wrogim wyrazem twarzy itp. – podawanie fałszywych informacji – może to wyglądać jak odniesienie do nowego, nieistniejącego ustawodawstwa lub wsparcia dla niego nieistniejący autorytet; -unikanie odpowiedzi lub nieprzyjemnego tematu poprzez żarty w celu zdewaluowania, upokorzenia odbiorcy manipulacji; -niewerbalne towarzyszenie informacji werbalnej: Głośny głos; Cichy głos. Asertywność; unoszenie się” nad adresatem; uśmiech; ton narzekania; długie pauzy; bliskie spojrzenie. Wybór akompaniamentu niewerbalnego nie jest przypadkowy – sygnały dobierane są indywidualnie dla osoby, na którą skierowana jest manipulacja często stosowane przez manipulatorów: - oświetlenie gazowe. Jest to forma manipulacji, która sprawia, że ​​człowiek wątpi w siebie i myśli, że ma nieodpowiednie postrzeganie rzeczywistości. W takim stanie łatwo jest kontrolować osobę. Na przykład jesteś oszukiwany, wiesz, że tak jest i masz na to dowody, ale rozmówca, któremu ufasz, udowadnia tak przekonująco, że się mylisz, że mimowolnie zaczynasz w siebie wątpić. Fraza znacznikowa: „Wydawało ci się!” Ważne: używane przez bliskich - pochwała selektywna. Mechanizm jest taki: człowiek czuje się niedoceniany, rzadko otrzymuje pozytywne opinie, nie ma już nadziei, że usłyszy o sobie coś dobrego i najprawdopodobniej uważa, że ​​nie zasługuje na pozytywne opinie, bo sam nie jest wystarczająco dobry, nie dorównuje. I nagle słyszy skierowane do niego coś dobrego - komplement lub pochwałę. W większości przypadków odbiorca takiej manipulacji poczuje wdzięczność w odpowiedzi na nieoczekiwany komplement. W tym stanie człowiek jest gotowy zamknąć oczy na wiele rzeczy, ponieważ wartość tej selektywnej pochwały przykrywa liczne wady. W rezultacie osoba staje się również łatwa do kontrolowania - Pochlebstwo jest grą próżności. Technika, w której wygrywają obie strony, stosowana wszędzie. Większość ludzi jest podatna na tego rodzaju manipulacje. Przy właściwym wyborze celu (w zależności od systemu wartości danej osoby) przy pomocy manipulatora może z łatwością osiągnąć swój cel i pożądane zachowanie ofiary – ocenę. Ocenianie drugiego człowieka, choćby w sposób pozytywny, to nic innego jak kontrola, manipulacja i próba jego skorygowania, nie oznacza to jednak, że proponowane zmiany przyniosą mu korzyść. Przecież często zmiana, jaką oznacza pochwała, nie jest konieczna dla chwalonego, ale ma na celu wygodę, przyjemność lub korzyść chwalącego. Po otrzymaniu oceny osoba może poczuć się zobowiązana do zmiany czegoś, aby zadowolić oceniającego i w zakresie, w jakim zgodzi się na to.