MONOTYP W PRACY Z RODZINĄ W SŁUŻBIE SPOŁECZNEJ (MONOTYP RODZINNY)|||Od autora: Opublikowano: zbiór „Przestrzeń arteterapii: chaos, struktura, żywioł”, Kijów, 2009. - 52 s działalność zawodowa pracowników socjalnych: podróż w przestrzeni zmian”, Kijów-Melytopol, 2009. - 29 s. zbiór „Przestrzeń arteterapii: horyzonty relacji”, Kijów, 2010. - 48 stron. Zbiór „Przestrzeń sztuki terapii” numer 1, Kijów, 2009. - 79 s. Przedstawiono doświadczenia stosowania technik arteterapeutycznych w pracy z klientami usług społecznych. Zastosowanie arteterapii w pracy z rodziną zostało uzasadnione. Słowa kluczowe: arteterapia, rodzina, służba społeczna, monotypia. Główne problemy, z jakimi rodzice zwracają się do specjalistów Centrum Społecznego Pomocy Rodzinie, dotyczą głównie zagadnień wychowawczych i relacje międzyludzkie. Członkowie takich rodzin najczęściej znajdują się w kryzysie, w trudnej sytuacji, dlatego nie mają ani czasu, ani ochoty na „przedłużanie przyjemności” i sięganie po długoterminową terapię. Ponadto klientów usług społecznych najczęściej łączy jedna cecha – skłonność do przerzucania odpowiedzialności za swoje życie na innych (państwo, pracowników pomocy społecznej itp.). A wszystkie usługi w serwisie społecznym są bezpłatne, zatem dla klienta nie mają większego znaczenia. W takich warunkach bardzo trudno jest współpracować z klientami. Tym bardziej, jeśli jest to rodzina. Jednym z chorych problemów współczesnej rodziny na Ukrainie jest niestabilność ekonomiczna, brak bezpieczeństwa społecznego i zwiększona wrażliwość psychiczna. Dane statystyczne potwierdzają niestabilność i dysfunkcję współczesnej rodziny [3]. To z kolei powoduje cierpienie u dorosłych i dzieci – choroby nerwowe, zachowania aspołeczne, stres, bezdomność dzieci, nieodpowiedzialność, obojętność, niemoralność i okrucieństwo rodziców [3]. Niekompetencja psychologiczna rodziców, ich nieumiejętność nawiązania pozytywnej relacji z dzieckiem, ukształtowania właściwych wartości, stania się prawdziwym wzorem do naśladowania i autorytetem dla dorastającego człowieka często prowadzi do zjawiska „ukrytego bezojcostwa” nawet w pełnych, pozornie zamożnych rodzinach [4] jeden członek rodziny lub rodzic z dzieckiem. Zwykle brzmi to tak: „Zrób coś z nim (dzieckiem)!” Praca z jednym członkiem rodziny najprawdopodobniej nie ma sensu. Wszak rodzina to system dążący do równowagi; system, w którym wszystko jest współzależne i który ma wiele parametrów systemowych. Rodzina, próbując zachować równowagę, po pracy z psychologiem przywraca członkowi rodziny zwykłe wzorce zachowań. Jeśli rodzina zdecyduje się spotkać, to w nadziei, że psycholog poda „przepis”, po którym wszystkie problemy zostaną rozwiązane samodzielnie. 1% rodzin w kryzysie decyduje się na terapię długoterminową. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że w sferze społecznej nie pracują oni z koterapeutą. Zwykle pracuje jeden psycholog praktyczny. Rodzina, przybywając na jego przyjęcie, za wszelką cenę stara się wciągnąć ego do swojego systemu. Co robić? „Wypisać receptę” i pozwolić mu odejść w spokoju? Próbować zwrócić odpowiedzialność klientom w nadziei, że i tak ją odbiorą? Mamy nadzieję, że pierwsza wizyta nie będzie ostatnią? I tu z pomocą przychodzi arteterapia. Celem artykułu jest prezentacja zastosowania techniki arteterapeutycznej „Monotypia” w pracy z rodziną w sferze społecznej. Zalety arteterapii w pracy z rodziną w sferze społecznej Główny nacisk w arteterapii rodzinnej kładzie się na badanie cech strukturalnych i funkcjonalnych rodziny [1]. - Terapia sztuką jest a potężny środek jednoczący ludzi, cenny w sytuacjach wzajemnego wyobcowania, gdy trudno jest nawiązać kontakty.i całej rodziny, co pozwala na ich wykorzystanie do oceny stanu i przeprowadzenia odpowiednich badań w zakresie pomocy społecznej Arteterapia jest środkiem swobodnej ekspresji, zakłada atmosferę zaufania, tolerancji i uwagi na świat wewnętrzny. jednostki, co prowadzi do harmonizacji relacji w rodzinie [1, 2]. Terapia sztuką w większości przypadków wywołuje w ludziach pozytywne emocje, pomaga przezwyciężyć apatię i brak inicjatywy oraz ukształtować bardziej aktywną pozycję życiową. Terapia sztuką opiera się na mobilizacji potencjału twórczego człowieka, wewnętrznych mechanizmów samoregulacji i uzdrawiania, zaspokaja podstawową potrzebę samorealizacji, ujawnienia szerokiego spektrum możliwości człowieka i potwierdzenia przez niego swojej indywidualnej niepowtarzalności sposób bycia w świecie (patrz [2]). Grupa docelowa „Ośrodka Pomocy Społecznej Rodzinie, Dzieci i Młodzieży”: - Rodziny w kryzysie - Członkowie rodzin osób współuzależnionych (alkohol, narkomani) - Rodziny zastępcze i domy dziecka typu rodzinnego [4]. z rodzinamiMonotypia (od „mono” - jeden i greckiego „τυπος” - odcisk, odcisk, dotyk, obraz) to rodzaj drukowanej grafiki, której wynalezienie przypisuje się włoskiemu artyście i rytownikowi Giovanni Castiglione (1607-1665). Technika monotypii (w sztukach plastycznych) polega na ręcznym nałożeniu farby na idealnie gładką powierzchnię płyty drukarskiej, a następnie wykonaniu nadruku na maszynie; Odbitka uzyskana na papierze jest zawsze jedyna, niepowtarzalna. To dzieło sztuki wykonane w jednym kroku. Monotypia to unikalna technika bezobiegowa, która łączy w sobie cechy grafiki i malarstwa. Krótko mówiąc: jedno dotknięcie, dotknięcie, naciśnięcie. Można powiedzieć, że monotypia jest techniką wolności i Bożej interwencji. Wynikowy obraz zawsze różni się od tego, co zostało pokazane na wydruku. Misterne wzory pojawiające się na drukowanym materiale mają charakter przypadkowy i nie mogą być dokładnie odtworzone przez artystę [3]. Monotypia jest zatem swobodą wypowiedzi i projekcją wewnętrznego świata, a szczerość tej techniki jest niezaprzeczalna. Natomiast dla nieprofesjonalnego artysty monotypia jest jednym z nowych sposobów wyrażania chwilowych emocji i nastrojów. Technika ta jest obarczona niezwykle bogatymi możliwościami z przyjemnym elementem wolności i oczekiwaniem na nieprzewidywalny wynik, który się okaże. Samo piękno monotypii polega na tym, że jest w niej nieprzewidywalność, co pozwala wyrazić prawdziwy problem, a nie to, co klient o nim myśli lub jak chce to przedstawić terapeucie. Jak wiadomo, dorośli posługują się mową jako narzędziem narzędzie komunikacji. Kiedy dorośli członkowie rodziny zaczynają rozmawiać o tym, dlaczego zwrócili się do psychologa, określenie prawdziwego problemu czasami okazuje się dość trudne, ponieważ każdy członek rodziny opowiada o swoim, a historie te nie zawsze odzwierciedlają prawdziwy obraz. Ponadto dziecko może mieć trudności z ich słownym opisaniem. Technika „Monotypia rodzinna” opiera się na przekonaniu, że wewnętrzne „ja” człowieka odbija się w obrazach wizualnych, gdy ten spontanicznie, bez myślenia, rysuje, maluje obraz lub rzeźbi. . Wiadomo, że obrazy twórczości artystycznej odzwierciedlają wszelkiego rodzaju procesy podświadome, w tym lęki, konflikty wewnętrzne, wspomnienia z dzieciństwa i marzenia. Interakcja niewerbalna podczas takiej pracy może ujawnić konflikt, który można następnie omówić. Technika ta otwiera możliwość pośredniego adresowania bieżących problemów i stwarza atmosferę wzajemnej akceptacji, dobrej woli, bezpieczeństwa i wsparcia emocjonalnego podczas procesu doradczego. Szczególne znaczenie ma fakt, że cała rodzina, rozpoczynając rysowanie każdego na osobnej szklance (każdy członek rodziny otrzymuje po jednej szklance), jednocześnie, bez interakcji słownej, wykonuje odlewy na jednej dużej kartce papieru. Na koniec sesji arteterapii, korzystając z opcji „rodzinamonotypia” opowie o dynamice procesu rysowania, przeżyciach uczestników podczas wspólnej twórczości. Produkt wspólnej twórczości będzie odzwierciedlał systemową rodzinną wizję problemu, emocjonalne znaczenie problemu dla rodziny jako całości i konkretnie dla każdego członka rodziny, a także będzie odzwierciedlał system relacji wewnątrzrodzinnych w ramach istniejącego problemu. Możliwości terapeutyczne i diagnostyczne techniki „Monotypia rodzinna” – przykłady z praktyki Przykład pierwszy. Do terapii zgłosiła się dwuosobowa rodzina: matka (T., 37 lat, bezrobotna, 18 lat żonaty, dwoje dzieci) i młodsza córka (O., 6 lat). Powód apelu rodziny: nadmierna płaczliwość i wrażliwość córki. O. uczęszcza na zajęcia przygotowawcze do szkoły. Według niej lubi zajęcia i nauczyciela. Ale każda lekcja zaczyna się od łez O. Poza tym płacze tylko wtedy, gdy jest przy niej mama i nie pozwala jej wyjść z klasy. Jeśli T. daje córce serwetki i wychodzi, to córka bardzo szybko przestaje płakać, aktywnie uczestniczy w lekcji, a nawet zostaje, aby pomóc nauczycielowi po zajęciach. O. może zacząć płakać i odmówić pójścia do szkoły, będąc jeszcze w domu. Jeśli matce uda się odwrócić uwagę córki i przesunąć ją na coś innego, to O. przestaje płakać. Jeśli T. zaczyna pytać O. dlaczego płacze i nie chce iść do szkoły, O. nie potrafi wytłumaczyć, ale płacze bardzo długo. Ta sama historia wydarzyła się w tej rodzinie rok temu, kiedy O. poszła na zajęcia w klubie. Sytuacja trwała kilka miesięcy. Rodzina zwróciła się do psychologa. Psycholog pracował tylko z dzieckiem, matka nie chciała pracować. Terapeutka uprzedziła, że w tej sytuacji ulga może być tymczasowa i tym razem matka przyjęła propozycję terapeuty – wspólną terapię. Na pierwszym spotkaniu mama i córka rozmawiały o sytuacji, z jaką przyszły, którą chcą zmienić i w jaki sposób chcą ją zmienić. Terapeuta zasugerował, aby każdy członek rodziny narysował swój emocjonalny stosunek do problemu na osobnej szkle o wymiarach 15/15 cm i odciski na wspólnej kartce formatu A3. Podczas rysowania na szkle członkowie rodziny dużo obserwowali siebie nawzajem. Szkło zostało całkowicie zamalowane. Odlewy wykonano niemal równocześnie. O. – czerwone serce z żółtym otoczeniem, po lewej stronie liścia, tuż nad środkiem liścia. Mama - wielokolorowe paski, po prawej stronie prześcieradła, tuż nad środkiem prześcieradła. O. dostała bardzo blady odlew, zdenerwowała się i od razu dodała farby do szkła i wykonała ten sam odlew po lewej stronie na arkuszu tuż pod poprzednim. Następnie mama narysowała na szkle kolejny rysunek i umieściła kolejny gips tuż pod pierwszym. Podczas gdy O. bardzo starannie starała się zrobić drugie wrażenie, naciskając i naciskając z całych sił, mojej matce udało się zrobić kolejne wrażenie. Następnie kolejny na górze, na środku prześcieradła i kolejny na górze po lewej stronie, lekko nachodzący na pierwszy gips córki (twarz pomarańczowa). Córka przyglądała się z zainteresowaniem. Następnie ze słowami „Och, czy chciałabyś, żebym narysowała dla Ciebie loki, tak bardzo je kochasz…” mama rysuje na szkle zielone spirale i wykonuje odlew dokładnie na środku prześcieradła. Córka pyta: „Podoba ci się?” O. kiwa twierdząco głową, maluje całą szybę czerwoną farbą, umieszcza odlew dokładnie na zielonych „lokach” i zaczyna mocno uderzać pięścią w szybę. I tak wykonuje tyle rzutów, ile się da, aż prawie całkowicie zamaluje zielone „loki” rysowane przez matkę. T. nie odpowiada. Kiedy rodzina zaczęła rozmawiać o wspólnej twórczości, a T. opowiadała o tym, co rysuje i o swoich emocjach, O. narysowała palcami wesołą buźkę na środku kartki. Przez całą pracę członkowie rodziny niemal przez cały czas rysowali na zmianę, najpierw jednego, potem drugiego i przyglądali się wzajemnym reakcjom, omawiając wspólną twórczość, T. potwierdzał interpretację terapeuty wyrażoną w formie założenia że problem naprawdę martwi ją bardziej niż córkę. Zauważyła, że na prześcieradle było więcej jej gipsów niż córki i zajmowały one większość miejsca na prześcieradle. Co więcej, fakt, że matka wierzyła, że robi to dla swojej córki (ona to lubi)a to wywołało agresję u córki i praktycznie pozbawiło ją ostatniej wolnej przestrzeni na prześcieradle i możliwości wyrażenia siebie. I rzeczywiście, T. w życiu niemal cały swój czas poświęca córce i jej rozwojowi. Mama cierpi na zmęczenie, niemożność zaspokojenia swoich potrzeb, nie pójścia do pracy, bo nie może zostawić O. samej ani z babciami – zaczyna płakać i nie chce zostać. Wszystkie prace domowe i obowiązki spadają na T., ponieważ jej mąż często wyjeżdża służbowo i chce odpocząć w domu, a obie córki jej nie pomagają (nawet nie wkładają brudnych ubrań do pralki). T. wykonuje niemal wszystkie prace domowe za wszystkich członków rodziny, sama wzięła na siebie ich obowiązki (aby inni nie pomyśleli, że jest złą matką), pozbawiając ich tym samym możliwości rozwoju, wyboru i odpowiedzialności. W tym miejscu należy pamiętać, że córka ma 6 lat, wkrótce pójdzie do szkoły i samodzielnie będzie budować relacje społeczne. Rodzinie zaproponowano terapię mającą na celu budowanie relacji matka-córka, podział obowiązków w rodzinie; a także terapię osobistą T., mającą na celu zmniejszenie lęku o innych członków rodziny, wzięcie odpowiedzialności za swoje życie i zwrócenie odpowiedzialności za swoje życie innym członkom rodziny. Efektem wspólnej twórczości było zrozumienie związków przyczynowo-skutkowych , nową wizję problemu i możliwości jego rozwiązania. Przykład drugi. Na terapię zgłosiła się dwuosobowa rodzina: matka (S., 35 lat, na urlopie macierzyńskim, żonaty od 11 lat, troje dzieci) i najstarsza córka (M., 10 lat). Inicjatorką terapii była matka, która martwiła się nadmierną pasją córki do Ameryki. M. uważa, że w Ameryce jest wszystko, co najlepsze, a wszystko, co ukraińskie, jest złe. Marzy o tym, żeby mieszkać w Ameryce, nie pracować, zdobyć Oscara, być bardzo bogata, mieć trójkę dzieci, które będzie wychowywać niania. Wszystkie jej myśli krążą tylko o Ameryce. Jej matka chrzestna wyszła za mąż za Amerykanina, ale mieszkają na Ukrainie. Dla M. ich dom, styl życia i styl ubioru są wzorami do naśladowania. M. intensywnie uczy się języka angielskiego i wszystkiego, co jest przydatne w życiu w Ameryce. Mama martwi się, że dla jej córki na Ukrainie, w domu, w życiu, w niej nie ma nic dobrego, że M. ciągle o tym mówi i żąda, aby zabrać ją do Ameryki. Terapeuta zaproponował mu narysowanie swojego emocjonalnego podejścia do problemu każdy członek rodziny na osobnej szkle o wymiarach 15/15 cm i wykonywał odciski na wspólnej kartce formatu A3. Podczas rysowania na szkle mama i córka były bardzo skupione na swoich rysunkach. W tym samym czasie wykonano odlewy, matka po prawej stronie na prześcieradle, córka po lewej stronie. Co więcej, każdy odlew miał swój dół (na zdjęciu odlew matki ma dół po prawej stronie, a córka po lewej), czyli rysunki są skierowane ku sobie. Matka była zadowolona z gipsu, ale córka nie: rysunek był blady, korona wyglądała jak ślimak. Dlatego M. ukończyła rysunki przedstawiające siebie, koronę, biżuterię i swoje amerykańskie imię. Omawiając wspólną twórczość, S. i M. zwróciły uwagę na rozmieszczenie rysunków naprzeciw siebie. Dla nich było to kojarzone z rywalizacją. S. stwierdziła, że ona i jej córka rzeczywiście mają różne podstawy i światy, że nie rozumie M. i nie wie, jak znaleźć z nią wspólny język. W trakcie dyskusji nad rysunkiem nawiązał się dialog między matką a córką i okazało się, że M. jest bardzo niepewna siebie i nie widzi swoich zalet, uważa, że nie ma teraz czym być dumna, dlatego tak często i mocno marzy o przyszłości (w której jest kochana). Efektem wspólnej twórczości było zrozumienie związków przyczynowo-skutkowych, odnowienie kontaktu matki z córką, możliwość dialogu i wzajemnej akceptacji Pojawiła się rodzina, której zaproponowano terapię mającą na celu budowanie relacji matka-córka, uświadomienie sobie wzajemnej wartości oraz akceptację siebie i siebie nawzajem oraz zmian, jakie zachodzą u córki w związku z dorastaniem. Przykład trzeci Doszła do siebie dwuosobowa rodzina terapia: matka (I., 38 lat, rozwiedziona od 6 miesięcy, jedno dziecko) i syn (I., 12 lat). Inicjatorką terapii była moja mama. Powód odwołania: po rozwodzie moja matka była w środku.