Od autora: Opublikowane na stronie autora Do skupienia mojej zawodowej uwagi na przyjaźni dzieci zainspirowały mnie ostatnie obserwacje mojego syna i siostrzenicy. Opiszę dwie sytuacje. Pierwsza historia. Chłopcy ukradli rower mojemu synowi. Wyszedł zadowolony i szczęśliwy, że może pojeździć na swoim nowym rowerze po podwórku, a wrócił zalany łzami. Powiedział, że jego przyjaciele poprosili o podwiezienie i odeszli. Zaczęli dowiadywać się, jakimi byli przyjaciółmi, jeśli była szansa na ich odnalezienie. - Chłopcy Vasya z naszego podwórka? - Nie. - Gdzie oni mieszkają? - Nie wiem. - Czy uczą się w waszej szkole? - Nie wiem - Czy widziałeś ich kiedyś w szkole lub na podwórku ? - NIE. -Ale jak się nazywają? -Nie wiem. -Vasya, dlaczego nazywasz ich przyjaciółmi? -No cóż, bawiliśmy się razem na podwórku! -Vasya, co to jest przyjaciel? Długa pauza, a potem zawstydzona: -Nie wiem. Więc rozmawialiśmy. Rower zniknął na zawsze. Ale po rozmowie o tym, czym przyjaciel różni się od przyjaciela, przyjaciel od znajomego, znajomy od przechodnia itp., Wasya zdecydował, że jego przyjacielem jest Iljusza, a także w parku, na podwórku, w sanatorium, na plac zabaw...znajomi i przyjaciele, ale oni są duzi i nie oddają telefonów za darmo. Jakie rodzicielskie wnioski wyciągnąłem dla siebie z tej sytuacji? Mój syn nie wie, jak nawiązywać znajomości i być może nawet nie rozumie, dlaczego jest to w ogóle konieczne. Nie wie też, czego i jak dowiedzieć się o nowym znajomym i być może wstydzi się zapytać. Nie myślał jeszcze o przyjaźni, a każdy, kto się z nim bawi, jest jego przyjacielem. Dotyczy to randek, komunikacji i przyjaźni. Już zostawiłam myśl, że mój syn jeszcze nie rozumie wartości rzeczy i nie może oszczędzać na później. Dobry chłopczyku, to także do przyszłych rozmów i naszego ojca i mnie, przede wszystkim rodzicielskiego zrozumienia - jak zachować w synku dobroć i hojność, ale nauczyć go dbać i cenić swoje rzeczy, godność i czas. Druga sytuacja. Moja mała, sześcioletnia siostrzenica. Inteligentna, urocza, swojska księżniczka. Spóźnione dziecko po dwóch chłopcach. Pielęgnowany przez mamę i tatę. Czytać nauczyła się sama, w przedszkolu i w domu jest mądra, serdeczna, wyrozumiała słowami, nie kapryśna. Ogólnie rzecz biorąc - właściwa księżniczka. Ale nasza mała trzyletnia Anya tak ją męczy, że słodka dziewczynka chowa się pod schodami i płacze z rozpaczy. Wszyscy jej radzą: jak okiełznać strzelnicę maszynową Ankę, że trzeba być silnym i odważnym, jak ważne jest umieć się postawić. A ona wychodzi i płacze. Kiedy moja siostrzenica była jeszcze dzieckiem, przysłali mi zdjęcie, na którym wyglądała jak mała mysz z przebiegłymi oczami i odstającymi uszami. Od tego czasu nazywam ją Myszką. Ale w tym roku widzę także postać Tanyi w roli myszy. Jeśli jest to bezpieczne, może robić psikusy, bawić się i hałasować z Vaską i jego dziewczynami. A jeśli ktoś tupie nogą, macha ręką, zabiera zabawkę... to szeleści w swoje ustronne miejsce i tam sam się smuci. Dlaczego dziewczyna nie może się bronić? Dlaczego tak szybko ulega wpływom innych dzieci? Dlaczego jest nieśmiały i nieśmiały w stosunku do nowych chłopaków? Jak nauczyć ją skutecznych strategii behawioralnych? Jak to robić tak ostrożnie, aby nie znikła jej czułość i urok, aby nowe przejawy zachowania zharmonizowały się z jej naturą, jak można jej pomóc w konfrontacji z innymi i odważniejszym pokazywaniu się? Rodzice myślą, a ja myślę razem z nimi Te dwie obserwacje i późniejsze refleksje, a także problemy, z jakimi przez ostatni rok przyprowadzano do mnie dzieci na piasek, zmusiły mnie do głębszego dotknięcia tematu dziecięcej przyjaźni. Psychologowie to ludzie bardzo, a czasem nawet nadmiernie refleksyjni, przyzwyczajeni do opowiadania o swoich doświadczeniach, problemach i lękach. I jestem taki sam. Zacząłem przypominać sobie moje przyjaźnie z dzieciństwa i siebie w nich. Jak się zaprzyjaźniłem i jak się zaprzyjaźniłem. Z którymi było mi łatwo i ciekawie, a których unikałem i się bałem. Z kim chciałem się zaprzyjaźnić, a kto chciał się ze mną zaprzyjaźnić? Jak się pokłóciliśmy i dlaczego. Jak zawarliśmy pokój i kto pierwszy się pojednał? Długo zagłębiałam się w wspomnienia z dzieciństwa. Cała antologia moich przyjaźni z dzieciństwa rozwinęła się w mojej pamięci.z nazwiskami, latami, historiami... Ciekawe zajęcie, mówię wam. Spróbuj, naprawdę cię porwie, odległe, ale cudownie wskrzeszone wspomnienie znajomego z przedszkola pomogło mi zrozumieć jedną z moich osobliwości, nieznanego dotąd pochodzenia. Ale najwyraźniej w dzieciństwie było to dla mnie na tyle bolesne, że psychika zadbała o to i stanowczo, przez ponad 40 lat, wypierała to doświadczenie z mojej świadomości. O tym odkryciu powiedziałam mężowi – był zaskoczony i szczęśliwy, okazało się, że nie rozumiał tej mojej osobliwości. Uznał to za kaprys lub hipokryzję. To tu zaprowadziły wspomnienia dziecięcej przyjaźni i wrogości! W pewnym sensie stałam się bardziej wolna i przejrzysta dla siebie i moich bliskich. Obserwując moje dzieci i przypominając sobie wiele o sobie, doszedłem do nieoczekiwanego wniosku, który był uderzający w swojej nienowości. A mnie, moim dzieciom i tym chłopakom, którzy przychodzą do mnie na piasek, brakuje najprostszych, ale skutecznych umiejętności komunikowania się z rówieśnikami. Próbowałem schematycznie podzielić przyjaźń na półki i pudełka, nie jest to oczywiście struktura naukowa, ale codzienna, praktyczna. I oto co się stało, na półce „robić”, w rubrykach „być w stanie” znajdują się umiejętności komunikacyjne: podanie ręki, słowo, zwrócenie uwagi na interesującego nieznajomego, ciekawskie pytanie o drugiego, mówienie o sobie z zainteresowaniem, słuchanie drugiego. , słysząc i rozpoznając, co chce powiedzieć. Łatwiej wtedy nawiązać znajomości, łatwiej nawiązać przyjaźnie i szybciej rozpoznać „przyjaciół i nieznajomych”. Na półce „wiem” znajdują się takie cenne rzeczy jak: wiedza o sobie i świecie zewnętrznym. Oto wiedza, gdzie i z kim warto się spotkać i co możesz o sobie powiedzieć, czym możesz się pochwalić, czym możesz być dumny, o czym możesz na razie przemilczeć. Znać i umieć wyrazić słowami swoje uczucia: współczucie, zainteresowanie, złość, urazę, wdzięczność... Na półce „czuć” leżą wartości najbardziej intymne – są to przeżycia dziecka w stosunku do siebie, do drugiego, do sytuacji. Tutaj przechowywane są dziecięce współczucie i żale, zachwyty i rozczarowania... Jeśli stopniowo, ale konsekwentnie nauczysz dziecko opanowywania takich umiejętności i wiedzy, jego życie w zespole będzie znacznie swobodniejsze, ciekawsze i wartościowsze. I być może jako dorosły nie będzie musiał kwestionować potrzeby szkolenia w zakresie skutecznej komunikacji, nie będzie cierpiał z powodu samotności, nudy i bezczynności. Życie z przyjaciółmi jest zdecydowanie przyjemniejsze i jaśniejsze. Jak rodzice mogą pomóc myszce Tanyi? Zacznij od czegoś prostego i łatwego. Na przykład zabieraj ją częściej na plac zabaw, na którym są nowe dzieci, i naucz ją poznawać je. Zrób to samo, gdy znajdziesz się w nowym miejscu, zwiedzając. Ucząc Cię w ten sposób nawiązywania kontaktu, nie bania się nowych znajomości i umiejętności robienia tego łatwo i naturalnie. Oczywiście po takich znajomościach miło byłoby porozmawiać z dziewczyną o jej nowych znajomościach - jak się nazywali, co lubili, w co się bawili... To, po pierwsze, pozwoli rodzicom zrozumieć, co ich córka pamięta, a po drugie, pomóż ukształtować jej stosunek do przyjaciół, wyrażaj swoje myśli i uczucia słowami. Należy ją także nauczyć mówić niegrzecznej Anyi: „Nie podoba mi się, kiedy to robisz, obrażasz mnie i. Nie chcę się z tobą bawić. Oto twoje danie, a oto moje. Jeśli chcesz, żebyśmy zagrali razem, przeproś i nie rób tego więcej. Czy jest to trudne? Tak. To trudne dla Tanyi. Dlaczego? Atmosfera w domu i przedszkolu jest przyjazna i wręcz szklarniowa. A dziecko nie nauczyło się ograniczać swojej przestrzeni i chronić swoich granic. Kopano je – szturchano, upadały – mały człowiek czuje się zagrożony i zagubiony. Płacze i zamyka się w sobie. Jest to całkowicie niekonstruktywne, a nawet szkodliwe, gdy dziecko zostaje zatrzymane przez rodziców, jeśli próbuje chronić swoje granice i zabawki przed gościem w tym samym wieku lub na placu zabaw. My, matki i ojcowie, opierając się na zasadach gościnności, przestrzeganiu etykiety, dorosłych norm grzeczności, często mówimy naszym dzieciom: daj, daj, podziel się, daj... ona jest twoim gościem, masz dużo, jesteś uprzejmi...! Ale dla najmłodszych dzieci nie potrzebują etykiety, nie rozumieją jeszcze społecznego znaczenia dorosłych!