Od autora: Rozdział 4.4 książki „Psychologia zorientowana na proces: filozoficzne, religijne, psychologiczne, psychofizjologiczne podstawy metody. Meta-umiejętności pracy psychologa” Nikolaeva E.V., Nikolaev A.Yu., M: „Thesaurus”, 2014. Podążanie za procesem jest jedną z podstawowych zasad i umiejętności podejścia zorientowanego na proces, od którego w istocie pochodzi nazwa tego zbliżać się. Podążanie za procesem nie oznacza całkowitej bezczynności i bierności. Śledzimy klienta, jego procesy i pomagamy mu się otworzyć, wykorzystując naszą świadomość w odniesieniu do własnego procesu, procesu klienta, procesu interakcji, zwracając uwagę i wspierając najmniej widoczne, ale najbardziej naładowane energetycznie sygnały klienta, rozpoznając, do czego dąży stać się oczywistym. Umiejętność śledzenia procesu klienta jest głęboko powiązana z uważnością i byciem uczniem. Rodzi się z pozycji akceptacji klienta jako całości, z jego własnymi doświadczeniami życiowymi, zasobami uzdrawiającymi, możliwościami, obroną psychologiczną, systemami przekonań, potrzebami i pragnieniami, a także z głębokiej uwagi na procesy zachodzące tu i teraz pustka (niepewność) i podążanie za tym, co się dzieje, to umiejętność tworzenia bezpiecznej przestrzeni, która ułatwia manifestację wtórnego procesu klienta. Im bardziej pełne szacunku, otwarte i otwarte jest stanowisko terapeuty, tym bardziej kreatywny i wolny czuje się klient, tym bardziej potrafi rozpoznać swoją odpowiedzialność za swoje procesy, w tym swoje psychologiczne mechanizmy obronne, ich zasoby i ograniczenia, tym bardziej potrafi sprostać nowemu, potrzebnemu mu doświadczeniu, zrodzonemu nie z zewnętrznych idei, ale z własnego świadomego doświadczenia i zintegrować to doświadczenie ze swoim życiem. Pragnienie bycia „dobrym” (wiedzącym i rozumiejącym) terapeutą może stać się pułapką. Winnicott napisał: „Nigdy nie daję klientom interpretacji, ponieważ nie chcę, żeby wiedzieli, jaki jestem głupi. Wychodzimy z równania z naszym punktem widzenia, robimy to świadomie i patrzymy na punkt widzenia klienta. W pracy procesowej jesteśmy o krok za klientem. W tym względzie przypominamy sobie słowa analityka jungowskiego Radmili Moakanin o pierwotnej misji psychoterapii jungowskiej, odzwierciedlającej głębokie zaufanie do prawdziwej wewnętrznej wiedzy klienta i podejście do procesu terapeutycznego. jest to bardzo zgodne z podejściem procesowym: „Głębia każdego człowieka ukryta jest w ziarnie, które zawiera cały jego przyszły rozwój, ziarnie, którego ostatecznym znaczeniem jest bycie boskim nasieniem, a podstawową misją psychoterapii Jungana jest pomóż temu ziarnu rosnąć i rozwijać się do pełnej dojrzałości, wykorzystując jego pełny potencjał. Jakie metody opracował Jung, aby osiągnąć ten cel? Mówi nam, że w naturalnym procesie indywiduacji znalazł model i kluczową zasadę swojej metody uzdrawiania. Proces indywiduacji przebiega głównie nieświadomie i autonomicznie, a poprzez ten proces psychika, w związku ze swoim naturalnym i spontanicznym pragnieniem pełni, stara się zharmonizować swoje świadome i nieświadome treści. W związku z tym, jak wyjaśnia Jung, „uzdrowiciel musi kierować się naturą”, a jego interwencja polega nie tyle na zapewnieniu lekarstwa, ile na rozwinięciu ukrytych zdolności twórczych pacjenta” [31]. Na bieżące wydarzenia i pojawiające się problemy można patrzeć z różnych punktów widzenia. Z jednej strony zaczynając od pytania „Dlaczego tak się stało?” Z drugiej strony zadając pytanie „Dlaczego tak się stało?” (podejście to ma charakter teleologiczny i zakłada obecność inteligentnej, twórczej wyższej woli). Albo inaczej: nie ma znaczenia, dlaczego i dlaczego wszystko się dzieje, ważne jest, jak możemy to wykorzystać dla naszego rozwoju. Mindell pisze: „Każdy problem już zawiera swojerozwiązanie". Wyjaśnienie tego stwierdzenia kryje się w podejściu teleologicznym. Stwierdzenie to można rozpatrywać także z punktu widzenia dynamiki procesu pierwotnego i wtórnego. Każde zdarzenie, które uważamy za problem, jest problemem z punktu widzenia naszej pierwotnej tożsamości i objawia się w przepływie sygnałów związanych zarówno z procesami pierwotnymi, jak i wtórnymi. Ponieważ, jak wspomniano wcześniej, proces wtórny z punktu widzenia osiągnięcia integralności kompensuje proces pierwotny, jego sygnały w potencjale ich rozwoju zawierają już rozwiązanie powstałego problemu. Podejście zorientowane na proces zasadniczo nie opiera się na przemocy. Pomaga ludziom odkrywać nowe możliwości, uznając mądrość ich procesów i naturalną moc uzdrawiania w każdym procesie. Nasz szacunek dla uzdrawiającej mocy, która drzemie w kliencie, pozwala mu czuć się swobodnie, podążając za własnym procesem i zagłębiając się w siebie, aby zgłębiać i odkrywać własną mądrość. W pewnym sensie terapeuta jest położną, pomagającą w narodzinach nowych doświadczeń w bezpiecznej, wspierającej przestrzeni sesji. Podążanie za procesem leży u podstaw nie tylko podejścia zorientowanego na proces. W różnych podejściach psychoterapeutycznych mówi się o zaufaniu w mądrość procesu mentalnego uzdrawiania. Analityk jungowski R. Moakanin napisał: „Kiedy pozwalamy, aby proces umysłowy rozwijał się spokojnie, nieświadomość zapładnia świadomość, a świadomość oświetla nieświadomość. Wzajemne łączenie i zjednoczenie dwóch przeciwieństw sprzyja wzrostowi świadomości i poszerza osobowość. Według Junga dokonuje się to w najlepszych warunkach, gdy proces nie jest kierowany z zewnątrz, a uzdrowiciel nie ingeruje w pracę natury” [31]. Ron Kurtz, autor Metody Hakomi, ujął to w ten sposób: „Impuls do uzdrawiania jest prawdziwy, potężny i tkwi w kliencie. Naszym zadaniem jest obudzić tę uzdrawiającą siłę, dostrzec jej cele i potrzeby oraz wesprzeć ją w wyrażaniu siebie i rozwoju. Nie jesteśmy uzdrowicielami. Jesteśmy środowiskiem, w którym inspiruje się uzdrawianie” [7]. W Hakomi przestrzeganie procesu objawia się zasadą „niestosowania przemocy”: „Przejawia się to jako niepróbowanie robienia wszystkiego zgodnie ze swoim harmonogramem, nie zmuszanie do niczego, brak prób kontrolowania lub zarządzania, gdy kontrola i zarządzanie są nieodpowiednie. To pozwolenie na ciszę wtedy, gdy klient potrzebuje ciszy i zmienianie swoich działań w zależności od tego, co dzieje się u klienta, zgodnie z tym, co chce, aby się wydarzyło. Występuje to również w formie nienarzucania sobie wysiłku i nie bycia zbyt zrelaksowanym. Twój brak przemocy wzbudzi zaufanie i ułatwi klientowi uważność” [Kurtz i in. glin. 2004, s.1]. Warto zaznaczyć, że zasada postępowania zgodnie z procesem sprawdza się, jeśli terapeuta jest głęboko świadomy i profesjonalnie przygotowany. W przeciwnym razie może to prowadzić albo do ponownej traumy u klienta (Załącznik 4), albo do komfortowego upływu czasu bez wychodzenia naprzeciw odkrywaniu nowych doświadczeń. W tym względzie różnicowanie sygnałów procesów pierwotnych i wtórnych oraz znajomość przejawów zachowań na krawędzi pomaga śledzić proces zgodnie z zasadą głębokiej demokracji, zwracając jednakową uwagę na sygnały zarówno procesów pierwotnych, jak i wtórnych. Jednocześnie podążanie za procesem przejmuje także wiodącą rolę terapeuty, co polega na celowym utrzymywaniu procesu na krawędzi, aby możliwie najpełniej go zgłębić i zyskać możliwość przekroczenia krawędzi z późniejszą integracją nowych doświadczeń . Podążanie za tym procesem polega także na różnicowaniu poziomów rzeczywistości, na których następuje praca i świadomym poruszaniu się pomiędzy tymi poziomami. Może to również wiązać się z wiodącą rolą terapeuty. Podsumowując, pragnę zauważyć, że mówiąc o rozwoju metaumiejętności specjalisty w podejściu procesowym, w istocie mówimy nie tylko o jego rozwoju zawodowym, ale także duchowym., 1994.