Myślenie w procesie rozwiązywania problemów. E.D. Chomskaya uważa myślenie „jako aktywną aktywność umysłową mającą na celu rozwiązanie określonego problemu... Jako jakościowy skok w kontinuum funkcji poznawczych, jako proces mający charakter pośredni i genezę kulturowo-społeczno-historyczną”. Myślenie może powstać tylko w obecności określonego motywu i sformułowania odpowiedniego zadania (w teorii aktywności rozumie się to jako cel wyznaczony podmiotowi w określonych warunkach brzegowych). Aktywność umysłową można podzielić na kilka etapów: wstępna orientacja w warunkach zadania; utworzenie programu i wybór środków rozwiązania problemu (opracowanie ogólnej strategii rozwiązania); wykonywanie określonych operacji w celu rozwiązania problemu; kontrola wyników pośrednich i końcowych; i wreszcie etap porównania wyniku końcowego z warunkami zadania i oczekiwanymi rezultatami. Aktywność umysłowa człowieka jest w zauważalnym stopniu zapośredniczona przez symbole mowy, a gdy się rozwinie, jest złożoną aktywnością integracyjną, zachodzącą zgodnie ze specjalnymi prawami A.R. Luria pisze o braku u pacjentów z uszkodzeniem płatów czołowych mózgu, w całości lub w części, fazy wstępnej orientacji w warunkach zadania i braku ogólnego schematu (planu) ich rozwiązania. Potem pozbawiony strategii proces rozwiązywania problemu zamienia się w manipulację indywidualnymi liczbami, co nie ma korelacji z ostatecznym celem. Jako przykład podano problem dotyczący dwóch półek z książkami, na których znajduje się 18 książek, a na jednej jest ich dwa razy więcej niż na drugiej, pacjenci albo pomnóż 18*2=36, albo odwrotnie podziel 18:2=9. W zadaniu, w którym syn ma 5 lat, po 15 latach ojciec będzie trzykrotnie starszy od syna. Ile lat ma teraz ojciec? Pacjenci mogą łatwo pomnożyć 15*3=45. „To znaczy, że wstępny, indykatywno-eksploracyjny etap złożonej aktywności zanika lub staje się niewystarczająco stabilny, zamknięcie systemu połączeń, który następnie kieruje przebiegiem procesów mentalnych, zostaje zakłócone, a działania pacjenta znajdują się pod wpływem obojętne ślady przeszłych doświadczeń lub zewnętrzne bodźce, które powodują boczne skojarzenia. Proces myślenia jest najbardziej widoczny w myśleniu dyskursywnym i rozwiązywaniu problemów. Osoba rozwiązująca problem musi przede wszystkim przeanalizować składniki jego uwarunkowań, wyodrębnić je w istotne zależności, wyznaczyć cele pośrednie i wybrać operacje, za pomocą których można zbliżyć się do celu. Taki typowy proces wnioskowania wymaga, aby absolutnie wszystkie operacje były podporządkowane konkretnemu celowi, aby wszystkie boczne powiązania były zahamowane, a cały proces odbywał się w układzie zamkniętym. B.V. Zeigarnik podkreśla, że: „Myślenie to czynność oparta na systemie pojęć, nakierowana na rozwiązywanie problemów, podporządkowana celowi, z uwzględnieniem warunków, w jakich zadanie jest realizowane. Aby pomyślnie wykonać zadanie, należy stale utrzymywać ten cel, wdrażać program działań i porównywać postęp z oczekiwanym rezultatem. Na podstawie tego porównania korygowane są nieprawidłowe ruchy.” W warunkach procesowej regulacji myślenia widać szczególną, dynamiczną charakterystykę jego funkcjonowania. Ich przejaw zależy przede wszystkim od ogólnej hierarchii celów przy rozwiązywaniu problemów; ponadto odzwierciedlają relacje między kierunkiem, motywacją i arbitralnością celów ostatecznych, które faktycznie rozwijają się w procesie rozwiązywania..