Od autora: Znęcanie się w szkole jest zjawiskiem powszechnym, aby mu zapobiec lub rozwiązać konflikt i wyeliminować jego skutki, konieczna jest skoordynowana interakcja pomiędzy otoczeniem dziecka a wszystkimi osobami zaangażowanymi w proces edukacyjny. Mobbing w szkole Pokoleniu urodzonemu w latach 70. znany jest film R. Bykowa „Strach na wróble”, który wyraźnie ukazuje zjawisko znęcania się wśród dzieci. Od lat 70. ubiegłego wieku w krajach skandynawskich zaczęto systematycznie badać zjawisko zwane „mobbingiem”, które jest rozumiane jako negatywne działania fizyczne lub społeczne, prowadzone systematycznie przez dłuższy czas przez jedną lub więcej osób i skierowane przeciwko ktoś, kto w obecnej sytuacji nie ma możliwości obrony (E. Rullan). Mobbing ma miejsce w środowisku społecznym – dla dzieci tym środowiskiem jest przede wszystkim szkoła. W społeczności szkolnej do mobbingu dochodzi na skutek splotu kilku przyczyn – indywidualnych (charakterystyka psychologiczna ofiary i agresora), społecznych (powiązania i relacje wewnątrzszkolne) oraz grupowych (łączenie dzieci w małe grupy w obrębie klas lub wewnątrz szkoły). szkoła). Kiedy znęcanie się prowadzi do poważnych konsekwencji, nie należy lekceważyć żadnego z powodów. Istnieją badania poświęcone psychologii ofiary, których autorzy starają się zidentyfikować cechy osobowości, które prowokują wybór ofiary. Dużą rolę odgrywa poczucie własnej wartości, zdolność do obrony, walki i zrozumienia relacji międzyludzkich. Ofiara z reguły wygląda na słabą i niezdolną do znalezienia sposobu na przeciwstawienie się sprawcom, a ataki na nią wynikają z tego, że agresorowi lub grupie agresorów łatwo jest poczuć nad nią władzę i uniknąć kary. Dzieci z rodzin niepełnych, które mają niską samoocenę, czują się obce wśród dzieci, pustelnicy i dzieci zanurzone we własnym świecie, mogą stać się grupą ryzyka. Dzieci są zagrożone ze względu na problemy fizyczne wyróżniające się na tle grupy rówieśniczej lub z powodu trudności w adaptacji (np. w rodzinach emigrantów), z powodu braku akceptacji nieformalnych zasad w grupie (co nazywa się „czarną owcą”). ”). Mogą to być także dzieci nadopiekuńcze lub dzieci, których rodzice nie poświęcają im wystarczającej uwagi, np. wyjeżdżają na dłuższy czas do pracy, stają się alkoholikami lub z innych powodów. Czasami takie dzieci są widoczne od razu i należy podjąć działania zapobiegawcze bardzo ważna jest kadra szkoły – nauczyciele i administracja – aby takie dziecko nie stało się ofiarą mobbingu, którego konsekwencje mogą stać się dla dziecka poważną traumą. Wśród działań profilaktycznych ważną rolę odgrywa praca edukacyjna z dziećmi w klasie, na przykład w ramach godziny zajęć. To dyskusje o sytuacjach znęcania się i prześladowania wśród dzieci – sytuacjach rzeczywistych, z dzieł literackich, z filmów. Można je rozegrać w formie psychodramatycznych scenariuszy z udziałem szkolnego psychologa. Mogą to być także specjalnie organizowane szkolenia i podobne wydarzenia. W mojej pracy jako psychologa szkolnego zdarzyła się podobna sytuacja. W siódmej klasie wśród uczniów była dziewczynka z rodziny niepełnej, a jej ojciec był wielkim liderem w branży związanej z edukacją szkolną. Dziewczynka bardzo wyróżniała się na tle rówieśników, jej wygląd wywoływał wyśmiewanie rówieśników (okulary, otyłość), a ponadto była zamknięta w sobie, nie szukała kontaktu z nauczycielami ani innymi osobami spoza klasy. Wiele elementów w jej wyglądzie i zachowaniu sugerowało odrzucenie (co najwyraźniej czuła w rodzinie i nadal odgrywała ten scenariusz w szkole). Po pewnym czasie stała się obiektem kpin i dokuczań ze strony dzieci. Ale jednocześnie wśród nauczycieli nie było nikogo, kto chciałby coś dla niej zrobić. Klasa ta była najbardziej problematyczna w szkole i kadra szkoły obawiała się jakichkolwiek działań wobec tych dzieci. Tym samym powstała w szkole sytuacja, w której klasa ta zaczęła odczuwać swoją siłę i wykazywać agresję wobec „obcych”. W grupie panowała spójność, która pozwalała im czuć się wzmocnionymi. Jeden ze środkówpodjęto, aby zmienić tę sytuację, było szkolenie dla nauczycieli, podczas którego wypracowano strategie behawioralne w stosunku do dzieci, których główną motywacją jest walka o władzę. Drugim działaniem był tydzień, podczas którego klasa ta została poproszona o zamianę miejscami z nauczycielami. Pod koniec tygodnia odbyła się ogólna dyskusja. Prawie wszystkie dzieci przyznały, jak trudno było im pełnić rolę nauczyciela, jak czuły się bezradne. Sytuacja w szkole zaczęła się zmieniać, choć nie szybko. I konieczna była dalsza praca z klasą i nauczycielami nad wypracowaniem zasad zachowania. Najważniejszym środkiem zapobiegania mobbingowi jest istnienie w szkole jasnych zasad zachowania, ich jasna i zrozumiała forma, ich obowiązkowe wdrażanie dla wszystkich uczestników zajęć. sytuację edukacyjną – m.in. ze strony administracji, nauczycieli, wychowawców klas. Ważne jest, aby nauczyciele nie faworyzowali faworytów i nie wyróżniali wyrzutków w klasie, wykazując się tolerancyjną postawą wobec wszystkich. Ze strony rodziców ważny jest kontakt z dzieckiem, utrzymywanie jego pozytywnego stosunku do dziecka siebie, odpowiednią samoocenę, interesować się jego sprawami w szkole, jednocześnie potrafiąc znieść pewien dystans. Nie ma potrzeby spieszyć się do szkoły na rozgrywkę, jeśli rodzic widzi, że konflikt został rozwiązany. Ważne jest, aby rodzic prześladowanego dziecka zrozumiał, jak mocno sam powinien zaangażować się w tę sytuację. W przypadku nadopiekuńczości rodzic może za bardzo się zaangażować i spieszyć z wyrównaniem rachunków ze sprawcą, narażając dziecko na ryzyko: nie uczy go samoobrony, a może sprowokować dziecko do zemsty, gdy zostanie nie w pobliżu. W przypadku obojętności ze strony rodziców, dziecko może przyjąć rolę ofiary i odmówić jakiegokolwiek oporu. Co więcej, dziecko może nawet wymyślić jakąś fantazję „zbawienia”, w której porównuje się do Jezusa Chrystusa lub innych niewinnych ofiar i że za jego cierpienie czekają na niego w przyszłości korzyści. W ten sposób rozwija się osobowość masochistyczna. Rodzic powinien uczyć dziecko zachowań w takich sytuacjach poprzez dyskusję na temat przeczytanych książek, obejrzanych filmów lub rzeczywistych sytuacji, których dziecko było świadkiem lub o czymś podobnym słyszało. Należy to zrobić natychmiast, póki emocje są jeszcze świeże. Jeśli sytuacja wymknie się spod kontroli, w rozwiązanie problemu należy zaangażować wychowawcę klasy i szkolnego psychologa. Należy szczegółowo omówić wizję sytuacji z nauczycielami i wychowawcą klasy, dowiedzieć się, jak oni widzą sytuację ze swojej strony. Jeśli środki nie zostaną podjęte, zaangażuj administrację i psychologa. Ważne jest, aby zrozumieć motywację prześladowcy i ofiary, aby opracować odpowiednie środki. Czasami ofiara również może skorzystać z tej sytuacji (jeśli nie zna innego sposobu). Na przykład w ten sposób przyciąga uwagę. Kiedy motywacja jest jasna, możliwa jest praca nad tą sytuacją zgodnie z reorientacją zachowania w celu osiągnięcia pożądanego. Podobnie jak w przypadku tej siódmej klasy – motywacja do władzy została zaspokojona po tygodniu samorządności – i pokazała dzieciom, że po otrzymaniu władzy nie cieszyły się z niej. Kolejną ważną kwestią jest osobowość prześladowcy jest liderem w grupie, który dyktuje własne zasady, a członkowie grupy przestrzegają ich, aby czuć się pod opieką lidera. Liderem takiej grupy może być dziecko, zwłaszcza nastolatek z tendencjami aspołecznymi. W pracy z takim nastolatkiem ważne jest, aby systematycznie trzymać się zasad, które za każdym razem będzie starał się złamać. Muszą to zrobić wszyscy, którzy są związani z takim dzieckiem – rodzice, nauczyciele, administracja. Rodzice wydają się być bezradni lub obojętni. Bardzo ważne jest jednak zaangażowanie ich w rozwiązanie problemu. Przeprowadź osobną rozmowę z tymi, którzy przyłączają się do grupy w obawie, że sami staną się ofiarą. Zdarzają się przypadki, gdy takie dziecko można wykorzystać, aby zmusić go do wykonywania najbardziej ryzykownych brudnych sztuczek, podczas gdy on sam.