Czy możemy słuchać? Czy naprawdę słuchamy naszego klienta, aby zrozumieć, co tak naprawdę chce nam powiedzieć? Alice Holzhey-Kuntz, studentka i współpracowniczka Medarda Bossa, przekonuje, że do tego trzeba słuchać w sposób szczególny – filozoficzny. Dopiero słuchając „trzecim, filozoficznym uchem” można wyraźnie usłyszeć, na jaką daną ontologiczną klient jest „szczególnie wrażliwy”. Alicja postrzega klienta nie jako osobę deficytową, ale jako „niechętnego filozofa”, który ma szczególny dar – nadwrażliwość na egzystencjalne kwestie: skończoność, poczucie winy i odpowiedzialności, niepokój, samotność… Zdaniem Alicji cierpienie klientów wiąże się właśnie z tym szczególnym darem: - dla osoby o szczególnej wrażliwości nieszkodliwe rzeczy codzienne tracą swą nieszkodliwość: zwykły błąd prowadzi do rozpaczy, konieczność podjęcia decyzji pogrąża się w przerażeniu, zwykła niezgoda powoduje powszechny smutek. Słuchając filozoficznie, można usłyszeć wtrącenia ontologiczne w skargach klienta, zrozumieć, na co jest on szczególnie wrażliwy, z jakim pragnieniem się to wiąże i w jaki sposób stara się to iluzoryczne pragnienie urzeczywistnić. Aby to zilustrować, Alicja podaje przykład klienta, który ciągle spóźnia się na sesje, wstydliwie szuka wymówek i ponownie przychodzi później niż umówiona godzina. Słuchając „psychoanalitycznym uchem” można założyć niechęć do posłuszeństwa, przeniesienie, bunt klienta przeciwko władzy. „Ucho intersubiektywne”, wsłuchujące się w relacje, które rozwijają się w przestrzeni terapeutycznej tu i teraz, wychwyciłoby obawy klienta dotyczące oczekiwań terapeuty lub jego dystansu. „Wyobrażam sobie, że ma szczególną wrażliwość na punkcie rozpoczynania spraw. To już jest ucho filozoficzne” – wyjaśnia Alis. Doświadczenie filozoficznego słuchania historii życia klienta pozwala terapeucie zrozumieć, że tej kobiecie jest trudno rozpocząć własne życie, bo wtedy będzie musiała porzucić złudne pragnienie pozostania niewinnym, bo gdy sami coś zaczniemy, jesteśmy odpowiedzialni za ten wybór i jego konsekwencje. „Tak więc, kiedy słuchamy Dasein analitycznie, słuchamy czegoś, co nas dotyczy – nie na poziomie osobistym, ale bezpośrednio dotyczy nas jako ludzi. My też musimy zacząć, a to może być trudne. <…> A jeśli terapeuta nie chce się z tym uporać (poczucie winy), to nie będzie w stanie tego usłyszeć w pacjencie” [3]. Idee Alice Holzhey-Kuntz inspirują, a nawet, powiedziałbym, uduchawiają moje dzisiejsze relacje z klientami. Choć poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, na jakie dane ontologiczne ten klient jest szczególnie wrażliwy, nie jest łatwe i za każdym razem zajmuje dużo czasu, zmuszając mnie do ponownego przeczytania wielu książek, ale moja chęć słuchania filozoficznie zostaje wynagrodzona na moment, w którym czuję całym sobą – oto on! Podobnie jak w przypadku klienta, który na pierwszy rzut oka przyszedł na wizytę z bardzo jasno określonym problemem relacji rodzic-dziecko, jednak zamieszanie, które powstało w trakcie terapii zarówno klienta, jak i terapeuty, skupiło wspólne wysiłki na zrozumieniu znaczenia niepokój odczuwany przez klienta o życie bliskich. Ataki niepokoju dopadały klienta w chwilach absolutnego dobrego samopoczucia, jak gdyby ilustrując Heideggera „przerażenie może obudzić się w najbardziej nieszkodliwych sytuacjach. Nie potrzeba nawet ciemności…” [2]. Kierowana zamętem zwróciłam się ku superwizji i szukałam odpowiedzi na temat znaczenia lęku u filozofów egzystencjalnych i terapeutów. Kwintesencję poszukiwań i refleksji ucieleśnia idea E. van Dortzena, która głosi, że „w dużej mierze poprzez doświadczenie lęku «budzimy się» w obliczu możliwości własnego istnienia. Niepokój jest kluczem do naszej autentyczności” [1]. To, co wydawało się pozorne, co było wielokrotnie omawiane na sesjach terapeutycznych – strach przed śmiercią, niesprawiedliwość świata, w którym śmierć odbiera bliskie i bliskie osoby – w przypadku tej klientki okazało się moim zdaniem być odpowiedzią na jej specjalne wydarzenie.22-61.