Nowe czasy, inne formy życia - epoka nowożytna Los to pojęcie tak złożone i niejednoznaczne. Co to jest - predeterminacja czy niepewność? Trudno nawet powiedzieć, co jest lepsze dla każdego z nas – kiedy wszystko jest z góry przesądzone lub kiedy nasze własne wybory determinują nasz los. Co więcej, w obu przypadkach nigdy nie będziemy pewni, czy to, co się wydarzyło, jest efektem naszego wyboru, losu, czy też może splotem przypadkowych okoliczności. Ważnym punktem jest to, jak budujemy relacje z naszym przeznaczeniem, jak je widzimy, co czytamy. I ten aspekt wiąże się z tematem tożsamości. Prowadzimy niekończący się dialog z naszym przeznaczeniem. Ciekawa jest etymologia słowa los – los, sąd. I gdzieś głęboko w sobie czujemy los jako swego rodzaju sędziego, jako Super-Ego, które nieustannie nad nami czuwa i katalizuje procesy naszej formacji. Los jest jak pojemnik, do którego wkładamy i wrzucamy wszystko, co w nas, w naszym życiu jest niezrozumiałe i niezrozumiałe. W każdym razie rozumiemy, że coś jest pod naszą kontrolą w naszym życiu, a coś nie. I na wiele rzeczy w naszym życiu nie mamy wpływu. Przed tym staje każdy, kto zdecydował się radykalnie zmienić lub zmienić swoje życie, znaleźć się w innym „udziale”. W związku z tematem losu pojawia się temat tożsamości – w jakim stopniu nasza tożsamość jest zdeterminowana pewne fatalne czynniki i wydarzenia, jak jedno rezonuje z drugim. Ciekawe, że problem wyborów – losu, tożsamości, możliwości zmiany – te tematy stały się aktualne i wkroczyły w życie ludzi nie tak dawno temu. Do pewnego momentu w życiu tradycyjnego społeczeństwa, w społeczeństwie klasowym, stanowym, tożsamość była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Los kobiety był zdeterminowany przede wszystkim warunkami urodzenia, klasą i istniejącym porządkiem społecznym. Kobiety mają swoje przeznaczenie, mężczyźni mają swoje. Jak powiedział Zygmunt Freud: „Płeć jest przeznaczeniem”. Te. nasza tożsamość jest powiązana z płcią, z płcią. A społeczeństwo, struktura społeczna z góry determinuje i determinuje życie kobiety, jakie powinno być i co powinno się wydarzyć. Jednak w pewnym momencie sytuacja ta zaczęła się dramatycznie zmieniać. I widzimy, że dzisiaj to wszystko już nie ma miejsca. Dziś świat się zmienia. A także wraz ze zmiennością świata stajemy się zmienni. Nie ma już dawnej, statycznej rzeczywistości, podążającej za tradycjami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Świat się zmienił. Wydawać by się mogło, że płeć człowieka jest czymś naturalnym i nie da się tego obejść. Ale nie, dziś możesz nawet zmienić płeć. Takie dramatyczne zmiany i trendy zostały wprowadzone w życie ludzkości przez epokę nowożytną. Jest to czas końca XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku. To wtedy stare łańcuchy, utrwalone tradycje, zwyczaje, dominująca moralność i religia utraciły swój dawny wpływ i definiującą strukturę w życiu ludzi. Ustawodawcy ich życia Bohaterki artykułu – Lou Andreas Salome i Mata Hari – to kobiety tamtej epoki. To one jako jedne z pierwszych zdecydowały się zerwać z narzuconej przez społeczeństwo kobiecej ścieżki. Lou Andreas Salome to kobieta znana dziś w świecie psychoanalizy. Była już wówczas powszechnie znana w Europie. Wiemy o niej, że była kochanką i muzą wielu znanych, utalentowanych mężczyzn – Fryderyka Nietzschego, Paula Re, Rainera Marii Rilke. Jest autorką kilku bardzo znanych wówczas w Europie dzieł literackich, w tym psychoanalitycznych. Przyjaźniła się z wieloma znanymi i prominentnymi osobistościami tamtych czasów, m.in. z Zygmuntem Freudem. Mata Hari zasłynęła dzięki tańcu. Była bardzo popularna na początku XX wieku i była wówczas najlepiej opłacaną tancerką. Hari wykonywała tańce orientalne, które przedstawiała jako starożytne tańce sakralne. Niestety, jej życie zakończyło się tragicznie; w czasie I wojny światowej, na podstawie sfabrykowanych dowodów, została skazana za działalność szpiegowską i rozstrzelana. Dziś ustalono, że nie przyznała się do zarzucanych jej czynów. A zatem obie panie, każdana swój sposób i na swój sposób starali się realizować własny projekt swojego życia (w ujęciu współczesnym). Każdy stworzył własną koncepcję siebie, która dodatkowo określiła linie i kierunki ich ścieżki życiowej. Tak jak artysta maluje obraz, tak też namalował siebie, swój świat. Pierwszą rzeczą, która rzuca się w oczy, jest zmiana nazwy. Wydaje mi się, że zawsze, gdy mamy do czynienia z bohaterem bardzo niezależnym i niezwykłym, następuje pewien moment inicjacyjny związany ze zmianą imienia. Tak właśnie stało się z Lou Salome, którą wcześniej nazywano Louise, Louise Gustavovna von Salome. A także z Matą Hari, której oryginalne imię brzmiało Margaretha Gertrude Zelle. Pochodząca z Holandii Margareta udawała orientalną księżniczkę Małgorzatę i Luizę. Mata Hari i Lou Salome. No cóż, świetnie. Właściwie to trochę mistyczny temat. Zmiana nazwiska jest jak zmiana losu, kiedy wraz ze zmianą imienia wydaje się, że linia losu zmienia swój bieg. W każdym razie w decyzji Lou Salome i Maty Hari o zmianie nazwiska możemy dostrzec chęć zmiany zmieniając w ten sposób zarówno ich tożsamość, jak i nawet przeznaczenie. Imię dziecka nadawane jest przez rodziców i przez całe życie nosimy imię wybrane przez kogoś innego, nie my je wybraliśmy. Zmieniając nazwę, zdajemy się deklarować, że odchodzimy od rodzicielskich decyzji i postaw wobec nas. Być może zmiana imienia dla naszych bohaterek była ważnym aktem, pokazem, że odważyły ​​się podejmować w życiu własne decyzje (co było dla kobiety wówczas nowością). I co dalej. Wraz ze zmianą nazwiska obie kobiety postanowiły porzucić wytyczoną przez ich krąg kobiecą ścieżkę. Mity i oszustwa Kiedy harcerz zostaje wysłany do obcego kraju w celu wykonania misji, zostaje mu nadane nowe imię i powstaje wiarygodna legenda o jego dotychczasowym życiu. To samo stało się z naszymi bohaterkami. Po zdobyciu nowego imienia każdy z nich zaczął tworzyć nowy mit o sobie, nowe koncepcje siebie. Poczuli się na tyle wolni, aby to zrobić. Trzeba jednak zaznaczyć, że sprzyjała temu atmosfera tamtych czasów – epoki secesyjnej. Jeśli mówimy o Lou Salome, była to kobieta, która koncepcyjnie zbudowała swoje życie. Weźmy na przykład dobrze znany fakt z jej biografii, jej koncepcję wspólnego platońskiego duchowo-intelektualnego zjednoczenia z Nietzschem i Paulem Re. Lou marzył o małej wspólnocie intelektualnej, o wspólnym życiu trzech osób, „świętych jak Trójca”. W tym potrójnym sojuszu ona oczywiście odegrała główną rolę. Nietzsche i Paul Ré zgodzili się z tym. (Najwyraźniej przekonania Lou były tak silne, że wpływały nie tylko na nią, ale także na innych). To prawda, że ​​plany te nie miały się spełnić – interweniowała siła zewnętrzna w osobie siostry Nietzschego. Wiele o Lou wiemy z jej dzieł literackich; jej biografowie opierają się na jej własnych wypowiedziach na swój temat. Prawdopodobnie wiemy o niej to, co chciała, żeby o niej wiedziano. Tak zdecydowała ta kobieta. Miała wspaniały umysł, urodę, urok, swobodę intelektualną i odwagę. Dlatego pozwoliła sobie w życiu kierować się wyłącznie własnymi zasadami, opiniami i poglądami. Mogła sobie pozwolić na to, aby nie dopasowywać się do oczekiwań dotyczących tego, jaka powinna być kobieta i była całkowicie niezależna w stosunku do konwencjonalnych postaw dotyczących jej roli płciowej. Wychodząc za mąż, postawiła mężowi warunek, aby mieli związek wyłącznie platoniczny. I tak się stało. To niesamowite, jak wszyscy mężczyźni akceptowali i zgadzali się z jej decyzjami. Wygląda to na zmianę, bo w tamtych czasach dominująca rola mężczyzn wydawała się niekwestionowana. Ale tak nie było w przypadku Lou Salome! To nie mężczyzna tu decyduje, to nie on dominuje, ale ona, Lu. To tak, jakby mówiła swoim życiem: „Ja decyduję, co się stanie”. Nietzscheańskie „Stań się tym, kim jesteś” stało się głównym podtekstem jej życia, zarysem wyznaczającym wszystko, co przydarza się jej i bliskim jej osobom. Ta główna idea znajduje odzwierciedlenie w jej twórczości, zwłaszcza w jej koncepcji narcyzmu. Według legendy Narcyz widzi swoje odbicie w wodach jeziora i zakochuje się we własnym odbiciu. Dla Lou Salomé ważny jest tutaj Narcyznie patrzy w lustro, ale właśnie w wody jeziora otoczonego krajobrazem. Według Salome nie mówimy o lustrze stworzonym przez ludzkie ręce, ale o zwierciadle samej Natury. A wniosek, jaki z tego wynika, jest taki, że być może Narcyz nie widział siebie jako takiego w odbiciu lustra, ale siebie, jakby był Wszystkim. W jej rozumieniu narcyzm nie może obejmować jedynie idei samozachowawczości, „ja”. -ograniczenie, to nie wystarczy, objawia się także motywem identyfikacji z całością - nazywa to podwójną orientacją narcyzmu. Pozostać sobą, stać się sobą, a jednocześnie być jednością z całością, z integralnością świata – ideą jedności, jedności, integralności wszystkiego. Całość, w której łączą się wszystkie przeciwieństwa (również idea Platona). Jeśli porównamy ideę lustra Salome i Lacana, zobaczymy, że lustro Lacana jest zupełnie inne. Lustro Lacana daje poczucie ograniczonej przestrzeni, ograniczają nas ramy, ograniczają nas sami, następuje odpodmiotowienie, człowiek staje się obserwowany, depersonalizowany, obiekt wyrwany z otaczającej go natury. To lustro jest obserwatorem obojętnym na wszystko. Rodzi doświadczenie wyobcowania – zarówno od świata, jak i od samego siebie. Lou Salomé żyła w zupełnie innym świecie, a nie w świecie lacanowskich luster, które alienują. Żyła w świecie luster, które mogły pomieścić wszystko i wszystkich. W tym sensie ufała światu i była na świat otwarta. Najwyraźniej Salome bała się zwierciadeł lacanowskich, bała się utraty poczucia siebie, zatracenia się w innych, w innym. Dlatego tak ważne było dla niej trzymanie wodzy władzy w swoich rękach. Istnieje nawet słynna fotografia na ten temat z Lou, Nietzschem i Re, na której zbudowana jest mise-en-scène: jeździ ona wózkiem, w którym zaprzęgnięci są Nietzsche i Paul Re (aluzja do platońskiej idei kontrola namiętności). Można przypuszczać, że uważała się za władczynię namiętności. To nie przypadek, że pasja zaprowadziła ją do świata psychoanalizy. Tak, jej życie było przesiąknięte namiętnościami, erotyką, wzbudzała namiętności w innych, a być może sama podlegała ich silnemu wpływowi. Ale miała też silną potrzebę kontrolowania namiętności, i to nie tylko swoich. Dużo pisała o sublimacji, a jej narcyzm kojarzy się z sublimacją i kreatywnością, narcyzmem zasilającym siłę twórczą. Można powiedzieć, że jej namiętności były intelektualizowane, erotyzowała intelekt. Jej zainteresowanie i zaabsorbowanie mężczyzną miało charakter intelektualny. Ogólnie rzecz biorąc, życie obu naszych bohaterek przesiąknięte jest atmosferą erotyzmu. Ale dla Maty Hari erotyka objawiała się w zupełnie inny sposób. Mata Hari jest twórczynią niesamowitych i niezwykle utalentowanych mistyfikacji na swój temat. Wraz z nadaniem nowego imienia nadała jej także nową biografię i zyskała inne życie. Odważnie się zadeklarowała, prezentując światu nowe ja. Teraz powiedzielibyśmy, że jest nową wersją siebie. Udało jej się stworzyć tak elegancki i atrakcyjny mit o sobie, że przyniósł jej niesamowity sukces, a nawet sławę. Co więcej, mimo że wszystko zakończyło się sukcesem dla Maty Hari, tak organicznie wpasowała się w te nowe współrzędne własnego losu, że nawet ona sama uwierzyła w prawdziwość własnych wynalazków. Podobnie jak artystka stworzyła piękny obraz siebie - a tajemnicza wschodnia księżniczka królewskiej krwi, występująca ze starożytnymi świętymi tańcami Wschodu. Odniosła niesamowity sukces i wielu wysokiej rangi fanów, a także zarobiła przyzwoite pieniądze, jeśli fantazjujesz i wyobrażasz sobie słynną fotografię Lou, Nietzschego i Paula Re z wózkiem (gdzie Lou pełnił rolę menedżera pasji) i zainscenizuj tę fabułę. przy udziale Maty Hari zamiast Lou urzeczywistniłaby się zupełnie inna idea - idea mocy i wszechmocy ciała. Lu był w retoryce słów, Mata Hari w retoryce ciał. Oboje byli zafascynowani tematem seksu, ale Lu żył w „filozoficznych emanacjach miłości”; w życiu Maty Hari widzimy ruch przeciwny, inne nurty – zanurzona jest w świecie fizyczności, zmysłowości. To dionizyjski bunt, osadzony w tańcu, w wyrazistych i dziwacznych ruchach, według koncepcji Hariego, niosący tajemnicę.