Od autora: Artykuł ukazał się po raz pierwszy w serwisie: „Dlatego nerwica w pewnym sensie jest objawem pozytywnym. Oznacza, że ​​coś w Tobie wymaga rozwoju, że robisz coś złego”. Maria-Louise von Franz „Neuroza” to słowo znane wielu współczesnym ludziom. Można go usłyszeć w różnych sytuacjach i z zupełnie innych powodów. Czym jest nerwica z punktu widzenia psychoterapii i medycyny? Obecnie istnieje wiele definicji i podejść do zrozumienia problemu nerwic. Lekarze, psycholodzy i psychoterapeuci odmiennie patrzą na przyczyny, objawy i leczenie nerwic. Co więcej, w obrębie każdego z tych zawodów i nauk, które reprezentują, istnieją odmienne, a czasem diametralnie przeciwstawne, punkty widzenia. Tak wygląda Wieża Babel. I to, co dziwne, jest dobre, ponieważ nerwica i życie ludzkie w społeczeństwie, zwłaszcza w nowoczesnym społeczeństwie, są ze sobą powiązane. Szkoda byłoby mieć „jedną słuszną” opinię zarówno o człowieku i jego życiu, jak i o nerwicach, a zatem można znaleźć całą paletę poglądów teoretycznych i podejść praktycznych. W artykule tym, po ogólnym wprowadzeniu, chcę przedstawić moje osobiste, zawodowe rozumienie nerwic, przyczyn ich powstawania, sposobów leczenia i psychoterapii. Ponieważ w swojej praktyce psychoterapeutycznej opieram się głównie na podejściu Gestalt, pod wieloma względami będzie ono krzyżować się z rozumieniem nerwic w terapii Gestalt. Zatem z medycznego punktu widzenia nerwice to zbiorcza nazwa grupy funkcjonalnych psychogennych, odwracalnych zaburzeń, które mają tendencję do przedłużania się. W tej definicji znajdują się trzy słowa kluczowe: psychogenne, funkcjonalne i odwracalne, czyli zaburzenia te mają podłoże psychologiczne (psychogenne); objawia się dysfunkcją różnych narządów i układów organizmu, ale nie ma zmian patologicznych w samych narządach i układach (funkcjonalnych); i pod pewnymi warunkami stany te całkowicie zanikają (odwracalnie). Termin „nerwica” został po raz pierwszy wprowadzony w 1776 roku przez szkockiego lekarza Williama Cullena, dlatego badanie i leczenie nerwic było początkowo kwestią czysto medyczną. Nie ma jednej klasyfikacji medycznej nerwic. Dlatego po prostu krótko opiszę kilka głównych, moim zdaniem, typów zaburzeń nerwicowych: • Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) lub zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Charakteryzuje się rozwojem natrętnych, stale powracających myśli (obsesji) i wspomnień; niepokój, który pojawia się za tymi myślami; często powtarzane, stereotypowe ruchy i działania mające na celu eliminację lęku (kompulsje), a także różnych patologicznych lęków (fobii). Na przykład kompulsywne mycie rąk. Osoba boi się, że jego ręce są brudne i zawierają ogromną ilość bakterii. Kontakt z „brudnymi” przedmiotami wywołuje niepokój i w efekcie natrętne myśli. Aby pozbyć się tych myśli, osoba zaczyna często myć ręce. To go na chwilę uspokaja, ale potem niepokój pojawia się ponownie i aby sobie z nim poradzić, ponownie idzie umyć ręce. Pomimo tego, że pacjent rozumie bezsens tych działań, nie da się z nimi walczyć siłą woli. • Zaburzenia lękowe. Jest to grupa schorzeń, w których na pierwszym miejscu pojawiają się emocjonalne i/lub fizyczne objawy lęku. Należą do nich same zaburzenia lękowe, zaburzenia paniki (ataki paniki) i agorafobia – strach przed otwartymi przestrzeniami, przebywaniem w tłumie, miejscami publicznymi, strach przed samotnym wyjściem z domu. Uwzględniłbym tutaj również to, co neurolodzy często nazywają dystonią wegetatywno-naczyniową (VSD). Objawy VSD są często po prostu przejawami lęku na poziomie autonomicznego układu nerwowego. Ogólnie rzecz biorąc, niepokój i brak równowagi układu wegetatywno-naczyniowego, w takim czy innym stopniu, są charakterystyczne dla każdej nerwicy. Jednak VSD nie zawsze jest tożsame z niektórymi typami nerwicy;dystonia wegetatywno-naczyniowa ma podłoże czysto neurologiczne. • Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne). Są to stany, w których z przyczyn psychologicznych może wystąpić utrata pamięci (amnezja), utrata wrażliwości niektórych części ciała, przejściowa utrata wzroku lub słuchu, paraliż i inne stany. Przy tych zaburzeniach nawet najdokładniejsze badanie pacjenta nie jest w stanie wykazać zaburzeń w narządach i tkankach organizmu, które prowadziłyby do takich objawów. Często jednak można prześledzić związek z czynnikami psychologicznymi. Wcześniej takie stany nazywano nerwicą histeryczną lub histerią. Psychoanaliza rozpoczęła się od badania i psychoterapeutycznego leczenia histerii. Przejawy i psychoterapia jednego z typów nerwicy histerycznej zostały bardzo dobrze i realistycznie ukazane w filmie „Niebezpieczna metoda” Davida Cronenberga. Film oparty jest na prawdziwych wydarzeniach. Jeśli ciekawi Cię, jak i gdzie rozpoczęła się era psychoanalizy, zdecydowanie polecam obejrzenie tego filmu. • Nerwica depresyjna lub depresja nerwicowa. Jest to depresja lub patologicznie obniżony nastrój, spowodowany właśnie przyczynami psychologicznymi, a nie biologicznymi. W przypadku depresji nastrój stale się obniża, zanika poczucie radości i przyjemności. Pojawia się poczucie ślepej uliczki i bezsensu życia. Przyszłość zaczyna wyglądać mniej niż atrakcyjnie. Sen może być zakłócony, apetyt może się zmienić, w górę lub w dół. Więcej o depresji możesz przeczytać tutaj. • Neurastenia. Nerwica objawiająca się zwiększoną drażliwością, zmęczeniem, utratą zdolności do długotrwałego stresu psychicznego i fizycznego, chronicznym zmęczeniem, trudnościami z zasypianiem w nocy i sennością, brakiem energii w ciągu dnia. Często pojawiają się skargi na bóle głowy, ogólne osłabienie, słabą pamięć i dyskomfort w różnych częściach ciała. Pacjenci odczuwają uczucie ciężkości w głowie, uczucie ucisku w skroniach i opasujące bóle głowy („hełm neurasteniczny”). Obecnie takie schorzenia coraz częściej nazywane są zespołem chronicznego zmęczenia. Powyższe typy odzwierciedlają medyczne podejście do opisu i klasyfikacji nerwic. Podejście to opiera się na podziale stanów nerwicowych ze względu na ich objawy (objawy i zespoły). Z mojego punktu widzenia taka klasyfikacja nerwic nie ma zasadniczego znaczenia w ich leczeniu i psychoterapii. Wyjaśnię dlaczego. Na poziomie fizycznym powszechnym sygnałem kłopotów w ciele jest ból lub przynajmniej uczucie dyskomfortu. Sygnały te są potrzebne, aby uświadomić sobie obecność jakiegoś problemu w ciele, z którym ono (ciało) nie radzi sobie automatycznie, w trybie samoregulacji. Na przykład osoba cierpi na ból zęba. Za pomocą tego bólu ciało zdaje się nam mówić: „Jest problem. Już nie daję sobie rady sama. Musimy zwrócić na to uwagę i podjąć świadome działania, aby rozwiązać tę problematyczną sytuację. To uczucie bólu zachęca nas do podjęcia działań, takich jak pójście do dentysty w celu leczenia kłopotliwego zęba. Choć ból jest nieprzyjemny, w większości przypadków ma wyraźnie pozytywne znaczenie adaptacyjne, zachęcając nas do wyeliminowania braku równowagi, który powstał w organizmie. Na poziomie psychologicznym podobnymi sygnałami kłopotów są lęk i obniżony nastrój. Obydwa te zjawiska występują w każdej nerwicy, tylko z różnym natężeniem i proporcjami. Zatem objawy nerwicy zdają się mówić osobie: „Hej, zwróć uwagę na swoje życie. Wymagana jest świadoma interwencja.” W tym przypadku objawy wskazują na obecność problemu, a nie są problemem samym w sobie. Chociaż czasami wydaje się, że jest odwrotnie. Aby wyrazić to metaforą, powiedzmy, że w samochodzie kończy się benzyna, a lampka na desce rozdzielczej zaczyna migać, co wskazuje. Zatem objawy nerwicy są jak żarówka, ale prawdziwym problemem jest brak paliwa. Oczywiście kolorżarówki, ich częstotliwość migania, rozmiar itp. może ma to jakiś sens, ale nie ma to fundamentalnego znaczenia, bo problem nie leży w czujniku, ale w tym, co wskazuje - małej ilości paliwa w zbiorniku. Warianty manifestacji nerwic, ich objawy są oczywiście ważne, ale wskazują na naruszenie adaptacji, pojawienie się braku równowagi w układzie osoba-środowisko. A w psychoterapii ważniejsza jest praca z zaburzeniami adaptacyjnymi, a nie z objawami. Z faktem, że z jakiegoś powodu człowiek żyje w sprzeczności ze sobą, a w jego sposobie działania i sposobach budowania relacji z otoczeniem (a otoczeniem są z reguły inni ludzie) jest coś, co przeszkadza zaspokaja potrzeby, cele i pragnienia, które są dla niego istotne. Znajdując się w stanie nerwicy, człowiek przede wszystkim chce pozbyć się niepokojących go objawów: lęku, depresji, obsesji, fobii, ataków paniki itp. I jest to zrozumiałe, bo to właśnie oni przynoszą największy dyskomfort. Często wskazanie problemu jest mylone z samym problemem. To tak, jakbyśmy zamiast iść na stację benzynową postanowili zgasić kontrolkę zbiornika paliwa. Oczywiście może to stworzyć iluzję, że wszystko jest w porządku, ale tylko przez chwilę. Gdy kontrolka nie świeci nie dodaje benzyny. Dlatego dla osoby, która zwróciła się do psychoterapeuty z chęcią uwolnienia się od nerwicy, ważne jest wyznanie jednej myśli: że objawy nerwicy są jedynie konsekwencją jakichś kłopotów życiowych, rozbieżności między sposobem, w jaki żyję oraz moją prawdziwą naturę i pragnienia. Psychoterapeuta i klient będą zaangażowani w poszukiwanie tego, jak dokładnie to się dzieje i jak można to zmienić w trakcie terapii. Rzeczywiście można po prostu zgasić żarówkę, tj. przepisać leki. Na przykład środki uspokajające lub przeciwdepresyjne, a wtedy objawy znikną lub znacznie się zmniejszą. Ale to nie rozwiązuje podstawowej przyczyny nerwicy. Swoją drogą, nie uważam, że przepisywanie farmakologicznej terapii nerwicy jest jakimś złem absolutnym. Część osób szukających pomocy na nerwicę często myśli w ten sposób, bojąc się uzależnienia i innych negatywnych konsekwencji. Ani jedno, ani drugie nie występuje w przypadku wykwalifikowanego zarządzania terapią lekową i przestrzegania przez pacjenta schematu dawkowania. Czasami objawy są tak poważne, że w rzeczywistości stają się głównym problemem. Na przykład przytłaczający paraliżujący lęk, głęboka depresja, bardzo częste ataki paniki. Można to porównać do tego, że zamiast mrugającej kontrolki na desce rozdzielczej, o braku benzyny sygnalizowaliby nam ciągłe porażenia prądem i ogłuszający wycie syreny. Oczywiście przy takiej sile sygnału trudno zrozumieć co się dzieje i gdzie się udać. Dlatego lepiej najpierw wyłączyć taki sygnał (przepisać leki), a dopiero potem szukać najbliższej stacji benzynowej. Ważne wydaje mi się, aby przepisując leki mieć świadomość, że jest to jedynie chwilowe wytchnienie, które daje siłę do poradzenia sobie z obecną sytuacją, a nie rozwiązanie problemu. Idealnie byłoby, gdyby dwie różne osoby przepisywały leki i prowadziły psychoterapię, aby uniknąć pomylenia ról. Lekarz jest ekspertem, wie lepiej od pacjenta, co i jak ma zrobić, dlatego osoba zwróciła się do niego. Psychoterapeuta to towarzysz w procesie poznawania siebie, partner, który nie wie i nie decyduje za drugiego człowieka, co jest dla niego najlepsze. Raczej on (psychoterapeuta) stwarza warunki, aby klient mógł sam o tym jasno i świadomie zdecydować. Są to jednak warunki idealne i w praktyce nie zawsze się to sprawdza. Łączenie przepisywania leków i psychoterapii przez jednego specjalistę moim zdaniem stwarza pewne trudności, ale nie jest kategoryczną przeszkodą. Jest to jednak kwestia profesjonalnej dyskusji, której nie przewiduje zakres i cele tego artykułu. Doświadczenie pokazuje, że w zdecydowanej większości przypadków można obejść się bez przepisywania leków! Może się również zdarzyć, że sam czujnik ulegnie awarii, zaczynającwskazują na brak benzyny, niezależnie od jej rzeczywistej ilości w zbiorniku. Dzieje się tak, gdy objawy nie są związane z tym, co faktycznie dzieje się w życiu danej osoby. Dzieje się tak na przykład w przypadku depresji endogennej, która pojawia się, gdy zaburzona zostaje równowaga niektórych substancji biologicznie czynnych w mózgu. Taka depresja nie odzwierciedla sytuacji życiowej danej osoby i może nawet wystąpić na tle całkowitego dobrego samopoczucia. Psuje się sam czujnik, sam instrument służący do oceny dobrostanu życiowego – nastroju. Na zewnątrz może to wyglądać na przejaw nerwicy; może również występować stan depresyjno-lękowy. Jednak przyczyny tego stanu są zupełnie inne. W związku z tym podejście do leczenia będzie inne. Nie będę się tutaj zagłębiał w ten temat, chciałem tylko powiedzieć, że taka możliwość istnieje. Specjalista pomoże Ci to zrozumieć. We współczesnej psychologii i psychoterapii termin „nerwica” nabrał znacznie szerszego znaczenia niż w medycynie. Nerwica rozumiana jest nie tyle jako choroba czy pewne objawy fizyczne, ile jako naruszenie zdolności do twórczego współdziałania z otaczającą rzeczywistością. Jest to dla człowieka szansa na dobry kontakt z otaczającymi go ludźmi, ze społeczeństwem, nie tracąc przy tym siebie ani swojej indywidualności. A ta interakcja stale się zmienia wraz ze zmianami w środowisku. Fritz Perls, twórca terapii Gestalt, napisał: „Nerwica pojawia się, gdy jednostka nie jest w stanie zmienić swojego sposobu działania i sposobów interakcji z otoczeniem. Jednostka przywiązana do przestarzałych sposobów działania traci zdolność do zaspokajania swoich potrzeb, w tym także społecznych. Mnóstwo wyalienowanych, odizolowanych i niepowiązanych ludzi, których widzimy wokół siebie, jest wyraźnym dowodem na to, że taka niezdolność może łatwo powstać”. Nerwicę determinuje nie obecna niekorzystna sytuacja życiowa, ale naruszenie twórczej zdolności przystosowania się do zmienionych warunków. Człowiek może żyć dość długo z utrwalonymi, sztywnymi stereotypami postrzegania siebie, świata, innych ludzi, ze stereotypowymi sposobami zachowania. Przez jakiś czas działają mniej lub bardziej efektywnie. I nagle z jakiegoś powodu sytuacja się zmienia. Człowiek znajduje się w sytuacji, w której te stereotypy przestają „działać” i przestają prowadzić do zaspokojenia potrzeb. W tym przypadku nerwica jest stanem, w którym człowiekowi trudno jest uświadomić sobie zmianę sytuacji i zmienić siebie. Dlatego terapeuci Gestalt często mówią, że w psychoterapii nie leczymy nerwicy, nie rozwiązujemy problemu człowieka, w dosłownym tego słowa znaczeniu, ale promujemy rozwój twórczej adaptacji i świadomości starych, stereotypowych sposobów postrzegania, myślenia i zachowania. A potem osoba sama rozwiązuje problem, sama znajduje wyjście z nerwicy. Co więcej, robi to w sposób, który mu odpowiada i odpowiada jego sytuacji życiowej. Ponadto mamy nadzieję, że nabyta elastyczność pomoże klientowi w rozwiązywaniu dalszych ewentualnych trudności życiowych. Jako przykład pamiętam rok 2008, tzw. kryzys. Komu jest wojna i komu matka jest droga. Zaczęli przychodzić do mnie ludzie zaangażowani w biznes, cierpiący na stany lękowe i depresję. Niepokój jest reakcją na niepewność sytuacji, a sytuacja rzeczywiście była niepewna: jest mniej klientów, mniej kupujących, kontrahenci upadają, długi nie są spłacane, trzeba samemu spłacać kredyty itp. Myślę, że wiele osób długo pamięta ten okres. I co najważniejsze, zupełnie nie było jasne, jak zakończy się ta sytuacja i jakie działania podjąć. Na pierwszych konsultacjach mówiono głównie o lęku i strachu. Strach przed biznesem, majątkiem i pieniędzmi jest straszny. To przerażające, że sam możesz stać się biedny i jaki to będzie miało wpływ na twoją rodzinę. Boję się bezsilności, bo nie wiem, co dalej robić. Sytuacja się zmieniła, ale nie wiesz, co musi się zmienić. Pojawiły się stany lękowe, bezsenność, depresja – wszystko wskazuje na nerwicę. Na początku zadałam sobie pytanie: „Nie jestem trenerem biznesu, nie jestemdoradca finansowy, a nie ekonomista. Jestem specjalistką od relacji międzyludzkich. Jak mogę być przydatny dla tych ludzi? Ale pytanie szybko samo „zniknęło”. Część obaw okazała się iluzoryczna. Bardzo dobrze pamiętam zmieszaną i zdziwioną minę jednego z klientów, który stwierdził, że boi się, że zostanie pozostawiony bez środków do życia. Zapytałem go, jaki jest jego najgorszy scenariusz tej sytuacji. Zaczął mówić, rozwijając wątek osobistej apokalipsy, aż w pewnym momencie przerwał i powiedział zmieszany: „Nawet jeśli tak jest, to trzydzieści lat wystarczy mi na skromne życie!” Był zaskoczony tym „odkryciem”, ale to nie zmniejszyło jego niepokoju. Co oznaczało, że nie była to kwestia strachu przed utratą pieniędzy. Dla niektórych groźba utraty pieniędzy i biznesu była bardziej realna, ale nie o to nam chodziło. Tak więc człowiek znajduje się w sytuacji kryzysowej przerażającej niepewności. Nie ma „właściwego” planu działania, który gwarantowałby sukces. Myślę, że tak nie jest w żadnej dziedzinie życia, po prostu sytuacja kryzysowa to uwydatnia. I całe pytanie brzmiało: jak dokładnie człowiek przeżywa tę kryzysową sytuację niepewności, w jaki sposób zapewnia sobie wsparcie, czy nie, gdzie i u kogo znajduje oparcie, jak się przeraża lub pozwala innym zastraszać. I w tej sytuacji trudności w relacjach z innymi ludźmi stają się bardziej oczywiste. Ktoś się bał, że jeśli nastąpi spadek dochodów, nie będzie już potrzebny i kochany przez swoich bliskich. Kryzys ujawnił przekonanie, na którym człowiek przez długi czas budował swoje relacje z żoną i dziećmi: „Jestem potrzebny tylko wtedy, gdy mogę zapewnić sobie środki finansowe”. I rzeczywiście strasznie było nie stracić pieniędzy („mam głowę na karku, ręce na nogach, jakoś zarobię”), ale strasznie było zostać porzuconym i odrzuconym. Bolesna była też świadomość, że przez wiele lat postrzegałam siebie jako „portfel” i ukrywając te myśli przed sobą za zewnętrzną brawurą, czułam się bezużyteczna i samotna nawet przy bliskich osobach. Podobnie jak kiedyś ojciec dał pieniądze matce i synowi, zamiast słów miłości i szczerego zainteresowania. I jakże zaskakujące było dla mnie uświadomienie sobie, że nie potrzebuję pieniędzy i osiągnięć tak bardzo, jak miłości i akceptacji bliskich. I sama też chcę dawać tę miłość. I jak przyjemnie było odkryć, że moja żona i dzieci w ogóle chcą tego samego i że groźne fantazje o odrzuceniu to tylko fantazje, a nie w 100% zweryfikowana rzeczywistość. Albo np. jedna z klientek stanęła przed faktem, że mąż zawsze ją wspierał, udzielając cennych rad w zakresie prowadzenia biznesu (sam był utalentowanym przedsiębiorcą), zapewniając rodzinie stabilność finansową, co pozwalało jej podejmować czasem ryzykowne kroki i projekty. To w dużej mierze było podstawą ich relacji i wzajemnego szacunku. I nagle wszystko się zmieniło: rodzina stanęła w obliczu kryzysu w dosłownym i przenośnym znaczeniu tego słowa. Mąż nie mógł już udzielać praktycznych porad ani wspierać finansowo – jego własne projekty były zagrożone. To, co tak dobrze jednoczyło małżonków, przestało działać. Nie byli przyzwyczajeni do bycia słabymi, przestraszonymi i zdezorientowanymi w obecności siebie i stopniowo zaczęli się od siebie oddalać. Musimy oddać tym ludziom to, co im się należy; byli w stanie stawić czoła temu, czego zawsze starali się unikać. Ze słabością, zamętem i bezradnością, a co najważniejsze, z wynikającym z tego poczuciem wstydu i strachem przed pogardą. Udało im się przetrwać ten trudny okres w życiu i terapii. Okazało się, że równie dobrze mogli pozwolić sobie na wspólny strach, wspólną bezradność i zagubienie, a nawet wdzięczność sobie nawzajem za to. Okazało się, że mąż może wspierać żonę nie tylko konkretnymi czynami i radami, ale po prostu będąc blisko. I nawet żona może wspierać męża, a on może zdać sobie sprawę, że potrzebuje tej pomocy i przyjąć ją, nie uważając tego za upokorzenie. To był naprawdę ciekawy rok. Częściej w przypadku nerwic zdolność oddzielenia się od.