24 marca to Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. Depresja często jest mylona z codzienną przygnębieniem, lenistwem, smutkiem lub reakcją na traumatyczne wydarzenia w życiu. Pod tym potocznym pojęciem kryje się jednak poważne zaburzenie psychiczne, którego przyczyną jest zaburzenie biologiczne, w szczególności zaburzenie funkcjonowania mediatorów dopaminy, serotoniny i noradrenaliny. Zakłócenie mechanizmów wydzielania dopaminy powoduje negatywny afekt, który objawia się m.in w postaci melancholii, pesymizmu, apatii i zaburzeń uwagi. Niedobór noradrenaliny prowadzi do ogólnego niepokoju, opóźnienia motorycznego i zmęczenia. Niedobór serotoniny prowadzi do somatycznych objawów lęku, takich jak tachykardia, pocenie się, suchość błon śluzowych i zaburzenia trawienia. Depresja to nie tylko uczucie smutku. Jest to zaburzenie wpływające na mózg, ciało, zachowanie, układ odpornościowy i obwodowy układ nerwowy. To zaburzenie, które wpływa przede wszystkim na takie obszary życia, jak praca, nauka i relacje. Depresję uważa się za najczęstszą przyczynę samobójstw, szczególnie wśród nastolatków. Co więcej, największym zagrożeniem jest okres, w którym człowiek czuje się nieco lepiej i staje się aktywny, ale poczucie bezsensu, rozpaczy i beznadziei jeszcze nie ustąpiło. Objawy depresji objawiają się na poziomie emocjonalnym, behawioralnym, poznawczym i fizjologicznym. Do głównych przejawów emocjonalnych zalicza się melancholię, obniżony nastrój, oczekiwanie na kłopoty, napięcie wewnętrzne, niepokój, poczucie winy, samobiczowanie, drażliwość, zmniejszone zainteresowanie rzeczami, które wcześniej sprawiały przyjemność. Objawy behawioralne obejmują bierność, odmowę kontaktów, rozrywki, samotność, aż do odosobnienia. Na poziomie poznawczym następuje spadek koncentracji i stabilności uwagi, spowolnienie myślenia, trudności w podejmowaniu decyzji, przewaga negatywnych myśli o sobie, innych i świecie jako całości, pesymistyczna wizja przyszłości, myśli o sobie własnej bezużyteczności i samobójstwa. Na poziomie fizjologicznym zaczynają się problemy ze snem, zmiany apetytu, zaburzenia motoryki (w tym przewodu pokarmowego), zwiększone zmęczenie i nieprzyjemne odczucia w organizmie. Wszystkie te objawy muszą występować przez co najmniej 2 tygodnie. Jednak u dzieci i młodzieży rozpoznanie objawów depresji może być dość trudne, ponieważ nagłe zmiany nastroju i drażliwość mogą być częścią normalnego procesu rozwojowego Objawy depresji u nastolatków to ciągłe uczucie przytłaczającego smutku i rozpaczy, poczucie wstydu i upokorzenia, niska samoocena, co ostatecznie prowadzi do ciągłego poczucia zwątpienia i chęci bycia najlepszym we wszystkim. Samoanaliza i samokrytyka przejmują kontrolę nad myślami, co ostatecznie prowadzi do utraty chęci do życia obarczonego wysokim ryzykiem samobójstwa. Trudność w rozpoznaniu depresji u nastolatka polega na tym, że są to jego wewnętrzne doświadczenia, którymi może nie chcieć dzielić się z rodzicami lub przyjaciółmi. Rodzice muszą zachować ostrożność, jeśli jego wyniki w nauce pogorszą się, ponieważ na poziomie poznawczym depresja ma miejsce spadek koncentracji i zahamowanie procesów myślowych. Dodatkowo zmęczenie i brak dbałości o siebie to często pierwsze objawy depresji. Jeśli podejrzewasz objawy depresji, rodzice powinni pamiętać, że jest to przede wszystkim zaburzenie biologiczne, które samoistnie nie ustąpi. Nie należy bać się takich ograniczeń społecznych, jak rejestracja psychiatryczna czy negatywna ocena innych. Powinieneś zwrócić się o wykwalifikowaną pomoc do psychoterapeuty lub psychologa klinicznego. Psychoterapia poznawczo-behawioralna w leczeniu depresji jest najskuteczniejszą metodą (nie należy jednak zaniedbywać leczenia farmakologicznego, jeśli jest przepisane). Podczas sesji psychoterapeutycznych człowiek zdobywa nowe doświadczenia, co przyczynia się do rozwoju jego nowych strategii życiowych i mechanizmów radzenia sobie ze stresem, poszukiwania nowych.