W poprzednich artykułach opisałam kilka różnych podejść do problemu interpretacji pojawiania się u człowieka różnego rodzaju lęków, ale postawmy pytanie: kiedy człowiek odczuwasz strach po raz pierwszy? Aby odpowiedzieć, sięgnijmy do badań przedstawicieli psychologii transpersonalnej. W tym obszarze wiedzy psychologicznej znajdują się pojęcia, które absolutnie wykraczają poza ustalony (klasyczny) naukowy obraz świata. W naszej pracy będziemy musieli wziąć pod uwagę opis okołoporodowego (okołoporodowego) okresu życia człowieka, którego analiza jest szeroko przedstawiana w różnych pracach psychologów transpersonalnych [1]. Człowiek jest w jakiś sposób świadomy siebie jeszcze przed formalnymi narodzinami. W tym miejscu należy dokonać zastrzeżenia: oczywiście nie można powiedzieć, że dziecko w łonie matki ma świadomość w naszym zwykłym rozumieniu. Dziecko nie zdaje sobie sprawy z tego, co się z nim dzieje, ponieważ nie posiada świadomości jako takiej. Ale co niewiarygodne, zarodek pamięta cały wewnątrzmaciczny okres życia, „widzi” świat oczami matki i co najważniejsze: udowodniono, że doświadczenie przebywania w łonie matki, doświadczenie porodu i porodu wpływa na całe późniejsze życie człowieka. Pierwsze domysły O. Ranka na temat znaczenia traumy porodowej ujęte zostały w pełnoprawną koncepcję. Cały proces od poczęcia do narodzin dzieli się na 4 okresy, tzw. podstawowe matryce okołoporodowe (BPM). Pierwszy BPM charakteryzuje się stanem pogodnego spokoju, przebywania w Ogrodzie Edenu i spokoju. Jest to okres przed wystąpieniem pierwszych skurczów, kiedy zarodek jest całkowicie chroniony, odżywiony przez organizm matki i nie jest zagrożony. Ale wtedy dla nienarodzonego dziecka pojawia się niestandardowa sytuacja: taka znajoma, „miła” i dobra macica zaczyna się kurczyć i tutaj, biorąc pod uwagę te szczegóły, możemy powiedzieć, że zarodek po raz pierwszy odczuwa strach Zarodek subiektywnie odczuwa stan rozpoczęcia porodu jako zbliżające się śmiertelne zagrożenie, katastrofę. Ma się wrażenie, jakby cały Wszechświat przestał istnieć, ale powód, dla którego tak się dzieje, pozostaje ukryty przed małym bezbronnym stworzeniem. Rozwój procesu prowadzi do poczucia gigantycznego wiru, zasysającego się w sobie, lub nagle otwierającej się pod stopami ziemi. Jedną z możliwości może być to, że osobę chwyta archetypowy potwór – gigantyczna ośmiornica lub tarantula. „Osoba […] czuje się uwięziona w klaustrofobicznym świecie koszmarów. Pole widzenia staje się ciemne i złowieszcze, a ogólna atmosfera przypomina psychiczną i fizyczną udrękę. Jednocześnie całkowicie zatraca się związek z czasem liniowym, a wszystko, co się wydarza, wydaje się wieczne, jakby nigdy się nie kończyło”. „Doświadczenia tego matrixa najlepiej można scharakteryzować za pomocą następującej triady: strach przed śmiercią, strach przed powrotem i strach przed szaleństwem [2], ale macica nieubłaganie się kurczy, dziecko przechodzi przez kanał rodny (BPM 3 ) i w końcu się rodzi, pojawia się na świetle (BPM 4). Cały zespół doświadczeń związanych z narodzinami jest także doświadczeniem śmierci. Tak naprawdę każdy z nas w wyniku urodzenia przekształcił się ze stworzenia w wodzie (można powiedzieć „ryby”) w ssaka. Narodziny człowieka to śmierć embrionu. Zatem każdy człowiek jest zaznajomiony nie tylko ze strachem przed śmiercią, ale nawet z konwencjonalnym doświadczeniem śmierci. Takie przeżycie odbija się na całym późniejszym życiu człowieka. Należy zauważyć, że w życiu noworodka najważniejsze są pierwsze sekundy i minuty przeżyte w izolacji od ciała matki. Przez 9 miesięcy, od momentu poczęcia aż do momentu przecięcia pępowiny, matka i dziecko stanowią właściwie jeden organizm. Tak bliskie połączenie pozostawia szczególny ślad na dziecku. A w chwili narodzin dziecko staje w obliczu sytuacji, na którą jego krucha psychika nie ma wpływu: fizyczne połączenie z matką zostaje przerwane. Dzieckoodczuwa nienasycone i niezwykle silne pragnienie ponownego połączenia się z matką. Medycyna zna tzw. „zjawisko kangura”. Jej istota polega na tym, że wcześniak oddawany jest codziennie na kilka godzin w ręce matki, aby ta przyciskała je do swojego ciała i w ten sposób „niosła” dziecko do porodu. Dziecko odczuje bliskość ciała mamy. Choć nie tak pełne, jak dawniej, bicie serca matki, fizyczne poczucie, że matka żyje i jest blisko, pomaga dziecku przetrwać. Sięgnijmy do prac najwybitniejszej psychoanalityczki szkoły angielskiej, Melanie Kleina. Badaczka w swojej koncepcji nadała lękowi szczególne miejsce: „Jest dla mnie oczywiste, że już od urodzenia pojawiają się lęki wraz z mechanizmami obronnymi przed nimi. Pierwszą i najważniejszą funkcją ego jest radzenie sobie z lękiem. Myślę nawet, że być może początkowy niepokój wywołany groźbą wewnętrznego popędu śmierci może być powodem, dla którego Ego zaczyna działać od urodzenia. Ego nieustannie chroni się przed bólem i napięciem, jakie wywołuje lęk, dlatego już od samego początku życia poporodowego zaczyna stosować mechanizmy obronne.” Zilustrujmy ten cytat rekonstrukcją procesów zachodzących w psychice niemowlęcia. Rzeczywistość jest nieunikniona, w chwilach rozłąki z matką dziecko, jak mu się wydaje, zostaje sam na sam ze światem, wydaje mu się to całkowicie niesprawiedliwe. Jego logikę można zrekonstruować następującym zdaniem: „Dlaczego moja matka mnie urodziła, a teraz chce, żebym umarł?” Dziecko nie weszło jeszcze w świat kultury, nie podejrzewa, że ​​jego matka ma swoje sprawy, a ona po prostu fizycznie nie może być przy nim 24 godziny na dobę. Pragnienie ponownego zjednoczenia się z matką pochłania dziecko, ale nie znajduje ucieleśnienia. Mały człowiek po raz pierwszy spotyka się z absurdem naszego świata. Dziecko umiera z poczucia beznadziei i wszechogarniającego strachu. Specjaliści medyczni otwierają małe ciałko nieszczęsnego dziecka, ale nie znajdują fizjologicznej przyczyny śmierci. Wszystkie narządy są nienaruszone, dziecko jest zdrowe, ale jego serce z jakiegoś powodu przestało bić... Ale taki wynik zdarza się dość rzadko. Znacznie częściej dziecko musi jakoś znosić fakt, że matka może nie od razu przybiec do jego płaczu. I wtedy rozwiązanie problemu można zrekonstruować następująco: „Mama mnie urodziła, a teraz chce, żebym umarła. Ale ja sama nie mogę umrzeć, ale zawsze będę krzyczeć, jęczeć, płakać i jęczeć... Zawsze będę mówić, jakie jest złe, bo moja mama chce, żebym umarła! Jeśli w życiu dziecka wydarzy się wydarzenie, które może utrwalić taką postawę, wówczas jako dorosły stanie się ono nosicielem określonego charakteru psychicznego. W psychoanalizie nazywa się to masochistyczną strukturą osobowości. Pacjenci o takim charakterze psychicznym przez całe swoje życie powtarzają: wszystko jest złe, wszystko jest złe, wszystko jest złe... Ale na tym oczywiście nie kończą się możliwe scenariusze. Trzecia sytuacja, która nas interesuje, to sytuacja, gdy dziecko nie umiera, nie staje się masochistą, a po prostu przyzwyczaja się do tego, że w życiu jedno nie pokrywa się z drugim i pokonuje strach przed niezależnym życiem. Mama pojawia się i znika. Pierś matki albo hojnie daje mleko, albo jest po prostu zachłanna i gromadzi je w sobie. W procesie rozwoju i kształtowania się ludzkiej psychiki układa się całkiem sporo sprzeczności. Można mówić o pozytywnej roli, jaką odgrywa poczucie strachu z punktu widzenia kształtowania się Ja i dziecka. przystosowanie się do rzeczywistości. Budowanie łańcucha obronnego związanego z lękiem zasadniczo zaczyna kształtować osobę. Oznacza to, że od urodzenia na kształtowanie się ludzkiej psychiki nie tylko wpływa lęk, ale w rzeczywistości jest to niemożliwe bez ciągłego przeciwdziałania temu uczuciu, które staje się katalizatorem pojawienia się świadomości siebie jako osoby.[1] Zobacz Grofa S. Beyond the Brain, Praktyka oddychania holotropowego, Najwspanialsza podróż itp.[2] Gurevich P. S. Psychoanaliza. T. 2. Współczesna psychologia głębi: podręcznik dla