Od autora: Oto hasło słownikowe z książki „Leksykon pracy socjalnej: podręcznik do nauki”. Suchy, lakoniczny, naukowy styl artykułu wyznaczają wymagania wydawnictwa Kryzys tożsamości (kryzys osobisty) to krytyczny moment w funkcjonowaniu jednostki, która znajduje się w sytuacji, w której realizacja planu życiowego zostaje odwrócona. okazać się niezwykle trudne lub niemożliwe. Sytuację, która zakłóca sens życia, definiuje się jako sytuację krytyczną. Kryzys osobisty to specyficzne przeżycie psychiczne osoby znajdującej się w sytuacji krytycznej. Sytuacja krytyczna wiąże się ze zdarzeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi zachodzącymi w życiu człowieka. Wydarzenia życiowe kwalifikują się jako prowadzące do kryzysu, jeżeli stwarzają potencjalne lub rzeczywiste zagrożenie dla zaspokojenia podstawowych potrzeb jednostki, a jednocześnie stawiają jednostkę przed problemem, od którego nie może uciec i którego nie da się rozwiązać w sposób Krótki czas i w zwykły sposób kryzys osobisty jest przeżyciem punktu zwrotnego, punktu zwrotnego, który radykalnie wpływa na przebieg późniejszego życia. Człowiek postrzega to jako ślepą uliczkę, która zagraża realizacji jego planu życiowego. Cechą charakterystyczną tej sytuacji są silne destrukcyjne doświadczenia, z którymi klient nie jest w stanie samodzielnie sobie poradzić. Sytuacje krytyczne mogą wiązać się z obiektywnymi zmianami osobowości człowieka w wyniku jego wzrostu i rozwoju. Kryzysy spowodowane logiką rozwoju osobowości uważa się za związane z wiekiem. Kryzysy takie nazywane są czasem normatywnymi, podkreślając tym samym, że są spowodowane naturalnymi zmianami osobowości, jakie wiążą się z wiekiem, a zatem są nieuniknione (kryzys pierwszego roku życia, kryzys dorastania, kryzys wieku średniego). W odróżnieniu od kryzysów normatywnych, kryzysy sytuacyjne są spowodowane obiektywnymi zdarzeniami zachodzącymi w życiu człowieka wbrew jego woli i radykalnie zmieniającymi zwykłe warunki jego istnienia. Sytuacje takie charakteryzują się występowaniem wewnętrznych sprzeczności pomiędzy najważniejszymi potrzebami jednostki a niemożnością ich zaspokojenia w procesie życiowej podróży. Przezwyciężanie kryzysu może prowadzić do zachowania własnego „ja” i planu życiowego odrodzeniem się jednostki, odnowieniem jej świata duchowego i systemu wartości, czy też zniszczeniem dotychczasowego wyobrażenia o sobie i pozbawieniem zdolności do działania. Przy każdym typie kryzysu osobistego pojawienie się i wzrost napięcia emocjonalnego, poczucia zagrożenia, paniki, strachu i innych zaburzeń następuje z powodu dezorganizacji pracy samoświadomości. Główne etapy kryzysu (etapy podatności na zranienie). pojawienie się sytuacji krytycznej. Następuje wydarzenie, które udaremnia najważniejsze potrzeby jednostki i uniemożliwia realizację jej planu życiowego. Frustracja prowadzi do zmiany rzeczywistego stanu podmiotu; wydarzenie jest postrzegane jako nieodwracalna strata, zagrożenie lub wyzwanie (mobilizacja mechanizmów adaptacyjnych). Powstaje napięcie emocjonalne, podmiot podejmuje próby adaptacji, wdrażając stare, sprawdzone stereotypy behawioralne w sytuacji problemowej. Jeśli te próby nie doprowadzą do przywrócenia zwykłego poziomu adaptacji, nasilają się destrukcyjne doświadczenia emocjonalne. Najbardziej typowe to: złość, autoagresja, lęk, uczucia depresyjne i żal. Silne emocje zmniejszają efektywność procesów myślowych: osobie w takim stanie znacznie trudniej jest jasno formułować myśli i analizować problemy. Na tym etapie podmiot zdaje sobie sprawę z problematycznego charakteru sytuacji, konieczności zmiany stereotypów zachowań i szuka sposobów rozwiązania problemu. Jeśli próby rozwiązania problemu nie doprowadzą do rezultatu akceptowalnego dla podmiotu, następuje pogrążenie się w kryzysie: jego stan gwałtownie się pogarsza, nasilają się wspomnienia traumatycznego wydarzenia, nowe wydarzenia życiowe utożsamiają się z wydarzeniem pierwotnym. Sytuacja jest postrzegana jako niedopuszczalna, sfera motywacyjna zostaje zakłócona, 2004.