Od autora: obserwacja relacji i zrozumienie ich nadrzędności Zajmując się psychoterapią od kilku lat, często spotykam się z własnym pytaniem: „Czy istnieją indywidualne cechy psychologiczne. Czy można o nich mówić? niezależna egzystencja? Niezależność zależy od tego, jakie relacje dana osoba ma z innymi!” Czy osobę można poznać poza kontekstem komunikacyjnym? Oczywiste jest, że jest to nieco przesadzona forma pytania, ale „każdy żart ma w sobie ziarno humoru”. W końcu często mamy do czynienia z sytuacją, w której wydawało się, że dana osoba bądź dobry, ale tutaj to tak, jakby cię zastąpili... To bzdura, a tak brzydko to wygląda. Zauważając takie sytuacje i zaczynając im się bliżej przyglądać, zacząłem zauważać, że takie zmiany w człowieku nie są ze sobą powiązane z pogodą, ani porą roku, ani miejscem, ale środowiskiem człowieka. Z kim ta osoba się komunikuje. Zacząłem przyglądać się sobie bliżej i tam też odkryłem wiele ciekawych i paradoksalnych zjawisk. Czasami mówisz, a nie to, co mówisz, myślisz, a nawet czujesz, jakbyś w ogóle nie był sobą. Tak jakby Twój rozmówca był w pełni współautorem Twoich własnych uczuć, myśli i słów. Czasem nawet z większymi mocami niż ty sam. To wyjaśnia fakt, że różni ludzie mają tak rozbieżne opinie na temat tej samej osoby, że czasami nie da się znaleźć nawet wspólnych miejsc w ich opisach. To tak, jakby mówili nie tylko o różnych ludziach, ale także o ludziach odległych. A jednocześnie wszyscy mają absolutną rację. W przypadku nich opisana osoba była dokładnie taka, jak mówią. Uznałem, że wykorzystanie tej obserwacji w mojej pracy nie jest nieuzasadnione. Przecież różni klienci różnie mówią o tym samym terapeucie, wystawiając mu zupełnie odmienne oceny. Tak, i o tym samym kliencie można, choć rzadziej, usłyszeć od jego terapeutów tak różne historie. I rzeczywiście, wszyscy jesteśmy bardzo różni, nawet w sobie, jeśli obok nas są inni ludzie. A może tak naprawdę nie ma „nas”?! Czy nie ma z góry określonych, samoistnych cech? Czy istnieje pewien zestaw potencjalnych możliwości, które czasami mogą się nie pojawić, jeśli rozmówcy, który je realizuje, nie ma w pobliżu? A ten zestaw dla każdego z nich jest tak duży, że liczba możliwych opcji kombinacji połączeń jest niemal nieskończona. Przynajmniej ilościowo znacznie przewyższa nasz indywidualny zestaw. Kiedy się spotykamy, tworzymy pewną kombinację pewnych cech naszych zestawów. Te cechy, które najlepiej do siebie pasują, kierując się albo zasadą podobieństwa, albo zasadą komplementarności, w zależności od celu spotkania. Wydaje się, że nie jesteśmy w stanie z góry wpłynąć na te cechy z naszego zestawu, które będą częścią nowej wspólnej edukacji. Okazuje się, że my, jako jednostki, jako podmioty komunikacji/relacji, wydajemy się nie istnieć, ale istnieje sama komunikacja, która jest jeszcze bardziej pierwotna niż tworzące ją jednostki. Sama komunikacja jest nam w jakiś sposób znana, dostępna, obserwowalna... Można ją opisać, zapamiętuje się... A osobowość?.. To trochę jak anoda bez katody... Tylko razem mogą wygenerować coś znaczącego. Istnieją jedynie relacje składające się z bardzo niestabilnych, zmiennych składników – jednostek ludzkich, które nie mają, jak nam się wydaje, własnej natury. Studiując podejście systemowo-fenomenologiczne Hellingera, pomyślałem: jak i dlaczego to działa. I tu znowu przypomniała mi się moja wersja opisana powyżej. Rzeczywiście, aby cokolwiek zaczęło się dziać, muszą zostać zainstalowane co najmniej dwie osoby. Wtedy może coś zauważysz. Prawdopodobnie osoba, która nie weszła z niczym/nikim w relację, pozostaje niezauważona. To mnóstwo nieaktualnych cech, które nie są zawarte w warstwie żywej i o których informacji po prostu nie ma nigdzie. Relacje są już energią, są sprawami różnej skali, są śladami w umysłach ludzi, którzy nie tylko się w nie angażują, ale też po prostu stają się świadkami. Relacje można nawiązywać/aranżować i