Dzieło Zygmunada Freuda „Niezadowolenie kultury” („Das Unbehagen in der Kultur”) powstało w 1930 r. i do w pewnym stopniu jest logiczną kontynuacją jego pracy „Przyszłość iluzji” (1927). Większość pracy „Niezadowolenie z kultury” poświęcona jest zagadnieniom religii, jej pochodzeniu z punktu widzenia psychoanalizy. Autor w tej pracy ponownie objaśnia swoją koncepcję głównej, jego zdaniem, dominującej działalności człowieka - pogoni za szczęściem, w której widzi dwie główne siły - seksualność i agresywność; opowiada o poczuciu religijnym, które czerpie z narcyzmu dziecięcego, oraz o pochodzeniu religii – z poczucia dziecięcej bezradności i potrzeby posiadania silnej postaci ojca jako opiekuna. Freud ponownie opowiada o powstaniu kultury, jak w „Totemie”. Tabu, powołując się na mit o synach zabijających ojca; wpływ kultury na poczucie indywidualnego szczęścia człowieka, jego tłumienie przez kulturę; pojawienie się poczucia winy poprzez introjekcję zewnętrznej agresji władzy, sumienia, etyki i wielu innych. Analizowanie dzieł wielkiego twórcy psychoanalizy jest dość trudne z kilku powodów: po pierwsze, są one nadal dość trudne. Czytać. Pamiętam, jak kilka lat temu, po spędzeniu wystarczającej ilości czasu i wysiłku na studiowaniu dzieł Freuda, sięgnąłem do „Wprowadzenia do psychiatrii i psychoanalizy dla niewtajemniczonych” Erica Berne’a i byłem zszokowany samym faktem, że tak złożone i trudne zrozumieć prawdy, które wykładał Freud, można opisać prostym i zrozumiałym językiem. Już wtedy przyszła mi do głowy analogia z poszukiwaczem złota, który podczas płukania piasku szuka bryłek złota, a przynajmniej ziarenek złota. Sam Freud po raz pierwszy ujawnił nam wiele znanych obecnie prawd, prawdy te wciąż są zakopane w warstwie piasku, który przesypuje, jestem pewien, że wiele spostrzeżeń przyszło Freudowi w trakcie pisania swoich tekstów. A my, czytając jego teksty, widzimy całe to dzieło jego myśli. Oczywiście wtedy znacznie łatwiej, po zrozumieniu idei, „przeczesać” ją i ułatwić czytelnikowi zrozumienie. Ponieważ dzieło to należy do jego późniejszych dzieł, zostało napisane w nim zaledwie 9 lat przed śmiercią autor powtarza szereg zapisów opisanych już w wcześniejszych pracach i robi to przystępnym językiem. Ponadto dzieła Freuda były badane i recenzowane, krytykowane setki i tysiące razy przez różnych badaczy ludzkiej duszy - od jego współczesnych po naszych współczesnych. Osobiście zetknąłem się z głównymi ideami tej pracy w tej czy innej formie ogromną liczbę razy. Spróbuję jednak od tego wszystkiego abstrahować i potraktować ten tekst jako „czytelnika naiwnego”. Pracę rozpoczynam od opisania przez autora listu, który otrzymał od przyjaciela (jego nazwisko nie pojawia się w tekście, ale teraz wiemy, że Freud miał na myśli Romaina Rollanda), w którym krytykuje pracę twórcy psychoanalizy „Przyszłość iluzji”. W szczególności Rolland pisze, że Freud w swoim wyjaśnieniu pochodzenia religii całkowicie nie bierze pod uwagę szczególnego religijnego uczucia „oceanicznego”, „poczucia wieczności”, które w rzeczywistości jest prawdziwym źródłem „energii religijnej”. ” Freud uczciwie podaje, że sam nie doświadcza takiego uczucia, jednak można je naukowo wytłumaczyć. Autor upatruje źródła powstania tego uczucia w narcyzmie dziecięcym – kiedy dziecko zaraz po urodzeniu nie oddziela się jeszcze od siebie. od otaczającego go świata, poczucie „ja” kształtuje się później. Regresja do tego dziecięcego wrażenia prowadzi, zdaniem Freuda, do uczuć „oceanicznych”. Już pierwsze linijki dzieła, w których Freud, moim zdaniem, wyrównuje i redukuje „oceaniczne” uczucie, jakie pisze mu Rolland, do cofnięcia się w stan infantylny, budzą zastrzeżenia. Chociaż może mieć rację w tym sensie, że dziecko może doświadczać tego uczucia stale wkrótce po urodzeniu i tylko wtedy, gdy rośnie i rośnie..