Streszczenie: Metodologia ta ma na celu rozwój wśród specjalistów w sferze społecznej i edukacyjnej pomysłów metodologicznych i praktycznych umiejętności stosowania arteterapii (psychoterapia z wykorzystaniem form ekspresyjnych) z różnymi grupami docelowymi klientów: dziećmi, rodzinami, osobami, które przeżyły kryzys, w stanie dystresu itp. Słowa kluczowe (tagi): czynniki terapeutyczne ustanawiające relację terapeutyczną; skoncentrowana terapia ekspresyjna, czynnik ekspresji artystycznej, czynnik werbalnej komunikacji zwrotnej, pracownia artystyczna, techniki multimodalne, radzenie sobie.Wprowadzenie Zdaniem ekspertów zawodów „pomagających”: lekarzy, psychologów, nauczycieli, pracowników socjalnych, ostatnia dekada jest kojarzona ze sobą; wraz z szybkim rozwojem w naszym kraju różnych technologii orientacji psychospołecznej, psychologicznej i pedagogicznej arteterapia jest przez nas definiowana jako szerokie pojęcie obejmujące metodologię i praktykę psychoterapii oraz psychokorekty poprzez wykorzystanie różnych rodzajów sztuk ekspresyjnych. Najbliższe autorowi są stanowiska teoretyczne i praktyczne A.I. Kopytina w zakresie systematycznego opisu arteterapii; M. Betensky, dotyczący fenomenologicznego, funkcjonalno-strukturalnego podejścia w arteterapii; N. Rogersa w zakresie skupienia procesu arteterapeutycznego na zmianach w osobowości klienta. Naszym zdaniem problemy metodologicznego i praktycznego szkolenia specjalistów udzielających pomocy psychologicznej leżą z jednej strony w obszarze małej dostępności metod (technik) praktycznych, a z drugiej – niewystarczającego przygotowania praktycznego specjalistów pierwszego stopnia. Technika ta została opracowana i wdrożona przez autora na podstawie OSI „Centrum Rehabilitacji Społecznej i Psychologicznej Ludności”, OSI „Centrum Rehabilitacji Społecznej dla Nieletnich w Orle”, Centrum Konsultacyjnego „Profi”, „Centrum OSI Pomocy Społecznej Rodzinom i Dzieciom Powiatu Zawodskiego” w latach 2002-2009. i charakteryzuje się krótkotrwałym czasem trwania, dostępnością i intensywnością. Skuteczność metodologii osiąga się poprzez „zanurzenie” uczestników seminarium w proces, stosowanie aktywnych form uczenia się, przechodzenie od prostych do złożonych, od szczegółowych do ogólnych, od słabości do siły, od niezrozumienia do wyjaśnienia. Program szkolenia pozwala uczestnikom zapoznać się i praktycznie opanować pracę z rysunkiem, ciałem, muzyką, piaskiem oraz w wyniku dyskusji określić „mocne i słabe strony” danej techniki. Na koniec każdy uczestnik otrzymuje elektroniczną wersję banku technik arteterapeutycznych, cykl artykułów czołowych arteterapeutów z Rosji i zagranicy. Cel i zadania metodologii: Celem metodologii jest stworzenie podstaw metodologicznych i praktycznych narzędzi dla arteterapeuty wśród specjalistów pracujących w obszarze usług psychospołecznych i psychologiczno-pedagogicznych. Cele metodyki: 1. Zapoznanie uczestników seminarium z podstawowymi pojęciami arteterapii, etapami i wiodącymi czynnikami terapeutycznymi. Praktyczne opanowanie technik rozgrzewki w arteterapii. Konstrukcja technik tematycznych 3. Praktyczny rozwój technik aktualizacji i wyjaśniania problemów arteterapii. Projektowanie technik multimodalnych 4. Syntetyzowanie strategii radzenia sobie klienta i tworzenie kompozycji tematycznych w oparciu o piaskownicę. Określenie zalet i ograniczeń arteterapii w pracy z różnymi grupami docelowymi klientów Technologia 1. Nazwa etapu: Wstęp Treść etapu: Zaznajomienie uczestników seminarium z podstawowymi pojęciami, różnorodnością form i metod współczesnej arteterapii (wykład, komputer prezentacja). Czas trwania: 1 godzina. Potrzebne materiały: tablica do pisania, rzutnik. 2.Nazwa etapu: Zanurzenie w metodzie. Rozgrzewka Treść sceny: Technika „Plakat reklamowy do filmu” Członkowie grupy proszeni są o wyobrażenie sobie siebie w tej roliautor scenariusza, reżyser i odtwórca głównej roli w filmie o własnym życiu. Film lub jego fragmenty zostają sfilmowane, a autorzy proszeni są o wykonanie plakatu reklamowego (plakatu), który odzwierciedlałby treść filmu. Do stworzenia plakatu możesz użyć dowolnego nośnika wizualnego. Na zakończenie działania wizualnego następuje dzielenie się, prezenter zadaje pytania: „Jak zrodziły się pomysły na film? Jakich uczuć doświadczyłeś? Jak wyglądał proces tworzenia plakatu? Jak czują się członkowie grupy po zakończeniu dyskusji? Na zakończenie prowadzona jest dyskusja na temat praktycznego zastosowania tej techniki z różnymi grupami docelowymi klientów. Czas trwania: 50 min. Potrzebne materiały: farby, pisaki, ołówki, pastele, papier rysunkowy różnych formatów, ilustrowane. czasopisma (do kolażu), nożyczki, klej, pędzle różnych formatów. 3.Nazwa etapu: Rozwój dynamiki interakcji wewnątrzgrupowej Treść etapu: Technika „Tworzenie wspólnych projektów twórczych”. Uczestnicy grup proszeni są o podzielenie się na mikrogrupy 2-3 osobowe i stworzenie wspólnego kreatywnego projektu na dowolny temat. Technika i forma również nie są regulowane. Głównym ograniczeniem dla uczestników jest zakaz używania środków werbalnych w procesie tworzenia projektu. Co więcej, jego plan również nie jest artykułowany przez uczestników. Dopuszczalne jest stosowanie gestów, mimiki i kontaktów dotykowych jako środka ułatwiającego (ułatwiającego) interakcję. Pod koniec wspólnej pracy zostaje zniesiony zakaz komunikacji werbalnej, a uczestnicy mikrogrup dzielą się wrażeniami z procesu. Następnie następuje ogólna wymiana zdań i każdy z uczestników może podzielić się swoimi uczuciami i zrozumieniem tego, co się wydarzyło. Na koniec odbywa się dyskusja na temat praktycznego zastosowania tej techniki z różnymi grupami docelowymi klientów. Czas trwania: 1 godzina 20 minut. Wymagane zasoby: takie same jak w etapie drugim. 4.Nazwa etapu: Aktualizacja i wyjaśnienie obszarów problemowych Treść etapu: Technika „Transgresja” Technika wykonywana indywidualnie. Na początku uczestnicy słuchają utworu muzycznego trwającego 4-6 minut, następnie proszeni są o skupienie się na słuchaniu i zwrócenie uwagi na obrazy, jakie przywołuje muzyka. Po wysłuchaniu uczestnicy proszeni są o wykonanie za pomocą różnych środków przedstawienia Zapisz na papierze obrazy powstałe podczas procesu słuchania. Ten sam utwór jest odtwarzany ponownie. Rysowanie trwa tak długo, jak gra muzyka. Następnie prowadzący zaprasza uczestników do odłożenia pracy wizualnej i poruszania się (tańczenia, spaceru) w takt tej samej muzyki. Na zakończenie części prezenter zachęca uczestników do opisania w dowolnej formie (prozą, poezją) swoich uczuć związanych z muzyką. Na ostatnim etapie prowadzący zaprasza uczestników do powrotu do oryginalnego rysunku i jego uzupełnienia, w razie potrzeby wprowadzając zmiany i poprawki. Na zakończenie pracy przekazywana jest informacja zwrotna w formie ustnej w mikrogrupach. Czas trwania: 1 godzina 50 minut. Wymagane zasoby: jak w drugim etapie + nagranie audio, narzędzia do odtwarzania; wymagania wobec muzyki: utwór musi być mało znany, mieć konstrukcję utworu dramatycznego i nie zawierać tekstów słownych. 5.Nazwa etapu: Zakończenie. Treść etapu: Zakończenie pierwszego dnia szkoleniowego. Prowadzący prosi uczestników o podzielenie się wrażeniami z procesu, opowiedzenie o swoim stanie emocjonalnym, samopoczuciu fizycznym oraz uwagi na temat aktualnego stanu uczestników. Sugestie dotyczą kolejnego dnia szkolenia. Czas trwania: 1 godzina 20 minut. 6. Nazwa etapu: Wyjaśnienie aktualnego statusu uczestników. Rozgrzewka Treść etapu: Początek drugiego dnia treningowego. Prezenter prowadzi udostępnianie. Uczestnicy przekazują ustną informację zwrotną na temat procesu i dzielą się swoimi oczekiwaniami w stosunku do nadchodzącej pracy„Basen” Prezenter na kartce papieru A-3 schematycznie przedstawia basen w przekroju; schemat musi przedstawiać przekroje basenu o różnych głębokościach, wejście i wyjście, drabinkę, stanowisko startowe, wieżę do nurkowania i inne szczegóły według uznania prezentera. Następnie każdy uczestnik proszony jest o wyobrazenie sobie siebie w takim basenie i za pomocą pisaka w określonym kolorze ułożyć się na schemacie. Jednocześnie uczestnicy proszeni są o komentowanie swoich odczuć, uczuć, przemyśleń na temat pozycjonowania, następnie odbywa się dyskusja na temat wykorzystania rozszerzonych metafor jako sposobu aktualizacji i radzenia sobie z problematycznymi sytuacjami klientów. Czas trwania: 1 godzina 40 minut. Wymagane zasoby: Papier do rysowania, wielokolorowe markery. 7.Nazwa etapu: Kształtowanie strategii radzenia sobie klienta poprzez tworzenie kompozycji tematycznych Treść etapu: Technika „Zasoby zewnętrzne i wewnętrzne jednostki” Uczestnicy proszeni są o wykorzystanie połowy papieru Whatman do wykonania tacy z tacą. wysokość boku 5-6 cm, pomalowanie wewnętrznej części na kolor niebieski, jasnoniebieski. Następnie na tacy uczestnicy proszeni są o stworzenie kompozycji na bazie piasku. W tym przypadku w kompozycji można umieścić dowolne przedmioty, przedmioty (w tym przedmioty osobiste uczestników), można wykorzystać naturalne materiały itp. Główne zadaniem tworzenia kompozycji jest odzwierciedlenie w formie symbolicznej głównych zasobów (materialnych, kulturowo-duchowych itp.), które zapewniają aktywność życiową danego członka grupy. .Jeśli ktoś ma trudności ze stworzeniem kompozycji skojarzeniowej, to można ułożyć obiekty na tacy zgodnie z zasadą: „Tak mi się podoba”. Brakujące obiekty-obrazy do kompozycji należy dorobić samodzielnie. Na koniec pracy każdy uczestnik dokonuje prezentacji utworu reszcie grupy, opowiada o tym, co się wydarzyło, jak do tego doszło, co czuje i rozumie tu i teraz. Podsumowując, prezenter oferuje uczestnikom matrycę interpretacji dostępnych zasobów. Czas trwania: 2 godziny. Niezbędne zasoby: takie same jak w drugim etapie + materiał naturalny, piasek, kamyki, miniaturowe figurki, folia, plastelina, artykuły gospodarstwa domowego itp. 8. Etap imienia: Testowanie ekologii, integracja obrazu „Ja”. Treść etapu: Technika „Autoportret”. Każdy uczestnik proszony jest o wybranie (wykonanie) specjalnej kartki papieru, na której ma przedstawić pełnowymiarową postać. Następnie poproś dowolnego partnera grupy lub lidera, aby zakreślił figurę na papierze. Następnie każdy jest zaproszony do stworzenia własnego autoportretu: realistycznego, symbolicznego, pożądanego (kto chce i może). Powstałe prace zawieszane są na ścianach sali, a każdy uczestnik ustala lokalizację autoportretu. Prezenter prosi grupę, aby usiadła naprzeciwko powstałej wystawy i zaprasza każdego uczestnika do nawiązania komunikacji z autoportretem, a następnie. zwróć się do grupy z życzeniem; może to być także performans z wykorzystaniem autoportretu. . Facylitator może stymulować uczestników przypomnieniem o konieczności zakończenia pracy w grupie. Prowadzący kończy pracę drugiego dnia i całe szkolenie, dzieląc się życzeniami dla każdego uczestnika. Na zakończenie seminarium odbywa się dyskusja na temat możliwości i ograniczeń stosowania arteterapii z różnymi grupami docelowymi klientów. Czas trwania: 3 godziny Wymagane zasoby: takie same jak w drugim etapie Monitoring Podstawowy monitoring skupia się na ustaleniu poziomu zainteresowania i wiedzy specjalistów z zakresu arteterapii i pedagogiki sztuki na początku seminarium szkoleniowego i odbywa się poprzez ankietę trwającą 10 minut, podczas procedury rejestracji uczestników. Bieżący monitoring prowadzony jest przez facylitatora podczas seminarium szkoleniowego, wykorzystując w dyskusjach elementy wywiadu grupowego. Monitoring końcowy odbywa się w ciągu 10 minut po zakończeniu seminarium według podstawowej matrycy. Ocena skuteczności W trakcie wdrażania tej metodologii w latach 2002-2011 osiągnięto następujące wartości praktyczne.