Spójrzmy trochę szerzej na życie jednostki. Wszyscy żyjemy w społeczeństwie – to jest kraj, miasto, region, dom, rodzina… Czasy i obecna sytuacja, nie powstała dzisiaj. Dlatego mój wybór jest taki, aby zacząć poruszać się po skali czasu, co działo się z nami, z mieszkańcami, przez ostatnie co najmniej 100 lat i co trwa do dziś. 100 lat to życie 3-4 pokoleń od chwili obecnej. Naliczyłem 2 rewolucje, 4 wojny domowe, 2 wojny światowe, wywłaszczenia, represje, głód, egzekucje, gułagi, deportacje narodów… i to nie jest pełna lista, można się spierać o nazwy. Nie będę marnować czasu na drobiazgi, a setna część tego, co jest wymienione, wystarczy. A co to oznacza dla wszystkich żyjących? A to oznacza, że ​​niemal w każdej rodzinie jest wielu zabitych, zabitych i morderców, rozstrzelanych i tych, którzy strzelali, torturowali i tych, którzy torturowali. Tych, którzy zginęli, już nie ma. Kto przeżył, jak żyją i jak żyją, ci, którzy na nich czekali, przyjęli ich, zrodzili z nich dzieci i wychowali te dzieci? Dopiero w ciągu ostatnich 20-30 lat zaczęto w naszym kraju słyszeć określenie „trauma psychiczna” i podejmowano próby rehabilitacji psychologicznej osób, które przeszły straszliwe próby. Zaczęli rozmawiać, ale ilu z tych, którzy przeszli przez gorące punkty, skorzystało z nich, zostało wyleczonych, a ilu z nich miało dostęp do pomocy psychologicznej? Nie znam liczb, rozglądam się i dochodzę do wniosku, że niewiele osób, zwłaszcza w bardziej odległych latach, miało pojęcie o takim luksusie. Jak myślisz, w jakim stanie jest matka, która straciła męża, ojca, brata? Jaki jest stan dziecka, które budzi się i dowiaduje, że za ścianą jest skandal, albo pukanie w ścianę – wrogowie ludu, uciekajcie. Matka zmuszona jest się opanować, nie może się poddać pogrążyć się w żałobie po stracie lub pomóc zmęczonemu walką mężowi. Są na nim dzieci i wiele więcej. A jej dusza zamienia się w kamień. Może to być cicha petryfikacja lub głośna, histeryczna. Zastyga w stoickim napięciu, wyłącza uczucia, żyje z zaciśniętymi zębami i wolą zaciśniętą w pięść. Albo, co gorsza, pogrąża się w ukrytej depresji, spaceruje, robi to, co powinna, choć sama pragnie tylko jednego – położyć się i umrzeć. Jej twarz przypomina zamarzniętą maskę, ręce są ciężkie i nie zginają się. Jest zraniona fizycznie, minimalizuje komunikację z dzieckiem, nie reaguje na jego bełkot. Dziecko zawołało ją, a ona zawyła głucho w poduszkę. Czasami pojawia się złość. Podczołgał się lub podszedł, pociągnął ją, pragnął uwagi i czułości, ona albo odpowiedziała stanowczo, albo nagle warknęła: „Tak, daj mi spokój”, odepchnęła ją lub uderzyła. Nie, nie jest na niego zła - na los, na swoje złamane życie, na tego, który odszedł i nie pomoże, albo mieszka w pobliżu, ale on sam jest cały pokręcony i w tym samym stanie. Tylko dziecko nie jest w stanie zrozumieć, co dolega jego matce. Jedyne wyjaśnienie, jakie w zasadzie może mu przyjść do głowy: moja mama mnie nie kocha, jestem jej na drodze, byłoby lepiej, gdybym nie istniał. Nie da się w pełni ukształtować jego osobowości bez stałego kontaktu emocjonalnego z matką, bez wymiany z nią spojrzeń, uśmiechów, dźwięków, pieszczot, bez czytania jej twarzy, rozpoznawania odcieni uczuć w jej głosie. Jest to konieczne, nieodłącznie związane z naturą, jest to główne zadanie niemowlęctwa. Co zrobić, jeśli matka ma na twarzy maskę depresyjną? Czy jej głos jest monotonny, tępy ze smutku lub napięty z niepokoju? Pomińmy nawet przypadki skrajne. Tylko kobieta, tylko matka. Tylko smutek. Po prostu dzieckiem, które dorastało w podejrzeniu, że nie jest potrzebne i niekochane, choć nie jest to prawdą i tylko dla niego mama przeżyła i zniosła wszystko. I dorasta, próbując zdobyć miłość. Pomaga. Nie wymaga niczego. Jestem zajęty sobą. Opiekuje się młodszymi. Osiąga sukces. Bardzo się stara być pomocny. Lubią tylko przydatnych ludzi. Tylko wygodne i prawidłowe. Ci, którzy sami wszystko zrobią, umyją podłogę i przygotują obiad na przyjazd matki. Trauma wkroczyła w kolejny etap. Ale nawet gdyby to był koniec, życie i bitwy, małe wojny domowe trwają, tego już nawet nie zauważamy że żyjemy w otoczeniu wojen, strat, zabójstw na zlecenie. A trauma dodaje się do traumy, a końca nie widać. Kraju.