Współczesna nauka, mówiąc o dzieciach, zajmuje się raczej pytaniami o normy rozwojowe i szuka sposobów oddziaływania na dziecko . Takie antropocentryczne podejście ma niewielkie zastosowanie do zupełnie innych przejawów psychiki i fizjologii dziecka niż u dorosłych. Defektologia i medycyna powiedzą nam o normach i odchyleniach w rozwoju układów funkcjonalnych dziecka, pedagogika opowie o sposobach oddziaływania na niego. W tej pracy staraliśmy się przedstawić psychologiczne podejście do badanego tematu, gdyż to właśnie psychologia traktuje dziecko nie jako przedmiot analizy, rozłożony na części i funkcje, ale jako pojedynczą całość funkcjonującą i wchodzącą w interakcję z otoczeniem. Obecnie istnieje tendencja do łączenia dziedzin nauki i rozpatrywania ich we wzajemnych powiązaniach. A dziecko okazuje się także wzajemnie powiązane z otaczającym go światem, w ramach pewnych ram, jakie są mu nadawane na różnych etapach życia. Trafność tego tematu polega przede wszystkim na psychologicznym podejściu do rozważania problemu związku pomiędzy rozwojem mowy a sferą poznawczą u dziecka. W procesie opanowywania mowy dziecko w pierwszej kolejności postrzega słowo jako jego odrębną właściwość , który początkowo utkwił mu w pamięci, realizując tym samym indykatywną funkcję mowy. Oznacza to, że za pomocą słowa dziecko wskazuje przedmiot, z którym jest ono skojarzone w jego pamięci. Wraz z rozwojem kategoryzacji i pełniejszym opanowaniem sfery poznawczej i właściwości przedmiotów, dziecko zaczyna realizować mianownikową funkcję mowy, tworząc pełniejszy obraz kategorii obiektów. Wsparcie dorosłych odgrywa decydującą rolę w funkcjonowaniu poznawczym dziecka działalność. Jeśli spojrzysz na dziecko, które opanowało jakąś umiejętność, zauważysz, że ono samo szuka trudności do pokonania. Tym samym dziecko, które nauczyło się chodzić, nieustannie pobudza się do docierania do nowych, interesujących go obiektów, a dziecko, które nauczyło się wyrażać siebie werbalnie, stara się jak najczęściej wykorzystywać tę umiejętność. Pomaga to dziecku utrwalić doświadczenie interakcji z nowo opanowaną nową formacją mentalną. Jednocześnie można zaobserwować, że aktywność poznawcza dziecka spada, jeśli nie umożliwi się mu wdrożenia nowej umiejętności w ilości potrzebnej dziecku do jej utrwalenia. Często można zobaczyć, jak matki lub inne ważne osoby dorosłe ograniczają dziecku raczkowanie, podając mu od czasu do czasu zabawkę, która go interesuje. Podobnie dzieje się, gdy obok dziecka, które nauczyło się wyrażać siebie, rodzice w dalszym ciągu odpowiadają na pytania innych, a nawet własne. Dziecko, które nauczyło się już odpowiadać, nie ma możliwości utrwalenia umiejętności komunikacji werbalnej, gdyż nie widzi takiej potrzeby lub okazuje się, że jest czasami niezauważane. U rocznego dziecka słowo wywołuje reakcję na sytuację bezpośrednio związaną z tą sytuacją, a nie na konkretny przedmiot. W tym czasie w działaniach dziecka dominuje naśladowanie dorosłych. W ten sposób dziecko wychwytuje znaczenie słowa z sygnałów odczytywanych od mówiącego dorosłego: jego emocji, mimiki, pantomimy, intonacyjnego składnika mowy itp., A następnie realizuje je poprzez naśladownictwo, zgodnie z początkiem około roku zgodnie z teorią Bowlby'ego dziecko zaczyna tworzyć przywiązania. To bardzo ważny etap, gdyż sukces w wykształceniu zdrowego przywiązania wpływa bezpośrednio na motywację dziecka do poznawania świata, gdyż jeśli świat jest niebezpieczny, to studiowanie go może zagrozić życiu i zdrowiu dziecka, co oznacza rozwój zarówno jego aktywność poznawcza, jak i mowa są zahamowane. To dzięki poufnej komunikacji z osobą dorosłą dziecko wczesnoszkolne otrzymuje informacje o świecie. Jeżeli dorosły jest wobec dziecka przyjazny, pozwala mu próbować zrozumienia świata, wspiera jego aktywność, nawiązuje z nim kontakt, także werbalny, motywuje go do poznawania świata, to wówczasaktywność poznawcza dziecka jest napędzana przez fizjologicznie rozwinięte narządy i umożliwia rozpoczęcie mowy, która organizuje całą aktywność umysłową. Psychika, rozwinięta w zależności od wieku w wieku 1,5 roku, pomaga dziecku opanować empatię. Możesz zauważyć, jak dziecko współczuje, jeśli ktoś w pobliżu jest smutny i próbuje go pocieszyć, naśladując zachowanie znaczącej osoby dorosłej: oferuje zabawkę, głaszcze po głowie, przytula, całuje, wypowiada współczujące słowa. Zaczyna się także proaktywność werbalna dziecka pojawiają się po około 1,5 roku. W tym czasie aktywność mowy poznawczej dziecka przejmuje kontrolę i zaczyna ono coraz częściej dopytywać o nazwy otaczających go części świata, które go interesują. Najpierw jego pytanie formułowane jest w formie przedmowy: dziecko wskazuje palcem na obiekt zainteresowania, uzupełniając swoje pytanie odpowiednią mimiką i gestami, następnie pytanie przybiera formę mowy, realizując semantyczną funkcję mowy. Dzięki temu procesowi słowa nabierają znaczenia W wieku 2 lat, dzięki aktywności mowy, dzieci mają ukształtowane pojęcie o przeznaczeniu przedmiotów codziennego użytku, a w wieku 3 lat mowa staje się głównym środkiem komunikacji z dorosłymi. i rówieśnikami, a także niezależne narzędzie do zrozumienia otaczającego ich świata. Zatem w tym wieku mowa kształtuje się jako funkcja wykraczająca poza zwykłe zapamiętywanie i skojarzenia. Tworzą się podstawy mowy tekstu, mowa staje się narzędziem wyrażania tego, co wewnętrzne. Jednocześnie to właśnie wiek poniżej 3 lat jest w dzisiejszej nauce w pewnym sensie porzucony i niedostępny. Świadczą o tym także skromne narzędzia dostępne w tym zakresie. Metody badania zjawiska mowy w wieku od 0 do 3 lat w większości okazują się bardziej jakościowe niż ilościowe, co ma obie zalety w postaci uznania wyższości oceny jakościowej dla lepszego zrozumienia mowy co dzieje się w każdym indywidualnym dziecku i wiąże się z oczywistymi wadami, które przede wszystkim ograniczają możliwość prowadzenia masowych badań i, choć z grubsza, bardziej globalnej oceny zdolności umysłowych dzieci w zakresie mowy. Problem polega raczej na tym, że istnieją pewne standardy, które dziecko musi spełniać, ale jednocześnie następuje zacieranie się granic. Rozumiemy, że istnieje ogromna przepaść pomiędzy dzieckiem normalnie rozwijającym się a dzieckiem z opóźnieniem rozwojowym, w którą popadają prawie wszystkie współczesne dzieci. Znaczenie polega również na tym, że dzieci poniżej 3 roku życia uczą się zwykle tylko w takim zakresie, w jakim same o to proszą. Praktycznie nie są one brane pod skrzydła ogólnokształcącego kształcenia w postaci przedszkoli, a te istniejące, we współczesnych realiach, okazują się bardziej placówką pieczy zastępczej zapewniającą pewne momenty reżimowe niż instytucją publiczną, która faktycznie pełni funkcję edukacyjną. Dlatego też w obliczu współczesnego systemu diagnozowania dzieci we wczesnym wieku przedszkolnym nieuchronnie zwracamy się ku niedostatkowi narzędzi i nieznajomości dość palącego problemu. Kiedy mówimy o ukształtowanej osobowości, zawsze możemy ocenić rozwinięte umiejętności poprzez rozróżnienie wysokiego i niskiego poziomu różnych umiejętności. Dość duża liczba badaczy i osób studiujących w innych dziedzinach umożliwiła stworzenie niezbędnych narzędzi. Natomiast mówiąc o małych dzieciach nieuchronnie dochodzimy nie tylko do potrzeby posiadania takich narzędzi, ale także do humanitarnego problemu, czy warto przeprowadzać szczegółową ocenę jakichkolwiek parametrów dzieci, ponieważ często jedne dzieci rozwijają się wcześniej, inne później, ale w pewnym wieku, w ten czy inny sposób, wszyscy wiedzą, jak pisać, liczyć i komponować. Jeśli chodzi o normy rozwoju mowy, obecnie istnieje tendencja do ich spadku. Duża liczba dzieci, z różnych przyczyn związanych z postępem technologicznym, nie spełnia standardów rozwojowych pozostałych po czasach sowieckich. Taka liczba niespójności zmusza naukowców do rozważenia możliwości opracowania nowych norm mowy..