Od autora: Artykuł bada jedną z kompetencji zawodowych psychologa: neutralność psychoterapeuty. Pokazano warianty błędów praktycznych oraz sposoby zachowania neutralności. Autor: Fomczenko Jurij Arkadjewicz - Założyciel Centrum Stalkera, Trener biznesu, coach, Terapeuta, Psycholog, Profesor nadzwyczajny, Kandydat nauk medycznych, Certyfikowany trener NLP, terapeuta Gestalt. Jednym z tematów poruszanych w ramach kursu „NLP w poradnictwie psychologicznym” jest temat neutralności psychoterapeuty. Temat jest aktualny, prowadzi do jednego z najczęstszych błędów – utraty neutralności psychoterapeuty. W tym artykule przeanalizujemy główne przyczyny i formy utraty neutralności, metody i strategie zachowania neutralności przez konsultanta. Neutralność psychoterapeuty to cecha, która pozwala zachować bezstronność w pracy z klientem, obiektywne spojrzenie z zewnątrz, a także zachować neutralną postawę w konfliktach, co pozwala nie angażować się w emocjonalną treść problemu klienta . Neutralność przejawia się w wyrażaniu zainteresowania klientem jako osobą, bez okazywania niewerbalnych i werbalnych oznak aprobaty lub dezaprobaty (oceny) jego działań. Podstawową umiejętnością skutecznego doradcy jest zachowanie neutralności w poradnictwie psychologicznym. Neutralność pozwala nam podejść do trudności Klienta możliwie obiektywnie i znaleźć najskuteczniejsze rozwiązania. Jak głosi jedno z założeń NLP: aby opisać system, należy wyjść poza jego granice. Utrata neutralności to jeden z najczęstszych błędów popełnianych przez psychoterapeutów i psychologów. Często utrata neutralności ma miejsce, gdy problem klienta rezonuje z własnymi trudnościami konsultanta. W przypadku niewielkiej liczby godzin terapii osobistej konsultant zostaje z „napiętymi” tematami, w których pojawia się wiele ograniczających przekonań, pojawiają się traumatyczne doświadczenia, a pewne wartości zostają naruszone. W takich przypadkach temat klienta „zahacza” psychoterapeutę, a on angażuje się emocjonalnie w sytuację. Istnieją trzy duże obszary, w których możliwa jest utrata neutralności. Jest to obszar relacji międzyludzkich (rodzina, miłość, partnerstwo, relacje międzyludzkie), obszar komponowania przyszłego „ja” klienta, obszar relacji psychoterapeutycznych pomiędzy konsultantem a klientem. Wszędzie tam, gdzie klient prezentuje dwie sprzeczne części siebie, konsultant może zająć pozycję jednej z nich, naruszając tym samym neutralność. Przykład z zakresu relacji rodzinnych: Klientka przychodzi do konsultantki ze sprawą zerwania związku z mężem lub partnerem. Klient opowiada, jakim łajdakiem jest mąż, jakie złe rzeczy robi, jak okazuje brak szacunku kobiecie. Żeńska część konsultantki odpowiada i zaczyna najpierw niewerbalnie, a potem werbalnie wyrażać potępienie drugiej połowy. Klientka i doradca tworzą koalicję przeciwko mężowi klientki. Konsultantka wybiera kierunek pracy – rozwój samoświadomości i poczucia własnej wartości kobiety, a klientka otrzymuje życzliwego i wspierającego specjalistę, który doradza to, co chce usłyszeć. Ale ta pozycja jest z góry przegrana i oto dlaczego. W takiej sytuacji konsultantka znajduje się w typowej sytuacji „trójkąta Karpmana” i zaczyna odgrywać rolę „wybawiciela”, klient – ​​rolę „ofiary”, mąż – rolę "kat". Jak wiemy, prędzej czy później trójkąt się odwróci i role się zmienią. Niezależnie od wyniku sytuacji rodzinnej konsultant może znaleźć się w sytuacji przegranej. Jeśli klient zerwie związek, a później tego żałuje, winę ponosi konsultant. Jeśli klientka odbuduje związek wbrew opinii konsultantki (ze względu na dzieci, wsparcie finansowe, wiek itp.), winę ponosi konsultantka, która doradzała „wszelkich bzdur” i nie do końca rozumiała sytuację. A może mąż, dowiedziawszy się, że jego żona słucha kogoś z zewnątrz, zaczyna prześladować psychologa, a wtedy konsultant zamieni się w „ofiarę” i będzie zmuszony szukać „wybawiciela” na boku, angażując się wW „trójkącie Karpmana” pojawia się coraz więcej nowych uczestników. W tej sytuacji konsultant także wpada w pułapkę przesady klienta, co trafnie określił dr House: „Wszyscy pacjenci kłamią”. Klient, gdy trafia do psychologa lub psychoterapeuty i zaczyna opowiadać o swoich przeżyciach i działaniach drugiej strony, nieuchronnie wybiera najbardziej typowe, najbardziej emocjonalne, najbardziej obraźliwe sytuacje przez całe istnienie związku (problem). Jednocześnie druga strona relacji nie jest omawiana, chyba że zostanie o to wyraźnie zapytana. Konsultant mimowolnie wytwarza jednostronne wrażenie sytuacji i podejmuje swoje interwencje i działania w oparciu o ten pogląd na sytuację. Co oczywiście nie jest w porządku. Najczęściej naruszenia neutralności psychoterapeuty ujawniają się właśnie przy analizie sytuacji z zakresu relacji rodzinnych. Ponieważ jest wiele emocji, namiętności się gotują i objawia się cierpienie. Neutralność często zostaje tracona, gdy klient stara się nawiązać relację z płcią przeciwną. W takim przypadku istnieje ryzyko, że konsultant „wszczepi” swoją własną wizję „właściwego” związku. Klient zaczyna dopasowywać swoje „wzorce”. Co ostatecznie prowadzi do powstania niepasującej klientowi relacji, z której prędzej czy później opuści. Drugi obszar utraty neutralności ma miejsce, gdy klienci kontaktują się z nami w sprawie rozwoju osobistego, rozwoju w sferze zawodowej, czy też ukształtowania modelu swojego przyszłego zachowania. Jednocześnie klient może dość mocno zaufać konsultantowi, postępować zgodnie z jego zaleceniami i odpowiednio uzyskać rezultaty w swoim życiu. Jednak taki stan rzeczy inspiruje także konsultanta, który zaczyna dawać się ponieść życiu klienta, angażując się emocjonalnie, tracąc obiektywizm, dopasowując go do swojej wizji sukcesu. Trzeci obszar polega na tym, że neutralność zostaje utracona również wtedy, gdy pomiędzy konsultantem a klientem pojawia się sympatia, szczególnie jeśli są to osoby odmiennej płci. W takiej sytuacji wzrasta zaangażowanie emocjonalne i traci się obiektywizm. I to jest kolejny duży temat do dyskusji. Neutralność ma jednak swoje wady. Jeśli terapeuta będzie stale i silnie neutralny, wówczas pojawi się stan (lub wrażenie) oderwania, obniżonej empatii, niskiej zdolności do empatii i emocjonalnego wsparcia klienta. Konsultant będzie sprawiał wrażenie „zimnego”, co sprawi, że klient będzie niechętny do pracy, aż do wyjścia. Takiemu terapeucie trudno jest okazać wsparcie emocjonalne, jego zalecenia mogą zostać odebrane jako porady robotyczne, a nie życiowe. Psychoterapeuta musi zatem zachować delikatną równowagę pomiędzy własną emocjonalnością a obiektywizmem rozpatrywania przypadku klienta. Podczas procesu doradczego równowaga ta może przesunąć się w jedną lub drugą stronę. Jednakże doradca musi stale powracać do podstawowego stanu neutralności i obiektywizmu. Co pomaga terapeucie zachować neutralność? Aby to zrobić, możesz skorzystać z kilku poniższych zaleceń. Po pierwsze, należy pamiętać, że klient przedstawia przesadny, przesadny obraz swojego stanu i wydarzeń. „Mapa to nie terytorium” to kolejne założenie NLP. Dlatego należy starać się poznać informacje i wydarzenia z punktu widzenia drugiej strony. Wyjaśnij i zapytaj o zdarzenia, które są odwrotne do tych opowiedzianych przez klienta. Na przykład mąż składa skargi. A kiedy klient również składał reklamacje? Kiedy nie ma skarg? Kiedy wypowiadane są inne słowa? Jak często? Co dzieje się pomiędzy roszczeniami? Częściej można poprosić samego klienta o ocenę jego stanu, własną ocenę sytuacji. Po drugie, musisz stale monitorować swój stan pod kątem chęci zrobienia czegoś zamiast klienta, w jakiś sposób pomóc mu w swoich kontaktach, zaprzyjaźnić się z nim w przyszłości, zrobić coś zamiast niego lub dla niego. Jednocześnie klient może sprowokować takie zachowanie, prosząc bezpośrednio konsultanta o radę, interesując się jego sprawami osobistymi.