Od autora: relacja z VII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej „Odchylenie w kontekście transformacji stosunków społecznych i modernizacji edukacji”, 2013 W czasach sowieckich wyjazd za całą dwuznacznością tego okresu historycznego kryje się jedno. Jednym z zadań państwa było wytwarzanie obrazów „znaczącego innego”, co w istotny sposób wpływało na kształtowanie się systemu wartości dorastającej młodzieży, jej postaw moralnych, wizji przyszłości i samego siebie w tej przyszłości. Jak napisał Uri Brenfebrenner w swojej pracy „Dwa światy dzieciństwa” po wizycie w ZSRR, tutaj „w edukacji uczestniczy nie tylko rodzina, ale także zespół”. Dla większości nastolatków w tym okresie – zauważa L.I. Bozovica „cechą charakterystyczną jest fascynacja bohaterskimi czynami innych ludzi, zainteresowanie problemami moralnymi związanymi z ludzkimi działaniami oraz fascynacja wysokimi wzorcami moralnymi zachowań”. Ideały dały nastolatkowi grunt pod nogami, rdzeń i pewność tego, co i dlaczego robi, co z kolei ukształtowało harmonijny obraz siebie i wpłynęło na ukształtowanie się pozycji społecznej, która, jak wiadomo, najaktywniej rozwija się w społeczeństwie. adolescencja Kultura Paradygmat się zmienił, ale w czasach poradzieckich nie pojawił się nowy system wartości, zwyczajów i ideałów. A tutejsza szkoła jest odzwierciedleniem kryzysu systemu państwowego, a nieprzemyślane i niedostosowane do rosyjskiej rzeczywistości innowacje systemu edukacji odgórne tylko pogarszają sytuację. W rezultacie dość często atmosfera szkolna cuchnie niestabilnością i napięciem i nie przekazuje wartości kulturowych i moralnych niezbędnych uczniom. W związku z tym pojawia się pytanie, na kogo powinni dziś zwracać się nastolatkowie? Wydawałoby się, że to rodzina. Jednak w obecnej sytuacji, przy ogromnych statystykach rozwodów i niestabilnej gospodarce, rodzice coraz mniej myślą o duchowej stronie rozwoju dziecka, wierząc, że wystarczy wysłać dziecko do dobrej szkoły, do jakiegoś klubu i zatrudnić nauczycieli dla niego, a coraz częściej nadawany jest komunikat, że „pieniądze decydują o wszystkim”, zupełnie zapominając, że kształtowanie osobowości nie mieści się w tych ramach. W rezultacie dzieci nie biorą czynnego udziału w dorosłym życiu, pozbawione są pełnej komunikacji z rodzicami. Okazuje się, że dzisiejszy nastolatek w dużej mierze kształtuje swój własny obraz siebie na podstawie tego, co wyrywa z kontekstu kulturowego i społecznego, nie mając jasnego wyobrażenia o tym, czego dokładnie potrzebuje. A potem szuka kogoś, na kim mógłby się skupić z zewnątrz, lub, jeśli takiego ideału nie ma, może użyć swojej wyobraźni i stworzyć dla siebie mentalne wytyczne. W pierwszym przypadku inną znaczącą osobą będzie konkretna osoba, w drugim przypadku będzie to jakiś wyimaginowany bohater lub obraz. I wtedy ciekawe będzie, jakie cechy istnieją dziś w obrazie „innego znaczącego”, jakiego obrazu „inny znaczący” jest ważny i wybrany przez dzisiejsze pokolenie oraz jak ten obraz może wpłynąć na kształtowanie się obrazu siebie nastolatka Badanie eksperymentalne przeprowadzono w moskiewskiej szkole średniej nr 587. Próbę stanowili uczniowie klas 10. i 11. klas. W pracy wykorzystano kilka metod badań psychologicznych: kwestionariusze, technikę sortowania Q, metodę niedokończonych zdań – standaryzację oraz technikę projekcyjną „I” – zadania społeczno-symboliczne. Jak wynika z uzyskanych wyników, dzisiejsza młodzież czyta całkiem sporo i spędzam dużo czasu przy komputerze i telewizorze. Nauczyciele nie są dla nich „innymi znaczącymi osobami”. W większości przypadków bliscy ludzie stali się wzorami do naśladowania dla wszystkich przedmiotów. W przypadku niektórych osób (27%) rolę tę pełnią rodzice lub jedno z rodziców. Uczniowie mają także władzę nad konkretnymi osobami ze swojego najbliższego otoczenia. Najczęstsze odpowiedzi to mama, tata, rodzice lub przyjaciele. Podobnie jest z antyautorytetem, większość tematów wskazuje tutaj konkretną osobę,kim nie chcieliby być. Drugie miejsce zajmuje odpowiedź Hitler lub Stalin. Dla nastolatków istotne okazali się także popularni bohaterowie filmowi i aktorzy. Wyniki uzyskane w ramach ankiety pokazały, że do tej pory 28% respondentów wymieniło Johnny'ego Deppa jako swojego ulubionego aktora filmowego, 11% - Megan Fox, a 9% - Jima Carreya. 8% respondentów wymieniło Sherlocka Holmesa jako swoją ulubioną postać filmową. Uczniowie zauważyli, że Sherlock Holmes stał się wśród nich popularny po nowej filmowej adaptacji dzieła Conana Doyle’a, w której główną rolę gra Robert Downey Jr. Jak wynika z ustnych rozmów z ankietowanymi, większość tych, którzy wybrali Johnny’ego Deppa kojarzą go z filmem „Piraci z Karaibów” , w którym aktor zagrał pirata Jacka Sparrowa i przedstawił go jako komika, co, nawiasem mówiąc, samo w sobie jest dość interesujące, ponieważ film został wydany ponad 3 lata temu. Megan Fox zapamiętały bohaterki filmu „Transformers”, w którym wcieliła się w rolę Michaeli, kapryśnej dziewczyny, która jest zmęczona związkiem z bogatym chłopakiem, piłkarzem i pragnie nowych, ciekawych przygód. W przypadku Jima Carreya badani kojarzą kilka ról komediowych na raz i postrzegają go bardziej jako aktora gatunku komediowego niż konkretnego bohatera, co może częściowo wynikać z faktu, że Jim Carrey w wielu swoich filmach gra tę samą postać , z podobnymi żartami, wygłupami i wyrazem twarzy. Sherlock Holmes, grany przez Roberta Downeya Jr., w nowej filmowej adaptacji nie jest ukazany nam jako angielski dżentelmen, jak zwykliśmy sobie wyobrażać. W filmie ciągle chodzi nieogolony, dużo pije i zażywa narkotyki, obraża kobiety i torturuje zwierzęta. A rezultaty w swoim biznesie osiąga nie dzięki swojej wyjątkowej metodzie detektywistycznej, ale dzięki umiejętnościom, pomysłowości i odrobinie szczęścia, które mu nieustannie towarzyszy. Należy szczególnie zauważyć, że ci, którzy wybrali Johnny'ego Deppa na swojego ulubionego aktora filmowego, nie wymienili Sherlocka Holmesa jako swojej ulubionej postaci filmowej. Ciekawostką na podstawie wyników tej ankiety okazało się, że większość ulubionych bohaterów filmowych i aktorów nastolatków, czy to Johnny Depp, którego sceniczny wizerunek w osobie Jacka Sparrowa to dowcipna, wyrachowana, przebiegła osoba, która chce oszukiwać, aby osiągnąć swoje cele; czy Jim Carrey ekscentrycznie krzywiący się przed ekranem; czy Sherlock Holmes grany przez Roberta Downeya Jr. na wzór lekkomyślnego, bezczelnego komika, swego rodzaju pirackiego detektywa – tak naprawdę wszyscy są postaciami komiksowymi, którzy udają głupca, grymasu, błazna, a jednocześnie, w efekcie uratować świat i zwyciężyć zło. Wyniki badania pozwalają przypuszczać, że istnieje kilka warstw obrazu „znaczącego innego”, które mogą wpływać na kształtowanie się obrazu siebie nastolatka, a także każdy z nich jest ważny na swój sposób: kulturowy i społeczny. Kulturowy obraz „znaczącego innego” jest dość archaiczny, dlatego budził we mnie skojarzenia albo z kulturą karnawałową Bachtina, albo z jego koncepcją kulturową. Proppa i jego baśniowy wizerunek Iwana Błazna, który w swoich działaniach opierał się na własnych decyzjach, często sprzecznych z jakąkolwiek logiką, ale jednocześnie prowadzących do absolutnego sukcesu. Obraz ten jest obrazem baśniowym, mitycznym, posiadającym pewne supermoce i wyjątkowe, na wzór magii, szczęście, które pozwalają mu pokonać zło i ocalić wartości duchowe, i chociaż wartości te jawią się nam we współczesnych filmach w przetworzonej formie, to jednak są tam. Jeśli więc trzymać się poglądu, że każde dzieło jest swoistym odzwierciedleniem rzeczywistości duchowej, która uwikłana jest w realną egzystencję, to Jack Sparrow czy nowy Sherlock Holmes swoją kpiną z norm zachowania, z szeregu wartości kulturowych i wytycznych, w zasadzie relatywizacja oficjalnych wartości poprzez ich groteskowy upadek. I w tym.