Od autora: O problemach naszej edukacji. Został napisany do publikacji (ze wszystkimi towarzyszącymi optymistycznymi i obłudnymi wstawkami), a mimo to wyszło coś ciekawego. O zgodności celów nauczania przedmiotów humanistycznych ze studentami kierunków technicznych i form realizacji zajęć edukacyjnych w praktyce Artykuł poświęcony jest problematyce nauczania przedmiotów humanistycznych wśród studentów kierunków technicznych. Omówiono, dlaczego jest to dziś konieczne, jakie kroki należy podjąć, aby osiągnąć założone cele. Dziś już nikt nie będzie twierdził, że należy rozbudowywać komponent humanitarny wyższego wykształcenia technicznego. To w XXI wieku wyszkolenie kompetentnego specjalisty oznacza nie tylko posiadanie przez niego wysoce profesjonalnej wiedzy i umiejętności, ale także poważnych kompetencji z zakresu ekonomii, zarządzania, komunikacji biznesowej i komunikacji. Dziś poszukiwani są specjaliści o najlepszych cechach ludzkich, aktywnej pozycji życiowej, szerokich perspektywach i przedsiębiorczości. Jest to wymóg epoki postindustrialnej, który zakłada znaczny wzrost znaczenia i odpowiedzialności każdego człowieka za wybraną przez siebie działalność. Powody tego są obiektywne. W porównaniu z XX wiekiem obciążenie informacyjne każdego pracownika wzrosło dziesięciokrotnie, a odsetek sytuacji produkcyjnych wymagających rozwiązania heurystycznego wzrósł wielokrotnie; Konsekwencją jest skrócenie czasu podejmowania decyzji i zwiększenie odpowiedzialności (5). Wraz z dalszym wzrostem udziału decyzji heurystycznych każdy pracownik w swojej pracy musi stać się prawdziwym profesjonalistą, gdyż podejmując samodzielne działania, biorąc odpowiedzialność, nie da się już pozostać wykonawcą. Wymagane jest kreatywne podejście, co z kolei oznacza, że ​​pracownik posiada różnorodne kompetencje w różnych obszarach. Dziś bogata literatura z zakresu zarządzania (2,4,5) uznaje, że minęły już czasy, gdy zasoby finansowe i nieruchomości decydowały o rentowności przedsiębiorstwa. Coraz ważniejsze staje się posiadanie zasobu informacyjnego, czyli efektywnego zarządzania, które pozwala efektywnie wykorzystać wszystkie możliwości pracowników. Przecież każdy człowiek, jeśli ma możliwość robienia tego, co kocha, jest w stanie pracować niezwykle efektywnie. Nic dziwnego, że w swojej książce „The Service Profit Chain” James Hesskett i in. argumentują, że „bez względu na to, w jakiej branży działasz, jedynym sposobem na zapewnienie ciągłej rentowności jest stworzenie środowiska pracy, które przyciąga i zatrzymuje najlepsze talenty .” „Główny kapitał nowoczesnej firmy znajduje się między uszami jej pracowników” – mówi znany aforyzm. Ale tu pojawia się problem emocjonalny, będący barierą trudną do pokonania w przejściu organizacji na bardziej efektywny, postępowy model zarządzania. (W teorii organizacji strategia ta nazywana jest teorią „Z” lub demokracją przemysłową.) Faktem jest, że prawdziwie profesjonalne – a skuteczne zarządzanie oznacza pomoc w rozwoju, wsparcie i utrzymanie właśnie tego typu pracowników – nie jest szczególnie wygodne w innych, dalekich od produkcyjnych, aspektach. Domaga się szacunku dla siebie, także od przełożonych; nie chce bawić się w biurokratyczne i administracyjne gierki; chce otrzymać godziwe wynagrodzenie jako potwierdzenie wartości swojej pracy; chce czerpać przyjemność ze swojej pracy, wykonywać ją wyłącznie wysokiej jakości i nie jest gotowy na kompromis w tej kwestii; czuje się uprawniony do krytyki zarządzania i zawsze nazywania rzeczy po imieniu; i tak dalej... Nie trzeba dodawać, że taki pracownik potrafi być bardzo irytujący... Tylko przedsiębiorstwo dążące do efektywnej pracy, wolnej od dekoracji okiennych, przesadnie ambitnych menadżerów i tym podobnych, jest gotowe dać szansęprofesjonalista, który pokaże swoje najlepsze możliwości! Jednak przy tym wszystkim wydajność pracy profesjonalisty, jeśli ma on możliwość pracy z pełnym zaangażowaniem, wynosi około 600%, co oznacza, że ​​umiejętne zarządzanie otwiera niemal niewyczerpane źródło wzrostu wydajności pracy, a jednocześnie czas produkcji zyski i wszystko, co prowadzi do wzrostu dobrobytu i dobrobytu(2). Skutkiem ubocznym skutecznego zarządzania jest satysfakcja pracowników ze swojego miejsca, pracy i życia. Teoria „Z” sugeruje, że w idealnym przypadku pewnego dnia to nie osoba zostanie wybrana do pracy, ale wręcz przeciwnie, praca będzie dla tej osoby. Praca stanie się przyjemnością i polem samorealizacji, a nie sposobem na zarabianie na chleb, choćby na maśle (5). Ale ile rosyjskich przedsiębiorstw jest gotowych zacząć zmierzać w stronę odpowiedniego systemu zarządzania? Z jednej strony wymaga tego dalszy rozwój sił i stosunków wytwórczych, sama logika rozwoju cywilizacyjnego. Z drugiej strony wszystkie procesy zachodzące w społeczeństwie są od siebie współzależne; efektywne funkcjonowanie struktur biznesowych nie jest możliwe bez odpowiednich zmian we wszystkich instytucjach publicznych, a zwłaszcza w systemie edukacji. W szczególności gospodarka postindustrialna wymaga uwzględnienia nowych celów dla systemu edukacji. Kompetencje zawodowe wymagają dziś od człowieka posiadania wiedzy i umiejętności wykraczających daleko poza zakres wąskiego kształcenia zawodowego. Budowanie efektywnej produkcji wymaga pojawienia się we wszystkich obszarach nowego typu pracownika: nie tylko kompetentnego zawodowo, ale także z ustalonym systemem wartości, szanującego drugiego człowieka, chcącego być użytecznym dla ludzi, dążącego do samorealizacji. Niemożliwe jest, aby taki człowiek nie miał szerokich horyzontów, był daleki od filozofii, psychologii, sztuki czy nauki – od całego bogactwa, jakie ludzkość zgromadziła na przestrzeni wieków, a które dziś pomaga nam harmonijnie budować siebie i swoje życie. Okazuje się, że system edukacji na obecnym etapie stoi przed bardzo trudnym zadaniem – przygotować takiego specjalistę! Niebezpiecznym uproszczeniem byłoby jednak założenie, że sam system edukacji może rozwiązać ten problem. Aby przenieść przedsiębiorstwa ze stanu obecnego do stanu o wyższej efektywności, potrzebne są siły zorientowane na odpowiednie przekształcenia. Poszukiwanie, rozwój, wsparcie i kierowanie takimi siłami jest zadaniem na tyle złożonym, wieloczynnikowym, częściowo ustrukturyzowanym, wielokryterialnym, że jego jednoznaczne i szybkie rozwiązanie jest po prostu niemożliwe. To właśnie jedna z tych sytuacji, o których wolicjonalnym rozwiązaniu mówią: „dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane”. Zarządzanie takimi sytuacjami wymaga najgłębszej wiedzy i intuicji. Ale mimo wszystko bolesne, kontrowersyjne problemy są zawsze bardzo poważną pokusą dla tych sił publicznych, które są gotowe zaproponować opinii publicznej szybkie i proste kroki w celu ich rozwiązania. Ważne jest, aby te siły zawsze utrzymywały się na powierzchni i zapewniały sobie dobry PR. Opinia publiczna ma tę właściwość, że lubi proste, naładowane emocjonalnie hasła, odrzucając wszystko, co jest zbyt skomplikowane i obszerne (1). W rezultacie w ślad za poparciem społecznym podejmowane są niezrównoważone decyzje, które następnie są wdrażane. A potem zupełnie dobre intencje torują tę samą nieszczęsną drogę! System edukacji jest niezwykle kuszącą ofiarą dla wszelkich sił publicznych, które chcą zadeklarować siebie i swoje „szlachetne” motywy. Nawiasem mówiąc, motywy są całkiem szczere! To, że dzisiejsza edukacja musi się zmienić, jest intuicyjnie jasne dla każdego człowieka. A społeczeństwo chętnie przyznaje, że nawet specjalista techniczny musi znać się na filozofii, psychologii, socjologii i ekonomii. Jak najłatwiej rozwiązać ten problem? Oczywiście wprowadź do programu nauczania odpowiednie dyscypliny! A ponieważ w planie prawie nie ma miejsca, nie trzeba wprowadzać psychologii czy filozofii, a jedynie ich „podstawy”. Że to takie prostenie rozwiązuje się najbardziej złożonego problemu, nie bierze się pod uwagę tego, że proste rozwiązania mogą być nie tylko nieskuteczne, ale i destrukcyjne. W rezultacie edukacja jest etykietowana tak wieloma formalnymi, ostentacyjnymi przedmiotami, że zamienia się w fikcję. Dyscypliny humanistyczne mają na celu pomóc człowiekowi w formowaniu się, odpowiadaniu na jego własne pytania egzystencjalne, ale w rzeczywistości są nauczane dla tykania. pola w programie nauczania! Większość z nich można leczyć jedynie formalnie! Ale to podejście rozciąga się na inne dyscypliny, na całą edukację... Przypomnę jedną historię, której tragiczny koniec wszyscy znają: „W nocy z 27 na 28 stycznia temperatura powietrza gwałtownie spadła poniżej zera. Wywołało to poważne zaniepokojenie wśród menedżerów firmy Morton Thiokol, która opracowywała dopalacze rakietowe na paliwo stałe dla wahadłowca. Faktem jest, że w niskich temperaturach materiał uszczelek skrzyżowanych tych akceleratorów stracił swoją elastyczność i nie mógł zapewnić szczelności na połączeniach sekcji. Kierownictwo firmy zgłosiło swoje obawy NASA.” Wydawałoby się to prostym zadaniem zarządczym: „Czy powinniśmy wystrzelić Challengera, jeśli na pokładzie pojawił się problem, który może spowodować katastrofę kosztownego obiektu technicznego i śmierć siedmiu członków załogi?” Każdy normalny człowiek bez wahania odpowiedziałby negatywnie. Ale start nie został odwołany! Urzędnicy NASA uzupełnili to pozornie zadanie następującym stwierdzeniem: „Jeśli start zostanie przełożony, plan startu programu promu kosmicznego zostanie zakłócony, ponieważ modyfikacja silników rakietowych na paliwo stałe będzie wymagała około dziewięciu miesięcy”. I choć NASA otrzymywała notatki od różnego rodzaju specjalistów ostrzegające o możliwej katastrofie statku, wbrew zdrowemu rozsądkowi, plan okazał się ważniejszy (!)... Po 73 sekundach lotu wahadłowiec Challenger eksplodował w w powietrzu na oczach milionów telewidzów, na oczach bliskich członków załogi! To była prawdziwa tragedia... W technologii istnieje ścisły związek sprzężenia zwrotnego pomiędzy decyzją kierownictwa a jej wynikiem. Błędy projektowe prędzej czy później ujawniają się w swojej specyficznej, czasem tragicznej formie. A jednak nawet w tę dziedzinę przeniknęła biurokracja, nieodpowiedzialność i pozory. Ale co z tymi obszarami, w których kryteria są niejasne, gdzie błędne obliczenia nie prowadzą do konkretnych wypadków, gdzie przyczyny i skutki mieszają się, gdzie konsekwencje błędnych decyzji pojawiają się dziesiątki lat później? Bardzo trudno znaleźć odpowiedzialnych, a nawet tych, którzy popełniali błędy za błędami, można uznać za „mądrych” choć w rzeczywistości badanie tak bardzo złożonych obiektów jak społeczeństwo, kultura czy zarządzanie wymaga głębokiego wysiłku intelektualnego, jak się tradycyjnie uważa! że przedmioty humanistyczne można uczyć powierzchownie i łatwiej je zrozumieć tym, którzy nie radzą sobie z dyscyplinami technicznymi, nie bez znaczenia jest także pogląd, że przy pełnieniu np. funkcji kierowniczych czy public relations od wiedzy ważniejsza jest praktyka i doświadczenie! kontrowersyjny. Oznacza to, że nie ma potrzeby podawania głębokiej wiedzy teoretycznej! Ale ten pogląd jest błędny! Praktyka potwierdza słynny aforyzm wyrażony w XIX wieku przez fizyka R. Kirchhoffa (komu jeszcze jest on przypisywany?): „Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria”. To prawda, teoria musi być naprawdę dobra, to znaczy dająca się zastosować w praktyce, wolna od ideologicznej łuski, scholastycyzmu i demagogii. Kurs składający się wyłącznie z definicji jest zły zarówno dla techników, jak i humanistów. Problem z nauczaniem wielu nauk humanistycznych polega na tym, że ich treści okazują się wykastrowane, ważne, złożone problemy są przedstawiane bez odpowiedniej głębi, a komponent ideologiczno-propagandowy jest nadal silny. Powierzchowność treści maskowana jest przez zbyt skomplikowaną prezentację. Trudność w nauczaniu przedmiotów humanistycznych dla studentów kierunków technicznych nie polega zwykle na tym, że słabo je rozumieją. W naszej praktyce wynika to z faktu, że ich skład nie spełnia kryteriów naukowychdyscyplinach, jest tak przeładowany pustymi informacjami, że student przyzwyczajony do konkretnej wiedzy po prostu nie jest w stanie zrozumieć sensu studiowania tych dyscyplin. Jednak zarządzanie, psychologia, teoria komunikacji i tak dalej to w rzeczywistości dość specyficzne dyscypliny. Tyle, że nawet nasi nauczyciele z wyższym wykształceniem mogą nie znać dobrze przedmiotu lub go nie rozumieć! A te przedmioty mogą być bardzo ciekawe, jeśli uczy się ich nie scholastycznie, ale merytorycznie, nie unikając skomplikowanych i niejednoznacznych kategorii. Przecież fizyka też nie jest łatwa do zrozumienia! Kolejnym pytaniem jest to, jak powinien być zorganizowany proces edukacyjny. Istnieją różne opcje tutaj. Ale najważniejsze jest to, że wszelkie działania w tym kierunku odpowiadały celom wyszkolenia specjalisty, który był nie tylko poszukiwany w epoce, ale także zdolny do restrukturyzacji produkcji zgodnie z wymogami nowej, postindustrialnej ery. A trzeba pamiętać, że organizacji procesu edukacyjnego, treści i składu studiowanych dyscyplin oraz innych podstawowych problemów humanizacji i humanitaryzacji edukacji nie da się rozwiązać pochopnie, kierując się czyimś „zdrowym rozsądkiem”. Warto o tym pomyśleć. Jako jedno z możliwych rozwiązań sugerowałbym, aby osoby realizujące wykształcenie techniczne wybierały tylko jeden kierunek nauk humanistycznych. Ale aby to studium było tak głębokie, jak to możliwe, aby studenci przestudiowali wszystkie teoretyczne podstawy tego kursu tak głęboko i kompleksowo, jak to możliwe. A w ramach jednego kursu zawsze będziesz musiał zapoznać się z wieloma innymi. Załóżmy na przykład, że studentom oferuje się kurs PR. Jeśli jest to głęboki kurs, to nie może nie być wielu przepisów z zakresu psychologii, filozofii, socjologii, kulturoznawstwa i innych pokrewnych dyscyplin. Co więcej, studiując różne nauki pod kątem zastosowań w określonej działalności, uczniowie lepiej rozumieją nie tylko same te nauki, ale także sposób praktycznego stosowania przepisów, które te nauki reprezentują, lepiej zapamiętują i zdobywają doświadczenie w korzystaniu z pomocy humanitarnej wiedza. Problem znalezienia nauczycieli na takie zajęcia nie powinien być trudny. Jeśli uniwersytety zapewnią pasjonatom możliwość prowadzenia własnego kierunku, tworzonego samodzielnie w oparciu o zainteresowania daną dziedziną wiedzy, to już wkrótce chętnych będzie wystarczająco dużo. Byłoby wspaniale, gdyby studenci, wybierając nauczyciela, mogli sami wybrać taki kierunek. Nie można jednak przemyśleć szczegółów przed zdefiniowaniem ogólnej strategii. I trzeba przyznać, że taka strategia jest dziś wciąż poszukiwana. Edukacja zmienia się w kontekście informatyzacji środowiska. Czyli czytanie wykładów i robienie notatek: coś, czym uczniowie i nauczyciele zajmują się od wieków, wciąż wygląda dziwnie, gdy w kieszeni każdego ucznia znajduje się dostęp do nieskończonej liczby książek, wykładów, filmów edukacyjnych i wszelkich materiałów na większość tematów . A jeśli weźmiemy pod uwagę, że wiele nauk rozwija się tak szybko, że wiedza przekazana kiedyś nauczycielowi z roku na rok może tracić na aktualności, to jasne jest, że rola nauczyciela w systemie edukacji będzie się zmieniać. Nie staje się już tyle źródłem wiedzy, co tym, który wzbudza zainteresowanie, motywuje i pomaga. A to zmienia zasady zarówno szkolenia, jak i oceny kadry nauczycielskiej. Czyli tak wiele się zmienia i system administracyjno-dowódczy, w którym żyje nasza edukacja, trzeba po prostu przebić się przez napływ innowacji w oświacie? Ale czy tama nadal stoi mocno? Radzę ci trochę filozofować! Rozwiązując tak złożone problemy, warto skorzystać z doświadczenia natury! Jak się dzisiaj okazuje, wszystko w przyrodzie zbudowane jest metodą samoorganizacji i ewolucji. Okazało się na przykład: - w żywej komórce nie ma ściśle wykończonych konstrukcji! Wszystkie struktury są raczej przepływami, w których wiele cząsteczek tego samego typu łączy się, aby następnie wybrać jedną z wielu trajektorii. Można to porównać do przepływu ludzi: na stacjach kolejowych czy w centrach handlowych koncentracja jest zawsze duża, ale sami ludzie idą swoją drogą, kierując się różnymi bodźcami. To znaczy, jeśli przyjrzymy się