Poglądy Freuda na narcyzm (niem. Narzißmus) ewoluowały i były rewidowane w różnych kontekstach na przestrzeni lat. Posłużymy się tutaj terminem, którego użył w swojej głównej pracy na ten temat z 1914 r. „Wprowadzenie do pojęcia narcyzmu” (Zur Einführung des Narzißmus). Według samego autora „urodził się w wielkim bólu”. Jest to jedno z najważniejszych dzieł teoretycznych Freuda. Ważne jest również, że to właśnie tutaj Freud po raz pierwszy dokonał rozróżnienia między „ja-libido” a „libido obiektowym”, a także wprowadził pojęcie „ja-ideału”. Ale, jak zauważa sam autor, najważniejsze jest to, że przedstawia tutaj wnioski dotyczące faktycznego wystąpienia Ja i jego powstania. Freud zapożyczył sam termin od P. Necke (który wprowadził go już w 1899 r.), który oznaczył go jest to wypaczone zachowanie seksualne danej osoby (jako apel do siebie, cieszenie się własnym ciałem). Freud uzupełnia go o obserwacje dotyczące obecności narcyzmu w prawidłowym rozwoju seksualnym, a także zauważa, że ​​badając zachowania dzieci i zachowania przedstawicieli ludów prymitywnych, nietrudno rozpoznać obecność cech podobnych do narcyzmu (np. wszechmocy myśli). Wynika z tego, że w człowieku początkowo występuje pewna kateksja libidinalna, która dopiero później przenosi się na przedmioty. Co ciekawe, Freud porównuje to zjawisko psychiczne z właściwością organizmów protoplazmatycznych, które wytwarzają pseudopodia, procesy, jakby przekierowując do nich skład swojego „ciała”. W ten sam sposób, mówi autor, libidinalna energia ego, po krótkim okresie przyjemności w doznaniach własnych, stopniowo zwraca się w stronę obiektów zewnętrznych, redystrybuując libido. W niektórych przypadkach jednak przekierowanie energii na zewnątrz staje się niemożliwe i następuje powrót do własnego „ja”. Współcześni psychoanalitycy określają fazę narcyzmu w psychoseksualnym rozwoju „ja” jako narcyzm pierwotny, fazę pośrednią między autoerotyzmem a genitalnością, kiedy to. dokonuje się ostatecznego wyboru przedmiotu inwestycji libidinalnej. Freud stawia to pytanie w ten sposób: „... że początkowo jednostka nie ma jedności porównywalnej z Ego, jest nieuniknionym założeniem; Muszę się rozwijać. Popędy autoerotyczne są pierwotne; dlatego do autoerotyzmu należy dodać coś, nowe działanie mentalne, aby powstał narcyzm”. Narcyzm różni się od autoerotyzmu tym, że obiekt przyjemności jest już zdefiniowany jako Ja i jest seksualizowany (określany jako byt posiadający seks), natomiast autoerotyzm charakteryzuje się czerpaniem przyjemności z doznań niezróżnicowanego Ja. Narcyzm jest na pewnym poziomie naturalny , będący ważnym warunkiem późniejszego formowania się instancji Ja poprzez innego, za pomocą którego dziecko może po raz pierwszy odkryć siebie. Jest to stan, który D. Winnicott zdefiniował później jako „Patrzę, jestem widziany, czyli istnieję” (por. „Gra i rzeczywistość”, 1960). Na tym etapie niezwykle ważne jest, aby dziecko nabrało poczucia własnej wartości. Jego jakość stanie się konstytucyjną podstawą ego. Porównując nerwice i psychozy, Freud posługuje się obserwacjami zniekształceń ego w rażących zaburzeniach lub patologiach. Badając urojenia wielkości i paranoję, odkrywa takie zjawisko jak nadmierne napięcie libido i pojawienie się objawów urojeniowych i dochodzi do wniosku, że dzieje się to na skutek odebrania libido od obiektów i jego powrotu do siebie (jak np. analizowany przez niego przypadek Schrebera). Freud zauważa parafrenię (lub psychozę) jako ważną formę patologii w badaniu narcyzmu i podstawową różnicę między nerwicą a psychozą. W istocie przypisywał narcyzm stanom psychotycznym i uważał, że osoby z zaburzeniami narcystycznymi nie podlegają analizie. To ostatnie jest obalane przez współczesną psychoanalizę, jednak nawet dziś uznaje się, że osobliwości narcystycznego oporu mogą znacznie utrudniać pracę. Kolejną ważną obserwacją Freuda jest opis podobieństwa mechanizmów redystrybucji libido w sensie narcystycznym ( przyciąganie libido do siebie samego) i działanie libido w chorobach organicznych i fizycznychcierpienie, a także w stanie snu. „Pacjent przywraca kateksje libido swojemu ego” – mówi Freud, używając wyrażenia „stagnacja libido”. Oznacza to, że cierpienie może pogrążyć jaźń w stanie podobnym do narcyzmu. Trzeba przyznać, że dla psychiki zmagającej się z uszkodzeniami lub przepracowującej nieznośne konflikty, trudno jest gdziekolwiek zainwestować libido. Musimy także pamiętać o różnicy między narcyzmem a egoizmem. Egoizm jest mechanizmem bezpieczeństwa Jaźni, kontrolującym stopień przyciągania do obiektu podczas wykonywania zadania samozachowawczego. Na przykład przytłoczenie impulsami libidinalnymi może również prowadzić do choroby. Ego musi oddać część swojego libido obiektom, aby nie zachorować, a jednocześnie musi starać się o siebie zadbać. A egoizm się do tego przyczynia. Jak pisze Freud: „Skrajny egoizm chroni przed chorobą, ale w końcu człowiek musi zacząć kochać, aby nie zachorować, i będzie chory, jeśli nie będzie mógł kochać z powodu odmowy”. Narcyzm ma zupełnie inną zasadę, jest, jak mówi Freud, „libidinalnym dodatkiem do egoizmu”, ma charakter erotyczny i rozwija się na pewnym etapie rozwoju. Zaburzenia rozwojowe mogą prowadzić do utrwalenia w tej fazie i rozkwitu konfliktów psychicznych o odpowiednim charakterze. Zadanie mentalne narcyzmu można nazwać sukcesem tylko wtedy, gdy obiekty, do których ostatecznie kierowane jest libido, są rzeczywiste. Samoodniesienie objawia się atrakcyjnością obiektu fantazji obserwowanego w projekcji. Jest to problem, który dotyka osobę, w której rozwoju zakłócona jest transformacja narcyzmu. Mianowicie, zdolność do kochania jest upośledzona, a w niektórych przypadkach wykluczona. Co to znaczy kochać? W języku psychoanalitycznym miłość oznacza ciągłe inwestowanie libido w obiekt oddzielny od siebie, to znaczy w inny. Jest to w pewnym sensie wyobcowanie części od siebie. W optyce narcystycznej drugi służy jedynie jako nośnik projekcji. Nie ma inwestycji, nie ma wyobcowania, inny warunkowy w tym przypadku jest łatwo zastąpiony i nigdy nie będzie w stanie nasycić. Zatem bez skierowania się ku prawdziwemu innemu niemożliwa jest miłość, a wtedy, zgodnie z powyższym stwierdzeniem Freuda, niemożliwe okazuje się także zdrowie. Przypomnijmy jego stwierdzenie, że dojrzałość umysłowa [zdrowie psychiczne] to „zdolność do pracy, kochania i czerpania przyjemności”. Pojawiający się temat prędzej czy później odkrywa potrzebę znalezienia sposobów przekierowania libido. Dziecko ma dwa rodzaje obiektów przyjemności (on sam i osoba opiekująca się nim, najczęściej matka) i dwa sposoby wyboru. Jeden z nich Freud nazywa typem przylegającym, czyli wspierającym, drugi - narcystycznym. Pierwszą należy uznać za sposób przekierowania przyjemności autoerotycznej na obiekty, które przynoszą satysfakcję popędom w taki sam sposób, w jaki niegdyś zaspokajała je matka lub jej substytut. Druga metoda kieruje selekcję do obiektów podobnych do siebie. Przejawia się to szczególnie wyraźnie w różnych perwersjach czy w homoseksualizmie. Drogi rozwoju narcyzmu. Freud uważa dziecko za idealny narcystyczny wybór obiektu dla dojrzałej psychiki: „Dotknięcie w istocie miłości rodzicielskiej takiego dziecka to nic innego jak dotknięcie. odrodził się narcyzm rodziców, który przemieniony w miłość przedmiotową całkowicie otwarcie odsłania swą dawną istotę”. Dziecko nieubłaganie przyciąga swoją spontanicznością i zaabsorbowaniem sobą. Jest gotowy dostrzec miłość do siebie, a ponadto agresywnie, jako żywotna konieczność, domaga się tej miłości. Znaczenie mechanizmu miłości dziecko-rodzic polega na tym, że przepływ libido od siebie do obiektów i z powrotem staje się podstawą do tworzenia powiązań społecznych i społeczeństwa. W ten sposób kształtuje się „ja-ideał”. Część libido przesuwa się w stronę idealnej (nie mylić z wyidealizowaną) reprezentacji Jaźni i dalej, w toku rozwoju społeczno-kulturowego, poprzez inwestowanie w istnienie ideału, transformację narcystycznego.