Od autora: Keiselman (Dorozhkin) V.R. Trening eksperymentalny w przyrodzie. – St. Petersburg: Rech, 2008. – 192 s. UDC 316.37+316.6: 159.923 Valery Romanovich Keiselman (Dorozhkin), profesor nadzwyczajny Katedry Psychologii Głębi i Psychoterapii, Narodowy Uniwersytet Taurida. dr V.I. Vernadsky, Symferopol O SPOSOBACH KREOWANIA PODEJŚCIA ETOLOGICZNEGO W SZKOLENIU Streszczenie Artykuł poświęcony jest uzasadnieniu nowego rodzaju pracy szkoleniowej – treningu etologicznego. Autorka szczegółowo analizuje specyfikę praktyki szkoleniowej w ogóle, a w szczególności cechy podejścia etologicznego. W tekście podkreślono i opisano elementy treningu etologicznego, poddano analizie jego zasady i kluczowe aspekty pracy w nowym paradygmacie szkoleniowym. Słowa kluczowe: trening psychologiczny, trening etologiczny Streszczenie Artykuł poświęcony jest opracowaniu nowego typu robota szkoleniowego. szkolenie etologiczne. Autor szczegółowo analizuje specyfikę praktyki szkoleniowej w ogóle oraz specyfikę podejścia etologicznego, czyli zokremu. Tekst opisuje elementy treningu etologicznego, analizuje jego zasady i kluczowe aspekty pracy w nowym paradygmacie szkoleniowym. Słowa kluczowe: trening psychologiczny, trening etologiczny. Adnotacja Artykuł jest uświęcony w gruncie nowego typu pracy szkoleniowej – treningu etologicznego. Autor szczegółowo analizuje specyfikę praktyki szkoleniowej w ogóle, a w szczególności cechy podejścia etologicznego. W tekście wyróżniono i opisano elementy treningu etologicznego, jego zasady i kluczowe aspekty pracy analizowano w nowym paradygmacie szkoleniowym. Słowa kluczowe: trening psychologiczny, trening etologiczny. Sformułowanie problemu. Współczesne podejścia do psychotreningu nie doprowadziły do stworzenie jednolitej klasyfikacji tego gatunku. Jeżeli kierujemy się podejściem tradycyjnym, wówczas rodzaje szkoleń można nazwać treningami kształtowania umiejętności i zdolności (behawioralne podejście do szkoleń), treningami rozwoju osobistego (tradycja humanistyczna w szkoleniu, łączenie treningu z pracą psychoterapeutyczną), treningami socjoterapeutycznymi trening psychologiczny, rozwijający określone kompetencje społeczne jednostki. Proponujemy dodać do tej klasyfikacji szkolenie etologiczne, jako jego szczególny rodzaj. Analiza badań i publikacji. Analiza prac krajowych i zagranicznych metodologów szkolenia (V.Yu. Bolshakov, I. Vachkov, E. Christopher, L. Krol, E. Mikhailova, L.A. Petrovskaya, K. Rudestam, N.Yu. Khryashcheva) pozwalają nam traktować trening behawioralny jako przede wszystkim rozwijający umiejętności pośredniczące w komunikacji między ludźmi. Jednocześnie technologia tego typu szkoleń polega na powtarzaniu danych wzorców zachowań, co prowadzi się do momentu opanowania wymaganych umiejętności aż do automatyzmu. Charakterystyczną cechą treningu behawioralnego jest to, że najbardziej złożone zachowanie (takie jak proces negocjacji, prowadzenie rozmowy terapeutycznej itp.) dzieli się na szereg prostych kroków. Trening rozwoju osobistego ma na celu zmianę świadomości, wartości, sposobów konceptualizacji doświadczenia, rozwinięcie nowego zrozumienia itp. Jego osobliwością jest zanurzenie się w nowe doświadczenia, tworzenie „niezwykłych” doświadczeń, fenomenologiczne badanie złożonych stanów psychicznych i uczuć itp. Trening społeczno-psychologiczny rozwija umiejętności społeczne związane ze zmianami w systemie wartości i akcentami osobistymi w komunikacji. Trening społeczno-psychologiczny łączy więc w sobie cechy treningu behawioralnego i treningu rozwoju osobistego, zajmując pomiędzy nimi pozycję pośrednią. Widzimy, że w całej tej klasyfikacji brakuje podejścia, w którym nacisk byłby kładziony na regresywne komponenty mentalne. rozwoju, na archaizację i mitologizację psychiki, jako powrót do jej pierwotnej integralnej natury. Proponujemy wdrożenie tego podejścia w treningu etologicznym. Prezentacja głównego materiału. Po raz pierwszy w naszej pracy [2] użyliśmy terminu „trening etologiczny” w ujęciu metodologicznymuzasadnił to w [1], ale jako metaforę dla określenia szczególnego rodzaju treningu używaliśmy go już wcześniej [3]. Sama idea opracowania nowego rodzaju szkolenia zrodziła się w 2000 roku w ramach projektu „Krymska Szkoła Szkolenia Eksperymentalnego: Projekt Letni” (w skrócie Szkoła Letnia). Następnie kilku organizatorów tego projektu (wśród których był autor tego artykułu), zainspirowani krymskimi kolokwiami profesora V.P. Samochwałowa, zdecydowało się na przeprowadzenie szkoleń terenowych w przyrodzie, w których możliwe byłoby połączenie klasycznych procedur szkoleniowych z podejście etologiczne. Omówiliśmy centralną koncepcję przyszłych wydarzeń i rozpoczęliśmy przygotowania do nich. Wśród celów nadchodzących programów wyróżniliśmy następujące: Badanie wpływu zintegrowanego podejścia szkoleniowo-terapeutycznego, opartego na archaicznych elementach rytualizacji, na dynamikę procesów. rozwój grupy i stan psycho-emocjonalny poszczególnych uczestników Od samego początku tego projektu sami postanowiliśmy, że nie będziemy stawiać sobie za wytyczną rozwoju osobistego uczestników ani ich szkolenia w zakresie jakichkolwiek umiejętności behawioralnych. Wręcz przeciwnie, nasz program był czystym eksperymentem, a my, jako prezenterzy, uważnie obserwowaliśmy wszystko, co się działo i dokładnie rejestrowaliśmy nadużycia w relacjach, zachowaniach i osobistych doświadczeniach uczestników i całej grupy szkoleniowej [3]. wpływu środowiska naturalnego i krajobrazu na powstawanie grupy oraz katalizowania indywidualnych efektów terapeutycznych Aby osiągnąć ten cel, na bieżąco monitorowaliśmy stan uczestników, obserwowaliśmy procesy grupowe, stosowaliśmy metodę informacji zwrotnej i swobodnej analizy wpływ nocnych ekstrawagancji na psychikę uczestników i na archaizację procesów społecznych w grupie. Ten gol był dla nas najbardziej problematyczny, ale jednocześnie najciekawszy. Dlatego też w ramach naszego projektu zawsze kładliśmy nacisk na występy nocne, ich staranne planowanie i rozwój. Wszystkie powyższe cele stanowiły podstawę do opracowania podejścia etologicznego w szkoleniu, jeśli podsumować całą naszą dziesiątkę Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w prowadzeniu szkoleń etologicznych możemy stwierdzić, że charakteryzuje się ono szeregiem istotnych cech, do których zaliczają się: 1. Eksperymentalny charakter Każdy z naszych programów był swego rodzaju eksperymentem zarówno z samymi procedurami szkoleniowymi, jak i z uczestnikami. Poszukiwanie nowych procedur i podejść szkoleniowych, napędzane koniecznością ciągłego eksperymentowania, doprowadziło nas do możliwości wykorzystania wątków archetypowych i mitologicznych. w grach. Jednocześnie okazało się, że uczestnicy byli znacznie bardziej zaangażowani w ten proces, aktywowały się ich archetypowe warstwy psychiki, a także wpływało na ich „zbiorową nieświadomość”. Takie pełne nasycenie emocjonalne i informacyjne ćwiczeń umożliwiło przepracowanie głębokich konfliktów psychologicznych członków naszej grupy i odsłoniło ciemne aspekty ich psychiki. Dalsze opracowanie archetypu „Cień”, poprzez analityczną dyskusję i informację zwrotną, umożliwiło terapeutyczną reintegrację głębokiego materiału psychicznego, psychika uczestników stała się bardziej wielowymiarowa i wielosemantyczna.2. Etologiczne podejście do konstruowania ćwiczeń W tym miejscu warto przypomnieć, że historycznie rzecz biorąc, sama praktyka treningowa zdawała się nie uczyć czegoś, ale modelować procesy społeczne i obserwować zachowanie ludzi w określonej sytuacji eksperymentalnej. Oznacza to, że trening zawsze był kojarzony z obserwacją. Z drugiej strony, z jakiegoś powodu twórcom szkolenia nigdy nie przyszło do głowy, aby przyjrzeć się zachowaniom swoich grup nie w klasycznym środowisku społeczno-miejskim, ale w sytuacjach wymagających wdrożenia tego czy innego dziedzicznego programu instynktownego. Nasz zespół prezenterów obrał ścieżkę tworzenia ćwiczeń, które zasadniczo odzwierciedlały sytuacje bodźcowe, które wyzwalają starożytne biologiczne wzorce zachowań. A potem obserwowaliśmy grupęuczestnicy i ich stan.3. Regresywny charakter stosowanych procedur W naszych programach zastosowano wszystkie rodzaje regresji: wiekową, społeczną i behawioralną. Taka swoboda w wyborze różnych aspektów regresji pozwoliła na stworzenie najbardziej kreatywnych procedur, które zasadniczo różniły się od klasycznych zadań szkoleniowych. Dodatkowo zauważamy, że zajęcie się tematem regresji zawsze było jednym z najbardziej pomysłowych elementów treningu etologicznego. Ćwiczenia oparte na regresji zapewniły uczestnikom potężną mobilizację ich wewnętrznych zasobów. Jak się okazało na przestrzeni dziesięciu lat prowadzenia różnorodnych programów w ramach szkoleń etologicznych, bliskość zadań do regresywnych, biologicznych programów zachowań sprawia, że ​​są one na tyle energochłonne, że energetyzują uczestników na kilka miesięcy do przodu. To właśnie tego typu ćwiczenia najlepiej zapadły w pamięć członków naszych grup i stały się przedmiotem dyskusji nawet po wielu latach od ich przeprowadzenia.4. Obowiązkowe wykorzystanie zasobów naturalnych w „treści” programu Ekskluzywność krymskiej przyrody, krajobrazu górskiego i obszarów leśnych zapewniła materiał niezbędny do zaplanowania nie tylko poszczególnych ćwiczeń, ale całego programu Odbywające się w szkołach również były wyjątkowe. Odbyliśmy seminarium na terenie wsi Mnogorechye (2001 i 2002) - najbardziej malowniczego miejsca z krystalicznie czystymi źródłami (nieprzypadkowo w tym miejscu znajduje się zlewnia zasilająca zbiornik Jałta). Następnie przenieśliśmy się do Kanionu Czernoreczeńskiego (2003 i 2004) - jednego z najdłuższych kanionów górzystego Krymu, w którym płynie najgłębsza rzeka krymska, Czarna Rzeka (zasila całe miasto Sewastopol). A niedawno wybraliśmy okolice wsi Ternovka (słynny region Mangup-Kale) i osiedliliśmy się obok najpiękniejszych górskich jezior, których brzegi graniczą z lasami bukowymi. Specjalnie wyselekcjonowane chronione krymskie zakątki, jak przekonaliśmy się z własnego i cudzego doświadczenia, dały i nadal dają uczestnikom naszego projektu potężny zastrzyk energii i stały się w pełni samodzielną częścią programu. Co więcej, zawsze lwią część pierwszego dnia Szkoły Letniej poświęcaliśmy na poznanie okolicy (a nie na poznanie grupy, jak to zwykle bywa). pole ma szereg dodatkowych zalet. Po pierwsze, sama przyroda ma znaczący wpływ terapeutyczny na uczestników (pomyśl o terapii krajobrazowej). Po drugie, krajobraz górski pobudza aktywność człowieka, wzmaga jego zapał twórczy i aktywizuje potrzeby życiowe. W tym sensie możemy powiedzieć, że przyroda jest potężnym zasobem stymulującym energię. Po trzecie, w warunkach naturalnych możliwe jest znacznie pełniejsze włączenie uczestników w procedury regresji behawioralnej i wiekowej. To, co w warunkach miejskich może wydawać się całkowicie absurdalne, niedopuszczalne i niedopuszczalne, w górach wywołuje najżywsze reakcje i motywuje ludzi do wypracowywania nowych wzorców zachowań. Nawet dość proste zadania, w których uczestnicy musieli inkarnować się na przykład w zwierzęta i przez jakiś czas przeżyć swoje życie, raczej nie wzbudziłyby większego entuzjazmu wśród grupy „miejskiej”, nie mówiąc już o tym, że wielu odmówiłoby udziału w coś takiego w ogóle, a samych trenerów uznano by za szaleńców. W warunkach naturalnych te same zadania wyglądały, jeśli nie naturalnie, to całkiem akceptowalnie i dopuszczalnie. Wreszcie, po czwarte, najważniejszą zaletą zasobu naturalnego jest to, że „archaizuje” on psychikę grupy. Efekt ten jest szczególnie zauważalny w nocy. To właśnie o tej porze ludzie są gotowi wziąć udział w najbardziej ryzykownych zabiegach, a wieczorne programy, które sami tworzą, niczym nie różnią się od starożytnych rytuałów poświęcenia i inicjacji.5. Elastyczne podejście do planu lekcji W ramach naszego pobytu w Lesie Krymskim, zawsze ustalaliśmy harmonogram główny zgodnie z biologiącykle aktywności/odpoczynku i uporządkowany czas nie według godzin, ale bloków: przed śniadaniem (wczesnym rankiem); po śniadaniu (grupa poranna); po obiedzie (grupa dzienna); po obiedzie (grupy wieczorne i nocne). Nie mieliśmy jasnego powiązania ze sztywnym harmonogramem zajęć. Efekt ten udało się osiągnąć po raz kolejny dzięki temu, że wszystkie ćwiczenia przeprowadzono przy maksymalnym zanurzeniu w naturze i wyznaczanym przez nią rytmie biologicznym. To właśnie umożliwiło odmienne uregulowanie samych ćwiczeń i przeżycie zasadniczo odmiennego doświadczenia samego czasu. Nigdy nie musieliśmy trzymać się harmonogramu co do minuty, wykonywać ćwiczeń w pośpiechu i pod presją czasu. Uczestnicy, którzy zakończyli ćwiczenie wcześniej, zawsze znajdowali coś do zrobienia. Czekając na innych, nie czuli się znudzeni i rozdrażnieni, ich zaangażowanie w proces kontaktu z naturą pochłaniało ich uwagę. Z tego powodu my, jako prezenterzy, nie musieliśmy spieszyć się z resztą ludzi; daliśmy im dokładnie tyle czasu, ile potrzebowali, aby poradzić sobie ze wszystkimi doświadczeniami wywołanymi przez jedno z naszych pięciu wymienionych stabilnych cech nasze programy pozwalają na zaklasyfikowanie ich jako odrębnego kierunku kształcenia. Wierzymy, że najlepszą koncepcją, która najpełniej oddaje specyfikę naszych wydarzeń, są szkolenia etologiczne. Przymiotnik „etologiczny” wywodzimy od terminu „etologia” - nauki o zachowaniu w warunkach naturalnych, której główną metodą jest obserwacja. Ten rodzaj treningu różni się od grup szkoleniowych zorientowanych behawioralnie i od treningów rozwoju osobistego. Trening etologiczny jest podejściem całkowicie niezależnym, ma charakter badawczy i pozwala na głębsze zrozumienie specyfiki psychiki człowieka. Wnioski Zatrzymajmy się na kilku wnioskach, które wyciągnęliśmy po przeprowadzeniu dziesięciu programów w paradygmacie treningu etologicznego. Po pierwsze, jeśli wszystkie procedury szkoleniowe zostaną zaplanowane z uwzględnieniem naturalnego krajobrazu i pory dnia, doznania psycho-emocjonalne uczestników gwałtownie wzrosną. Jednocześnie integracja różnych metod i form pracy zachodzi znacznie bardziej naturalnie niż w warunkach miejskich. Co więcej, jeśli weźmiemy pod uwagę kontekst krajobrazu i czas realizacji, to w pewnym sensie zaciera się granica pomiędzy terapią ciała a aktywnymi metodami pracy szkoleniowej. Wszystkie wykonywane procedury zaczynają być postrzegane przez uczestników jako elementy jakiejś integralności. Po drugie, jak się okazało po wielu latach pracy, najbardziej adekwatne do warunków naturalnych i uwzględniające kontekst naturalny, są ćwiczenia o archetypowej symbolice/strukturze, czyli działaniach. na podstawie materiału etnograficznego. Co więcej, konieczne jest, aby taki materiał miał bogatą tradycję historyczno-kulturową i był przynajmniej w pewnym stopniu znany lub bliski uczestnikom etnicznie. I wreszcie, po trzecie, na podstawie wyników opinii i dyskusji tematycznych, możemy stwierdzić, że prowadzone programy nocne – misteria mają dość silne, ale specyficzne działanie terapeutyczne. Jego specyfika polega na aktualizacji dużej ilości materiału osobistego, co wymaga obowiązkowych studiów psychoterapeutycznych. Tym samym w większości przypadków my, jako facylitatorzy, musieliśmy odejść od szkoleniowych standardów pracy na rzecz terapeutycznych i koniecznie poświęcić czas na integrację i zrozumienie pojawiających się doświadczeń i stanów poszczególnych uczestników i grupy jako całości. Komponent terapeutyczny należy do innego specyficznego komponentu treningu etologicznego, nadając mu dodatkową cechę. Już sama technologia pracy w treningu etologicznym, oparta na procedurach „regresywnych”, znacząco odróżnia go od specyficznych technologii innych rodzajów treningu. Dlatego dziś możemy już powiedzieć, że etologiczny typ szkolenia ma swoje własne oblicze naukowo-metodologiczne, co pozwala uznać go za.146-151.