Od autora: Aby pokonać zwątpienie, trzeba wiedzieć, co jest jego przyczyną. Tylko znając wroga osobiście, możemy stać się silni i odważni. Kiedy myślisz o zwątpieniu w siebie, dochodzisz do wniosku, że jego źródłem jest niska samoocena. Wtedy wydawałoby się, że wystarczy podnieść samoocenę, a na świecie pojawi się kolejna pewna siebie i aktywna osoba. Ale z jakiegoś powodu wraz ze wzrostem poczucia własnej wartości osoba nagle staje się nie tyle pewna siebie, co agresywna, samolubna i arogancka. Wcześniej on był „na czerwono”, reszta „na plusie”. Teraz wszyscy wokół niego są „w minusie”, ale swoim „plusem” ostro wyróżnia się na tle. Jak nabrać pewności siebie, zachowując przy tym człowieczeństwo i życzliwość? Czy naprawdę można tego dokonać jedynie poprzez podniesienie poczucia własnej wartości „jestem najlepszy”, „jestem najmądrzejszy”? Spróbujmy zrozumieć tę trudną kwestię. Przede wszystkim chciałbym zwrócić uwagę na taką cechę współczesnego człowieka, jak chęć osiągnięcia czegoś ważnego przy najmniejszym wysiłku. Powiedziałam sobie: „Jestem najbardziej czarująca i atrakcyjna” i sukces gwarantowany. Bynajmniej! Wątpienie w siebie i poczucie własnej wartości są rzeczywiście ze sobą powiązane. Ale to wcale nie oznacza, że ​​pewne zachowanie należy osiągnąć poprzez podniesienie poczucia własnej wartości. Wyjaśni. Jeśli wyobrażasz sobie osobę jako okrąg, to w środku, w środku, żyje poczucie WARTOŚCI, które bardzo różni się od SAMOOCENY. To jest podstawa, „uczeń”, punkt wyjścia. Oto wieczność, oto dusza. Wszystko, co jest na peryferiach, wiąże się z poczuciem własnej wartości człowieka: jego zdolnościami, talentem, wiedzą, umiejętnościami, wykształceniem, wyglądem, dobrobytem materialnym itp. Poczucie własnej wartości albo istnieje, albo go nie ma. Poczucie własnej wartości to „podstawowe zaufanie do świata” kształtowane od dzieciństwa (według Karen Horney), które stanowi podstawę głębokiego poczucia własnej wartości w świecie, zaufania do siebie i innych oraz wagi własnego istnienia. W języku ortodoksyjnym jest to wartość nieśmiertelnej duszy jako obrazu Boga i uznanie, że każdy człowiek (nie tylko ja) taki obraz nosi. Poczucie własnej wartości rodzi się z porównywania siebie z innymi ludźmi. Wyobraź sobie, że jesteś na bezludnej wyspie, a wokół nie ma żywej duszy. Spróbuj się tam ocenić. Na przykład: „Jestem złym artystą” lub „Jestem najlepszym artystą”? W tym przypadku samoocena nie jest konieczna. Jest jedynie pochodną porównania swoich cech z innymi ludźmi. Zastanówmy się teraz, czy samoocena może być adekwatna? Czy potrafimy oceniać siebie na tle innych ludzi, będąc w „systemie”, nie niedoceniając ani nie przeceniając siebie? Przecież z definicji „zobaczenie systemu z zewnątrz, będąc w nim” jest niemożliwe! Dlaczego więc próbujemy to zrobić? Na takich nielogicznych wnioskach także próbujemy budować swoje życie. Tam, gdzie poczucie własnej wartości nie zostało ukształtowane, pojawia się poczucie własnej wartości, zawsze niewystarczające, niedoceniane lub przeceniane. Obydwa są równie negatywne i szkodliwe. Jeśli ktoś ma poczucie własnej wartości, życie jest dla niego łatwe. Nie żeby miał szczęście. NIE. Ale jeśli w jego życiu zdarzają się tragedie, niepowodzenia, straty, kryzysy, taka osoba nie upada. Jeśli taka osoba spotka się z pochwałą „Jesteś super specjalistą!” czy „Jesteś najlepszy!”, będzie mógł spokojnie przyjąć te słowa i nie popadać w pychę, wiedząc, że wszystko, co dobre, pochodzi od Boga. Abba Dorotheos nazwał to „drugą pokorą”. Jeśli taka osoba zostanie poniżona, potępiona, skrytykowana: „Jesteś przegrany”, będzie mogła spokojnie przyjąć te słowa, nie zniszczą go. Zamiast przestać, jeśli mu się nie uda, otrzyma jedynie motywację do dalszego działania. „Jeszcze nie wiem, jak to zrobić, ale na pewno potrafię!” Mam po co walczyć i po co żyć.” Chciałbym przytoczyć metaforę z książki „Żuk” autorstwa Franza Kafki. Krótko mówiąc, zwykły chłopak ze zwykłej rodziny pewnego dnia zamienił się w chrząszcza. Metaforyczne i symboliczne. Oznacza to, że wewnątrz pozostał tą samą osobą, z tymi samymi poglądami, pragnieniami, wiedzą, z tą samą duszą. Tylko onwygląd się zmienił. I wiesz, co stało się później? Gdy tylko przestał pełnić swoją zwykłą rolę wobec rodziny, stopniowo zaczęto o nim zapominać... Mieszkał tam jeszcze jakiś czas, ale kiedy umarł, został po prostu wyrzucony jak śmieci... To takie smutne fabuła. A jednocześnie rzetelny. Czy nie tak często traktujemy naszych bliskich i bliskich? Bierzemy od nich wszystko, czego potrzebujemy, wykorzystujemy ich cechy zewnętrzne i porzucamy, gdy te cechy zewnętrzne już nam nie odpowiadają. Nasza, że ​​tak powiem, „miłość” jest po prostu formą zależności „ty – do mnie, ja – do ciebie”. Oczywiście kształtowanie się poczucia własnej wartości, podobnie jak wszystkich istotnych aspektów organizacji umysłowej człowieka, następuje w dzieciństwie. Dziecko daje znaki, źle się czuje, płacze, woła o pomoc. To jego jedyny sposób na zwrócenie na siebie uwagi. Jeśli jego matka odpowiada na jego wiadomości, czuje, że świat (w osobie jego matki) go kocha. W takim przypadku dziecko rozwija poczucie własnej wartości i podstawowe zaufanie do świata. Jeśli matka ignoruje dziecko, rzadko bierze je na ręce, mało z nim rozmawia i nie próbuje go uspokoić, gdy płacze, to nie kształtuje się jego poczucie własnej wartości. Pojawia się nieufność do świata, którą dziecko będzie nosić przez całe życie. Ale większość kobiet w niedawnej przeszłości uważała takie traktowanie dzieci za normę, dziecko odbierano tylko w pilnych przypadkach: aby się przebrać, nakarmić. Byli też dumni z tego, że wiedzieli, jak „nie uczyć dziecka trzymać się za ręce”. Słynny psychoanalityk Andre Green nazwał to zjawisko „martwą matką” - matką, której uwagi i miłości jest niewiele lub wcale. Kształtowanie się dziecięcego obrazu świata rozpoczyna się już w życiu płodowym. A najważniejszym okresem jest pierwszy rok życia. Chłód, nieuwaga i nieobecność matki w tym okresie są poważną traumą dla psychiki dziecka, której konsekwencje są wówczas dość trudne do poradzenia sobie. Pan stworzył człowieka bardzo mądrze. Prawdziwie integralną osobę można ukształtować jedynie pod wpływem sojuszu mężczyzny i kobiety, ojca i matki, szanowanego autorytetu połączonego z bezwarunkową miłością i akceptacją. I tutaj rolą matki jest zapewnienie dziecku wsparcia psychologicznego. W swojej naturalnej postaci nie ma w nim nic nagannego. Dziecko naprawdę potrzebuje poczucia wsparcia ze strony kogoś bardziej dorosłego i doświadczonego. A gdyby psychika matki była wystarczająco zrównoważona, nie byłoby mowy o kompleksie macierzyńskim jako o problemie psychologicznym. Ponieważ jednak w prawdziwym świecie psychika matki zwykle jest daleka od równowagi, udzielane wsparcie zabarwione jest dziecięcymi emocjami i przeradza się w litość. Matka ze zniekształconą psychiką nie może naprawdę kochać swojego dziecka. Faktycznie zastępuje miłość litością, a gdy dziecko zachowuje się niewłaściwie, wykorzystuje swoją „miłość” jako środek manipulacji: „Jeśli będziesz dobry, będę kochać. Jeśli będziesz zły, nie będę cię kochać. I ta myśl o Antychryście, że można kochać tylko „dobrych i godnych”, wpaja się dziecku już od najmłodszych lat, zastępując prawdę wskazywaną nam przez Zbawiciela w miłosiernej komunikacji z pokutującymi grzesznikami. Dziecko wychowane na współczującym surogacie matczynej miłości znajduje się w trudnym stanie psychicznym. Nie wie, jak kochać ani siebie, ani nikogo innego - po prostu nie pokazano mu odpowiedniego przykładu. Z tego powodu już od pierwszych lat świadomego życia rozwija się w nim wewnętrzny konflikt – poczucie, że coś jest z nim nie tak, poczucie niższości. Matka nie potrafi rozwiązać tego konfliktu, a dziecko zostaje samotnie ze swoim nieszczęściem – teraz jest skazane na szukanie miłości i akceptacji w relacjach z innymi ludźmi. W prostych słowach sytuację tę nazywa się „nielubianą”. Tak układa się pierwszy biegun wewnętrznego napięcia – znikomość. Jest to nieuniknione użalanie się nad sobą i ciągłe poszukiwanie miłości. Należy jednak rozumieć, że taka osoba nie wie jeszcze, czym jest miłość, ponieważ zna tylko litość. Oznacza to, że będzie żądał litości od innych ludzi, manipulując swoją wrażliwością iPoznawszy miłość, najprawdopodobniej nawet jej nie rozpozna! Jeśli matka uczy dziecko interakcji ze światem wewnętrznym, rolą ojca jest przygotowanie dziecka do przetrwania w świecie zewnętrznym. Ale podobnie jak w przypadku matek, ojcowie zwykle nie robią tego, co powinni. Zamiast być mentorami, odgrywają na dziecku własne problemy psychiczne i zamieniają się w nadzorców z batem w postaci poczucia winy. Zadaniem ojca jest nauczenie dziecka, jak działa otaczający go świat i jakimi prawami żyje. Tak jak doświadczony myśliwy uczy młodego. W takim przygotowaniu nie ma miejsca na moralizowanie, ale będąc tak samo „nielubianym”, ojciec zwykle sprowadza całe wychowanie właśnie do oddzielenia dobra od zła, dobra od zła, dobra od zła. I z pozycji starszeństwa i władzy nad dzieckiem bierze na siebie prawo do osądzania go. To on decyduje o tym, czy dziecko jest winne, czy nie. W tej sytuacji dziecko zamiast uczyć się przetrwania w świecie realnym, zmuszone jest uczyć się przetrwania w fikcyjnym świecie praw i zasad swojego ojca. Próbując uniknąć poczucia winy i kary, dziecko uczy się kłamać, unikać lub – przy innej strukturze psychicznej – wdawać się w konflikt i walkę o władzę z ojcem. A potem, gdy ma już własne dzieci, zrzuca na nie wszystkie swoje nagromadzone żale, niespełnione oczekiwania i poczucie winy i cykl się powtarza. Zatem kompleks ojca to bałagan poczucia winy i próby poradzenia sobie z nim. Jednym ze sposobów jest oszukanie ojca, uniknięcie odpowiedzialności i uniknięcie kary, drugim jest pokonanie ojca, przejęcie jego władzy i tym samym pozbawienie go prawa do wydania wyroku skazującego. W ten sposób kształtuje się drugi biegun napięcia psychicznego –. duma. Jest to potrzeba udowodnienia swojej wartości i słuszności wszystkim wokół. Człowiek stara się w ten sposób utwierdzić swoją niezależność i pozbyć się poczucia winy za siebie i swój styl życia. Ważne jest tutaj to, że człowiek nie jest w stanie sobie „przebaczyć” i dlatego jest zmuszony szukać przebaczenia na zewnątrz. Podobnie jak w przypadku braku miłości matczynej, gdy dziecko nie jest w stanie pokochać siebie, tak w przypadku kompleksu ojca, dziecko nie jest w stanie ustanowić w życiu własnych praw, dlatego stara się ze wszystkich sił przestrzegać lub walczyć z prawami innych osób. Aby tego dokonać, musi znaleźć wśród ludzi autorytety i albo wykonywać ich polecenia i uzyskać aprobatę, albo obalić je i zniszczyć ich „prawo”. Na tej zasadzie opiera się wszelka rywalizacja społeczna i walka o władzę. Każde kolejne zwycięstwo wywołuje słodkie uczucie spokoju – zwycięzcy nie są oceniani, co oznacza, że ​​zwycięzca ma rację. W ten sposób konflikt wewnętrzny zostaje na jakiś czas usunięty. Ale efekt zwycięstwa zewnętrznego zawsze zanika. Poczucie winy nieodłącznie związane z dzieciństwem wymaga nowych ofiar. Oczywiście nie mówimy o konkretnej matce i ojcu, ale o tych osobach, które przyjęły tę czy inną rolę. Na przykład samotna matka może być rozdarta pomiędzy dwiema rolami. Lub rolę ojcowską może pełnić dziadek, sąsiad, wujek itp. Zatem nieistotność i duma są podstawą niskiej i wysokiej samooceny. Kiedy widzimy osobę, która na zewnątrz okazuje samokrytykę, użalanie się nad sobą i niepewność, oznacza to, że w środku kryje się wysoki poziom ukrytej (ukrytej) dumy. Jeśli na zewnątrz osoba wykazuje zawyżoną samoocenę, arogancję i wywyższenie w stosunku do innych, wówczas w środku osoba z konieczności ujawnia poczucie niższości i użalania się nad sobą. Okazuje się, że kopając głębiej, niezmiennie dochodzisz do wniosku, że źródłem wszelkich nieporządków w życiu człowieka jest pycha. Ale ten wniosek został wyciągnięty dawno temu. W nauczaniu świętych ojców Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego często spotykamy się z podobnymi wnioskami. Rozwiązaniem problemu zwątpienia, urazy i chronicznego poczucia winy jest nauka pokory. I tutaj ważne jest, aby pokorę rozumieć nie jako bierność, ale jako wiarę w Boga, uznanie swojej grzesznej istoty, wewnętrzną pracę nad sobą inadzieję na pomoc z góry. Co zrobić, aby pozbyć się zwątpienia? Rodzice, kochajcie swoje dzieci bez względu na wszystko. Bez względu na to, co dziecko robi, bez względu na to, co robi, nie przestawaj go kochać i mówić mu o swojej miłości. Musi czuć, że miłość jest nieskończona, ciągła i nigdy nie ostygnie. A wtedy będzie mógł utrzymać kochający związek z ukochaną osobą w wieku dorosłym i mieć pewność siebie. Nie oznacza to wcale, że dzieci nie należy karać. Niezbędny. W przeciwnym razie, jeśli rodzic nie ukarze swojego dziecka, Bóg go ukarze. Podobne słowa znajdujemy u świętych ojców. A jednocześnie musimy karać, kochając. Nie „jesteś zły”, ale „jesteś dobry, ale twoje zachowanie jest złe” lub „jestem zmartwiony twoim zachowaniem, ale nadal cię kocham” lub „moja miłość do ciebie zawsze istnieje, ale na mój szacunek trzeba zapracować .” Trzeba też pamiętać, że skromność i zwątpienie to dwie zupełnie różne rzeczy. W końcu osoba niepewna siebie jest dumna, a raczej próżna; niezwykle ważne jest dla niej, jak wygląda w oczach innych ludzi, dlatego bardzo się martwi. Skromny człowiek ma poczucie własnej wartości, a jego tarczą jest pokora. Zna swoje mocne strony i zalety, ale się nimi nie afiszuje. Wątpienie w siebie objawia się ciągłą troską o to, „jak wyglądam z zewnątrz”, „co inni o mnie pomyślą”, „przynajmniej o to, żeby się nie skompromitować”. Wynika to z obawy przed „utratą twarzy” i obawą przed „brakiem odpowiedniej władzy” (A. Kurpatow). W końcu zwątpienie jest zawsze pragnieniem, aby wyglądać i wydawać się lepszym, niż jesteś w rzeczywistości. Prowadzi to do strachu przed komunikacją i randkowaniem. Osoba taka prowadzi ze sobą ciągły wewnętrzny dialog. Jest skupiony na swoich doświadczeniach i uczuciach. Ciągle myśli o tym, co powiedzieć, zamiast słuchać i słyszeć osobę. To przejaw egocentryzmu. Dialog wewnętrzny i zewnętrzny to dwie różne rzeczy, które się wykluczają. Osoba, której brakuje pewności siebie, ma wiele lęków i złudzeń, które utrudniają komunikację i osiąganie celów: strach przed porażką, strach przed błędami, strach przed potępieniem, idealizacją innych ludzi i egocentryzmem. Aby pozbyć się strachu przed odrzuceniem, trzeba pamiętać, że bierze się on z braku doświadczenia. Im więcej doświadczenia, tym mniej strachu. Jeśli boisz się coś zrobić, zrób to! Nie da się nauczyć pływać bez wchodzenia do wody. W takim przypadku psychoterapeuta Andriej Kurpatow zaleca dotarcie do kresu strachu i „zobaczenie”, co stanie się dalej, jeśli odmówiono ci. Co więc będzie dalej? A jeszcze dalej? Umrzesz? Oczywiście, że nie! Strach przed potępieniem pojawia się tylko u tych, którzy sami potępiają innych. I pamiętaj, nigdy w życiu nie będziesz dobry dla wszystkich. Zawsze znajdą się tacy, którym się nie spodobasz. Jezus Chrystus przyszedł, aby zbawić nas grzeszników, a my Go ukrzyżowaliśmy... Czy powinniśmy oczekiwać innej postawy wobec siebie? Strach przed błędem czy perfekcjonizm objawia się fałszywym przekonaniem, że „albo robię to na 100% doskonale, albo nie robię tego wcale”. Ideał nie działa, tylko niedoskonałość jest żywa i aktywna. Oczekując idealnego rezultatu, osoba przestaje działać i się rozwijać. Wszyscy ludzie popełniają błędy. Nie ma ludzi idealnych. Nie da się wszystkiego wiedzieć, umieć wszystkiego, być we wszystkim doskonałym. Pamiętaj, że tylko ci, którzy nic nie robią, nie popełniają błędów. A jeśli popełniłeś błąd, jesteś zupełnie normalną osobą. Zrozum swój błąd, zmień swoje zachowanie i rozwijaj się dalej. Egocentryzm to ten sam dialog wewnętrzny, który zakłóca komunikację. W dialogu musisz przenieść swój punkt widzenia z siebie na inną osobę i skupić się na znaczeniu dialogu, a nie na swoich doświadczeniach. Idealizacja innych ludzi, w szczególności ludzi wyższych, lepiej wykształconych, o wyższym statusie, bogatszych automatycznie powoduje poniżanie tych, którzy są biedniejsi, słabsi, o niższym statusie. Przez to upokorzenie „słabych” osoba taka sztucznie podnosi swoją niską samoocenę, próbując „dotrzeć” do „silnych”, co dodatkowo obnaża jej nieadekwatność. Takie stanowisko budzi zazdrość i pogardę. Zniszczenie idealizacji jest znowu konieczne.