Od autorki: Rzadko piszę o dzieciach... Ale potem się przełamało. Mam nadzieję, że będzie przydatny. Niedawno spacerując z 2,5-letnim synkiem po placu zabaw usłyszałam zdumione pytanie od dwóch mam: „Jak go nauczyłaś tak sprawnie wchodzić po schodach, zwisać do góry nogami, przewracać się itp.?” Czy chodzisz na jakieś zajęcia? A może uczysz sportu od najmłodszych lat?” Bez zastanowienia odpowiedziałam zupełnie automatycznie: „Tak, po prostu go nie ograniczam, nie dotykam go – ma możliwość decydowania, co robić, gdzie się wspinać, gdzie jest to niebezpieczne, a gdzie nie”. Odpowiadając w ten sposób, zwróciłam większą uwagę na dzieci, z którymi spacerowały wspomniane matki. Dziewczynka w wieku około 3 lat i chłopiec w mniej więcej tym samym wieku próbowali wejść po schodach, zjechać z wysokiej zjeżdżalni, która według ich matek była zjeżdżalnią i popychać się na huśtawce - ale matki towarzyszyły tym próbom ciągłego szarpania, asekurując je, pomagając im nie upaść (lub upaść?), ciągle powtarzając: „Nie wspinaj się tak wysoko – spadniesz, Nie machaj huśtawką – uderzysz się, nie wchodź na tę zjeżdżalnię – to dla dorosłych...” W końcu dzieci nadal próbowały wspiąć się wyżej po schodach, zjechać z wysokiej zjeżdżalni – ale jak tylko dotarły do ​​celu, zaczęły panikować, krzyczeć i płakać. Należy zaznaczyć, że ja oczywiście również kontroluję swojego syna i staram się unikać całkowicie niebezpiecznych sytuacji. Uważnie obserwuję, co robi na placu zabaw i nie tylko - ale przychodzę z pomocą tylko wtedy, gdy do mnie zadzwoni lub zaczynam go ubezpieczać, gdy zrozumiem, że istnieje realne niebezpieczeństwo kontuzji. Ale zdaniem matek z placów zabaw prawdopodobnie robią to samo. Gdzie więc jest prawda, gdzie jest złoty środek? Na temat nadopiekuńczości napisano wiele dobrych artykułów i notatek; wszystkie konsekwencje i przyczyny nadmiernej ochrony są dość dobrze znane. Jak jednak zrozumieć, gdzie jest „hiper”, a gdzie umiar i jak uniknąć hipooeki (braku niezbędnej dla dziecka opieki i uwagi)? Jak uniknąć błędów, które większość rodziców zna zapewne z literatury popularnonaukowej? Po tym spacerze wróciłem do domu z tym pytaniem. Nadopiekuńczość to nadmierna kontrola i opieka nad dzieckiem w rodzinie. W przypadku nadopiekuńczości niezależność i inicjatywa dziecka są tłumione, a rozwój osobowości spowalnia. Jednym z częstych skutków nadopiekuńczości jest „wyuczona bezradność” – kiedy dziecko, napotykając jakąś trudność czy problem, nawet nie próbuje go rozwiązać, postrzegając takie zadanie jako niemożliwe. Definicja wydaje się dość jasna – jak jednak w praktyce zrozumieć, czy samodzielność dziecka jest ograniczona, czy sprawowana jest nadmierna czy wystarczająca kontrola. Jak znaleźć te punkty „kontrolne”, te skale, za pomocą których można byłoby określić stopień opieki nad dzieckiem w rodzinie? Przecież dla każdego z nas pozornie podobne sytuacje mogą oznaczać zupełnie co innego. Na przykład dla niektórych rodziców stała obecność dziecka w ramionach matki do 1-1,5 roku życia jest warunkiem nadopiekuńczości; dla innych jest to normalna, właściwa sytuacja, w której rodzic zapewnia dziecku ciepło, ochronę i komfort, którego potrzebuje. Dla jednych brak dużej liczby zakazów wobec dziecka to chęć umożliwienia mu jak najpełniejszego poznania świata, dla innych to oznaka hipoopieki (braku odpowiedniej kontroli, opieki). Stała nieustanna kontrola i pouczanie dziecka, co można, a czego nie można zrobić, dla niektórych rodziców jest oznaką nadopiekuńczości, dla innych jest sposobem na uchronienie dziecka przed możliwymi błędami, siniakami i rozczarowaniami. Jak wyprowadzić wzór na normalne zachowanie rodziców? Chyba przede wszystkim warto zastanowić się dlaczego i dlaczego rodzic ogranicza/nie ogranicza, zabrania/nie zabrania, kontroluje/nie kontroluje dziecka. A pierwszą, chyba najczęstszą przyczyną nadmiernych ograniczeń dziecka w jego działaniach jest ukryte (często nieświadome) pragnienie rodzica, aby uczynić swoje życie (czytaj – aby dziecko) było jak najbardziej komfortowe. Wyobrażać sobiesytuacja: dziecko niedawno nauczyło się raczkować i stara się wspiąć się we wszystkie możliwe miejsca, poznać i zobaczyć wszystko, co wcześniej było poza jego zasięgiem - napotykając przy tym rzeczy dość niebezpieczne i niewygodne w opinii rodziców. Mogą to być ostre i tnące przedmioty, słoiki z różnymi produktami sypkimi, chemia gospodarcza, brudne buty, narzędzia taty itp. i tak dalej. Chcąc uczynić nasze życie wygodniejszym, albo zamkniemy wszystkie półki i szafki, albo usuniemy wszystko z „niższego piętra naszego domu”, albo umieścimy dziecko w „kojcu” zwanym kojcem. Co się stanie na końcu? Życie mamy i taty stało się spokojniejsze, ale dziecko niestety zostaje pozbawione możliwości poznania tego, co w jego wieku jest tak niezbędne do normalnego rozwoju. Ale co możemy zrobić? Czy naprawdę można dać dziecku możliwość skaleczenia się, ubrudzenia się błotem z butów, rozsypania płatków zbożowych i zjedzenia chemikaliów? Czas w miarę szczerze odpowiedzieć na pytanie – co robię dla prawdziwego bezpieczeństwa dziecka i co ułatwia mi życie. A jeśli odłożymy na bok noże i chemię gospodarczą, bo ich kontakt z dzieckiem w tym wieku może skutkować zagrożeniem dla jego życia, to co ze wszystkim innym? Dobre wyjście z tej sytuacji usłyszałam od jednego ze znajomych: jeśli Twoje dziecko zwraca większą uwagę na gniazdka, może warto kupić mu przedłużacz i schować go pod lodówką? Pozwól mu się pobawić, znajdź go i ukryj - będzie doświadczał świata w bardzo bezpiecznej sytuacji, czując jednocześnie całą rzeczywistość tego, co się dzieje (przedłużacz jest ukryty!). Przepis sprawdzi się oczywiście na romper, ale dla dziecka w wieku 2-3 lat trzeba będzie wymyślić coś bardziej wyrafinowanego. Najważniejsze jest, aby zobaczyć potrzeby dziecka, usłyszeć, czego chce - i dać mu to, czego pragnie, bez zagrożenia dla życia i zdrowia. Drugim częstym powodem nadmiernej ochrony dziecka jest często strach o naszego syna lub córkę. Obawiając się, że dziecko może się uderzyć, skaleczyć lub zdenerwować, w końcu chronimy je przed możliwymi niebezpieczeństwami. Ale czy chronienie dziecka przed wszystkim naprawdę pomoże mu być bardziej pewnym siebie, nieustraszonym i szczęśliwym? A może nie pozwalając dziecku na wspinanie się na wysoką (naszym zdaniem jeszcze tego nie wie) zjeżdżalnię, pozbawiamy go możliwości podejmowania własnych decyzji i wzięcia odpowiedzialności? O kogo ostatecznie się boimy? Dla dziecka, które po zdobyciu kilku guzów stanie się jeszcze trochę szczęśliwsze, bo zdobyło niezdobyty dotąd szczyt, czy dla siebie, który będzie bardzo zmartwiony, przestraszony, a potem też będzie musiał leczyć siniaki? Oczywiście w każdej sprawie musisz wiedzieć, kiedy przestać - nie powinieneś popychać dziecka do „wyczynów”, na które nie jest jeszcze gotowe. I oczywiście zdobywając każdy szczyt, dziecko musi mieć pewność, że w pobliżu jest bliska mu osoba, na którą można liczyć, jeśli potrzebna będzie pomoc. Przecież wtedy nawet najtrudniejsze zadania będą wydawać się łatwiejsze i będzie większa chęć poradzenia sobie z nimi. Osobno warto podkreślić sytuacje, w których przesłanką strachu o dziecko są traumatyczne dla rodziców fakty z „historii rodzinnej”. Takimi przesłankami mogą być: historia choroby dziecka, zdarzenie poprzedzające urodzenie dziecka – poronienie, aborcja, śmierć poprzedniego dziecka, trudności z poczęciem, podczas porodu lub w czasie ciąży. Rodzice, którzy przeżyli takie próby, często stają się nadmiernie podejrzliwi, chronią dziecko, ograniczają je i traktują jak „kryształowy wazon”. Powody takiej nadopiekuńczości są dość jasne, ale czy jest to sytuacja uzasadniona? Przecież początkowo dziecko uczy się postrzegania świata wspólnie z rodzicem, a później poprzez naśladownictwo. Naśladując mamę i tatę, nauczy się postrzegać siebie jako „kryształowy wazon”, w rezultacie prawdopodobnie nie będzie w stanie pokonać przeszkód ani rozwiązać skomplikowanych problemów. W takich sytuacjach rodzice muszą po prostu przepracować własne lęki, oddzielić przeszłość od teraźniejszości, nauczyć się postrzegać dziecko w oderwaniu od jego chorób, a tym bardziej od przeszłości rodziców. Trzeci co do wielkości.