Pojęcia „tożsamość osobista” i „tożsamość ego” zostały wprowadzone do psychologii przez E. Eriksona i oznaczają poczucie niezmienności i tożsamości z samym sobą, pomimo zmiany zachodzące w procesie rozwoju, umiejętność panowania nad sobą i poczucie integralności [1]. E. Erikson przywiązywał szczególną wagę do problemu tożsamości ego i jego utrwalenia w tożsamości kulturowej, gdyż uważał tożsamość właśnie za organ ego, który u schyłku wczesnej adolescencji integruje wszystkie etapy ego dziecka i neutralizuje autokrację infantylne superego. Jego zdaniem tożsamość ego jest jedynym wewnętrznym mechanizmem, który uniemożliwia sojusz superego z niezrekonstruowanymi pozostałościami utajonej dziecięcej wściekłości. Jeśli kształtowanie się tożsamości ego zostało zakłócone, wówczas dziecięce fiksacje i irracjonalne konflikty z dzieciństwa powtarzają swoje sztuczki pod różnymi maskami, sprawiając, że zachowanie i samopoczucie człowieka w pewnych sytuacjach stają się niezrozumiałe i nieoczekiwane dla niego samego i otoczenia niego [1]. Badania tożsamości E. Erickson uznał to za zadanie strategiczne swoich czasów (lata 60. XX w.), gdyż – jak sądził E. Erickson – w USA próbuje się stworzyć ze wszystkich tożsamości supertożsamość. przywiezione przez zamieszkujących je imigrantów; co więcej, działo się to w czasie, gdy szybko postępująca mechanizacja zagroziła tym głównie rolniczym i arystokratycznym tożsamościom w ich historycznej ojczyźnie [1, s.260]. Sytuacja społeczna i polityczna, która rozwinęła się we współczesnej Rosji, nadaje szczególne znaczenie problemowi tożsamości. Tożsamość osobista kształtuje się w ścisłym powiązaniu z tożsamością grupową i narodową, poddawana presji licznych wyzwań współczesności [2]. możemy zobaczyć, jak zmiany zachodzące w kraju wpływają na losy naszych klientów wraz z ich świadomymi i nieświadomymi prośbami kierowanymi do nas. Słowa E. Ericksona są nadal aktualne: „Dzisiejszy pacjent najbardziej cierpi z powodu braku odpowiedzi na pytanie, w co powinien wierzyć i kim powinien lub faktycznie mógłby być lub stać się, gdy w początkach życia psychoanalizie pacjent najbardziej cierpiał z powodu zakazów, które uniemożliwiały mu bycie tym a tamtym, gdyż wydawało mu się, że w istocie jest” [1, s. 273]. Mówiąc o wartości świadomej tożsamości, Erikson przytacza jako przykład S. Freuda : „Najwyższa wartość tego, co Freud nazwał «prymatem intelektu», posłużyła za kamień węgielny tożsamości pierwszego psychoanalityka, dając mu oparcie w epoce oświecenia, a także w dojrzałej tożsamości własnego narodu. Tylko raz, w wystąpieniu skierowanym do Towarzystwa Żydowskiego „B; nai B; rit” Freud to rozpoznał: „tajemna wiedza o identycznej konstrukcji psychologicznej”. Tam (używając raczej języka poetyckiego niż naukowego) wskazał na to, co nieświadomie, ale i świadomie, przyciąga ludzi w Żydach: silne, niewerbalizowane emocje i uczucia oraz wyraźna świadomość wewnętrznej tożsamości. Wreszcie wspomniał o dwóch cechach, których obecność, jak sądził, wynikała z jego żydowskiego pochodzenia: wolność od uprzedzeń zawężających korzystanie z intelektu i chęć życia w opozycji” [1, s. 271]. Tożsamość człowieka kształtuje się pod wpływem rodziców i społeczeństwa, w którym żyje, wpływy te są ze sobą ściśle powiązane, determinując rodzaj interakcji matki z dzieckiem, stosunek do siebie i świata, do innych ludzi. We współczesnej psychoanalizie problematykę tę uwzględnia także psychologia Ja, czyli Ja-psychologia H. Kohuta, skupiając się na kształtowaniu Ja dziecka we wczesnych fazach rozwoju pod wpływem rodziców. Rozwój holistycznego, ciągłego poczucia siebie jest możliwy, gdy rodzice zaspokajają potrzebę dziecka w zakresie powiązań z obiektem siebie. Według H. Kohuta: „Połączenie self-obiekt powstaje, gdy rodzice odzwierciedlają doświadczenia dziecka i wrażliwie reagują na jegorozwijające się potrzeby. Jeśli dziecko jest pozbawione doświadczenia dostrojenia afektywnego ze strony opiekującej się osoby, wówczas nieprzemyślane uczucia odbiera mu jako nienormalne. W efekcie dochodzi do wyobcowania z własnych uczuć i poczucia utraty subiektywnej rzeczywistości. W najcięższych przypadkach niepowodzenie w procesie rozwoju prowadzi do całkowitego odrzucenia rzeczywistości i zniszczenia Jaźni” [3, s. 131]. Celem naszej pracy było zbadanie charakterystyki tożsamości osobowej kobiet poszukujących pomocy psychologicznej pomoc w problemach związanych z nawiązywaniem satysfakcjonujących relacji z mężczyznami. Główną metodą pracy była metoda symboldramy, będąca metodą głęboko zorientowanej psychoterapii, skuteczną w leczeniu nerwic i chorób psychosomatycznych, a także zaburzeń związanych z rozwojem osobowości nerwicowej. 4,5]. Ponadto symboldrama ma aspekt diagnostyczny. W artykule przedstawiono krótką analizę wpływu relacji dziecko-rodzic na kształtowanie się tożsamości osobistej, poczucia własnej wartości i ideałów jednego z klientów. Klientka T.I., 52-letnia kobieta z wyższym wykształceniem, osoba wierząca, parafianka kościoła ewangelickiego, rozwiedziona, matka pięciorga dzieci, pracująca jako sprzedawca, zwróciła się o pomoc psychologiczną z następującym problemem: zwątpienie w siebie, poczucie nieadekwatności i nienaturalności w komunikacji, zwłaszcza z mężczyznami i podczas poszukiwania pracy, poczucie „jakbym była inna, nie dorosła”. Co więcej, komunikując się z mężczyznami w roli „swojego chłopaka”, T.I. czuła się dość pewnie, ale „na poziomie kobiety i mężczyzny jest to trudne”. Problemy te wskazują na rozproszoną tożsamość T.I., która najwyraźniej wraz z innymi jej cechami wpłynęła na jej życie. Rodzice T.I. byli naukowcami, jego ojciec miał doktorat, a matka kandydatką nauk ścisłych. Klientka była pierwszym dzieckiem w rodzinie i ma brata o pięć lat młodszego od niej. T.I. dobrze uczyła się w szkole, następnie ukończyła studia na uniwersytecie w specjalności swoich rodziców i przez dziesięć lat pracowała w instytucie badawczym. W wieku 19 lat wyszła za mąż za byłego kolegę z klasy, z którym nawiązała związek jeszcze w szkole. W wieku 20 lat urodziła pierwszą córkę. Niedługo po urodzeniu córki mąż zaczął nadużywać alkoholu, a przed urodzeniem drugiego dziecka „stało się to problemem”. T.I. walczyła z nałogiem męża na wszelkie możliwe sposoby, ogólnie rzecz biorąc, bez większych sukcesów. Po urodzeniu trzeciego dziecka T.I. udało się przekonać męża do poddania się leczeniu, „kilka lat było pomyślnie” i klientka urodziła jeszcze dwójkę dzieci. Jednak wkrótce potem mąż znów zaczął pić i z tego powodu w wieku 45 lat T.I. rozwiodła się z mężem. Na długo przed tym T.I. poszła do pracy w fabryce, pracowała jako pracownik przy produkcji niebezpiecznej, co dało jej możliwość utrzymania rodziny. W czasie pierestrojki sytuacja finansowa robotników pogorszyła się i T.I. rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkołach prywatnych. W momencie nawiązania kontaktu T.I. pracowała jako sprzedawca, okresowo zmieniając pracę. Podczas pracy na wstępne zamówienie klienta odbyło się 14 sesji, podczas pracy z motywem „kwiatka” wykorzystano motywy z głównej sceny dramatu symbolicznego , T.I. przedstawił na zielonej letniej łące nienaturalny kwiat z trzema białymi, solidnymi płatkami, co można interpretować jako przejaw rozproszonej (nieokreślonej) tożsamości, gdyż na poziomie subiektywnym przedstawiony kwiat symbolizuje samego klienta. Ponadto kwiat zaginął wśród podobnych kwiatów i nie różnił się od nich. Rysunek kwiatka wykonano na kartce papieru wielkości jednej ósmej kartki A-4, co świadczy o wyraźnie niskiej samoocenie T.I., gdyż przy odpowiedniej samoocenie rysunki są zwykle wykonywane na literze A. -4 arkusze. Analiza wyników testów rysunku projekcyjnego wykazała także obniżony poziom samooceny, a także rozmytą tożsamość płciową T.I.: w teście „Rysowanie osoby” przedstawiła postać męską, a wtest „Nieznane zwierzę” - zwierzę nieznanej płci. Ponadto w wywiadach i podczas pracy T.I. opowiadała, że ​​jako dziecko chciała być chłopcem, grała męskie role w dziecięcych przedstawieniach, a jej ulubionym strojem był marynarski garnitur. Pracując z motywem „łąki”, T.I. wyobraziła sobie kwitnącą letnią łąkę, ale gdy próbowała przez nią przejść, okazało się, że jest to niemożliwe, ponieważ była bagnista, a rosnąca na niej trawa bolała ją w nogach. Obraz łąki jest symbolem matczyno-ustnym, a przedstawione rozmieszczenie obrazu wskazuje na frustrację potrzeb oralnych klientki w pierwszym roku życia. Co więcej, mówimy nie tylko, a nawet nie tyle o zaspokojeniu potrzeb żywieniowych, ale o specyficznej wrażliwości matki na potrzeby emocjonalne dziecka w tym wieku, które zaspokajane są poprzez wystarczający kontakt wzrokowy kontakt cielesny i bezpośrednia komunikacja emocjonalna z dzieckiem. Wkrótce jednak, gdy zaprezentowano ten sam obraz, T.I. znalazła się na znanej jej z dzieciństwa łące, na której jako dziecko odpoczywała na wsi. Pobyt na tej łące był przyjemny i wzmacniający. Pracując z motywem „strumyka”, T.I. wyobraziła sobie mały strumyk zagubiony w trawie, jego mały rozmiar rozczarował ją i chociaż woda w strumieniu wyglądała na czystą, klientka tego nie chciała. próbować. Podążając za strumieniem w górę rzeki, T.I. szybko dotarł do źródła, gdzie woda sącząca się z ziemi w gęstej trawie była ledwo zauważalna. Strumień jest także symbolem matczyno-ustnym, a źródło można postrzegać jako symbol piersi matki i karmienia piersią. Obraz prezentowany przez T.I. i nieprzyjemne doświadczenia związane z obrazem strumienia mogą także wskazywać na naruszenie kontaktu emocjonalnego z matką w młodym wieku. Podążając za strumieniem w kolejnej sesji, klientka szybko, nie napotykając żadnych przeszkód i przeszkód, dotarła do morza i cieszyła się spacerem wzdłuż brzegu. Należy zaznaczyć, że na tym etapie pracy rysunki T.I. powiększyły się do formatu A-3, co jest oznaką zaspokojenia potrzeb narcystycznych, a wówczas klient zawsze posługiwał się papierem A-4, co wskazuje na harmonizację poczucie własnej wartości klienta Kolejne sesje poświęcone były pracy z motywem „górskim”. Z diagnostycznego punktu widzenia na każdy obraz można spojrzeć zarówno z pozycji przedmiotowej, jak i subiektywnej. Z obiektowego punktu widzenia wyimaginowana góra jest reprezentacją obiektów, które są najważniejsze dla klienta. Góry z okrągłym wierzchołkiem kojarzą się przede wszystkim ze światem matczyno-żeńskim, a góry z ostrym wierzchołkiem kojarzą się ze światem ojcowsko-męskim, dlatego wspinanie się na górę jest szczególnie ważne w przepracowaniu problemów edypalnych, czyli problemów związanych ze sferą seksualną. identyfikacji wraz z rozwojem tożsamości seksualnej. Do czasu rozpoczęcia terapii stosunek T.I. do matki był ambiwalentny, a nawet bardziej negatywny. Matka we wspomnieniach jawiła się jako niezwykle niespokojna, chronicznie zawiedziona swoim zimnym i odległym mężem, kobieta infantylna. T.I. zarzucił matce chłód emocjonalny wobec siebie, brak wsparcia ze strony matki oraz fakt, że matka przyczyniła się do wyobcowania T.I. od ojca, ponieważ ciągle na niego narzekała, matka krytykowała jej wygląd i „trzymała ją na krótkiej smyczy” swoimi chorobami, mały T.I. Godzinami siedziałam przy łóżku mamy, słuchając oskarżeń o moją niewrażliwość i miałam poczucie winy, nie rozumiejąc swojej winy. Mówimy zatem o wykorzystywaniu dziecka do zaspokajania własnej potrzeby autoobiektów oraz o niemożności rozróżniania i adekwatnego reagowania na stany emocjonalne dziecka. W tym przypadku dziecko doświadcza poważnych zakłóceń w rozwoju własnego Ja. W szczególności takie sytuacje poważnie utrudniają proces ustalania granic Ja, ponieważ dziecko czuje się zmuszone stać się obiektem Ja, a następnie innymi. osoby znaczące potrzebują podporządkowania lub oddzielenia własnego centralnego afektucechy, które są sprzeczne z tym wymogiem (6). Wczesne małżeństwo T.I. można to wytłumaczyć brakiem ciepła emocjonalnego w relacjach z rodzicami, jednocześnie zdaniem klientki aż do obecnego wieku wiele jej zachowań udowadnia sobie, że potrafi przekroczyć granicę, którą wyznaczyła jej matka na balkonie dzieciństwa, którego mały Tata nie odważył się przekroczyć. Nic więc dziwnego, że pierwsza góra, jaką wyobraził sobie T., była „kobieca”, niska, co świadczy o niskim poziomie aspiracji i samooceny klientki, a w swojej narysowanej formie zaskakująco przypominała kobiece genitalia. Wspinaczka na tę górę była „nużąca i nudna” i nie przyniosła T.I. szczególną satysfakcję. Poczucie bycia na szczycie „męskiej” góry o wysokości około 1000 m było ambiwalentne; z jednej strony przyjemnie było przytulić się do rozgrzanej słońcem skały na szczycie, z drugiej strony było to uczucie. dyskomfortu spowodowanego palącym w oczy słońcem i „głębokiej samotności”. Wrażenia te odpowiadają uczuciom, które T.I. doświadczenia związane z ojcem: ciepłe wspomnienia relacji z ojcem sprzed piątego roku życia, presja autorytetu ojca i chłód w relacji z nim w okresie dojrzewania i młodości. Podczas pracy z motywem „Dom”, klient wyobraziłem sobie nocą samotny dwupiętrowy kamienny dom na skraju lasu. T.I. przedstawiła się jako trzynastoletnia dziewczyna, którą dom jednocześnie pociągał i niepokoił. Wnętrze domu okazało się nie tak atrakcyjne jak na zewnątrz i nawet uderzyło klienta niewielką liczbą pomieszczeń mieszkalnych, natomiast z zewnątrz wszystkie pomieszczenia na drugim piętrze były jasno oświetlone i wyglądały bardzo atrakcyjnie. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, dom odbierany jest przede wszystkim jako wyraz własnej osobowości lub jednej z jej części. Motyw „domu” wyraża struktury, w które pacjent projektuje siebie i swoje pragnienia, uzależnienia, postawy obronne i lęki. Te symbolizowane elementy mentalne odnoszą się do poczucia własnej wartości, którego doświadczamy w danej chwili emocjonalnie. Podczas terapii T.I. zauważyła, że ​​przez całe życie czuła się nastolatką, co mogło określić jej wiek na zdjęciu. Jednym z pomieszczeń mieszkalnych była jadalnia-kuchnia, gdzie było bardzo czysto i nie było w niej artykułów spożywczych, co wskazuje na chłód emocjonalny matki T.I. w dzieciństwie. Drugim pokojem była niewielka, przytulna sypialnia z podwójnym łóżkiem z baldachimem, co odzwierciedlało pragnienie T.I. nawiązania kontaktu z mężczyzną, w tym także seksualnego. Obecność innych „niezrozumiałych” pomieszczeń, do których nie da się przeniknąć, zdziwiła, a nawet przygnębiła T.I., a także fakt, że miała trudności z odnalezieniem się w domu, a jego układ wewnętrzny w ogóle nie pokrywał się z jego fasadą. Powyższe rozmieszczenie obrazu mówi o rozproszonej tożsamości klientki, słabym odzwierciedleniem jej stanu wewnętrznego. Podczas pracy z motywem „kraju lasu” z lasu wyłoniło się nieznane zwierzę podobne do psa, nieśmiało podeszło do T.I do pieszczot, T.I. karmił zwierzę słodyczami. Zwykle istota wychodząca z lasu reprezentuje jedną stronę osobowości osoby reprezentującej obraz, a karmienie symbolizuje akceptację tej strony osobowości. Analizując wizerunek T.I. zauważyła chęć pomagania, służenia ludziom i bycia potrzebną. Pod koniec pierwszego etapu terapii T.I. zauważyła następujące pozytywne rezultaty: po raz pierwszy w życiu polubiła swój wygląd, stała się bardziej pewna siebie, nie denerwowały ją już negatywne wypowiedzi kierowane pod jej adresem, stała się bardziej naturalna w kontaktach z mężczyznami. Wkrótce po przejściu terapii u T.I. nawiązała związek z mężczyzną, który bardzo ceniła, mimo że on, podobnie jak jej były mąż, jest skłonny do nadużywania alkoholu. T.I. pomogła mu uporać się z nałogiem, z całym poświęceniem i poświęceniem wierzącej i kochającej kobiety. Zwróciła się ponownie o pomoc psychologiczną w momencie lekkiego kryzysu w ich związku. Podczas pracy z motywem „naczynia”, który symbolizuje obraz.