Od autora: Artykuł powstał na podstawie mojego wykładu „Pamięć jako umysłowy proces poznawczy”. Rozwój psychiczny i doskonalenie człowieka jest możliwe dzięki utrwalaniu nabytych doświadczeń i wiedzy. Wszystko, czego się uczymy, każde nasze doświadczenie, wrażenie czy ruch pozostawia w pamięci pewien ślad, który może przetrwać dość długo, a gdy zajdzie taka potrzeba, pojawić się ponownie i stać się przedmiotem świadomości. Czas może się cofnąć i wrócić do tego, co kiedyś się wydarzyło. Nasze doświadczenia, stany emocjonalne i uczucia przechowujemy w pamięci przez długi czas. Pamięć kształtuje świat naszych uczuć, relacje ze światem zewnętrznym. Można powiedzieć, że pamięć integruje wszystkie procesy psychiczne, spaja wszystkie elementy doświadczenia psychicznego i kształtuje osobowość człowieka, jego indywidualność. Osoba to jego czyny i charakter, jego historia. Nic nie niszczy osobowości bardziej niż brak pamięci. Możliwości pamięci Amerykański matematyk von Neumann (autor struktury komputera) obliczył ilość informacji, jaką ludzki mózg jest w stanie zapamiętać: 10 do potęgi 20 bitów. Jednak ludzkość wykorzystuje tylko niewielki ułamek tych możliwości. To prawda, niektórzy więcej, niektórzy mniej. Od czego zależy wydajność pamięci? Zapamiętywanie jest selektywne. Po pierwsze, lepiej zapamiętujemy informacje, które w większym stopniu nas dotknęły, zostały przeżyte i w większym stopniu zrozumiane. Dzięki temu pozostawiła bardziej znaczący ślad w korze mózgowej. Im ważniejsza jest informacja w życiu człowieka, tym dłużej jest ona przechowywana w pamięci. Po drugie, zapamiętywanie zależy od liczby powtórzeń istotnego zjawiska w życiu człowieka, np. związanego z aktywnością zawodową. Dlatego hutnicy pamiętają wiele odcieni czerwieni. Eksperymenty Piotra Iwanowicza Zinczenki i Anatolija Aleksandrowicza Smirnowa pozwoliły stwierdzić, że mimowolne zapamiętywanie materiału zawartego w zadaniu jest bardziej produktywne niż zwykłe zapamiętywanie. Istota: badanym zaproponowano dwa wyrażenia. Podczas eksperymentu należało ustalić, jakiej zasadzie pisowni odpowiada każde wyrażenie i wymyślić 2 własne podobne wyrażenia. Kilka dni później poproszono ich o zapamiętanie 4 zwrotów. Wymyślone przez siebie zwroty zapamiętywano trzy razy lepiej niż te, które były pierwotnie zadawane. Czy dobra pamięć jest powiązana z jakimikolwiek cechami mózgu? Naukowcy z University College London zbadali mózgi 8 osób, które za pomocą rezonansu magnetycznego uznano za mistrzów w zdolności do zapamiętywania informacji. Na tomogramach nie znaleźli żadnych śladów jakichkolwiek niezwykłych struktur, które mogłyby zwiększyć pojemność pamięci. Jedyną różnicą w stosunku do zwykłych ludzi była zwiększona aktywność hipokampu – obszaru mózgu odpowiedzialnego za zapamiętywanie. Okazało się, że ci ludzie nie mają żadnych specjalnych tajemnic, ich mózg nie różni się od zwykłego, a pamięć jest fenomenalna Czy dzięki umiejętnemu posługiwaniu się mnemonikami można poprawić swoją pamięć lub zwiększyć ilość zapamiętywanych informacji? Z pewnością jest to możliwe. Wskazano następujące metody zwiększania produktywności zapamiętywania. Stosowanie mnemoników Nawet Arystoteles, a po nim wielu naukowców, w tym D. Hume i W. James, uważał pamięć za tworzenie skojarzeń, a następnie ich odtwarzanie, pomimo licznych osiągnięć w badaniu pamięci fizjologiczna natura samej pamięci nie jest w pełni poznana. Ogólnie poglądy naukowców są zgodne, że układ nerwowy ma właściwość plastyczności. Plastyczność wyraża się w tym, że każdy proces neuromózgowy pozostawia po sobie ślad, który zmienia charakter dalszych procesów i określa możliwość ich ponownego wystąpienia w przypadku braku pierwotnego bodźca, który ten proces wywołał. Plastyczność układu nerwowego objawia się także w odniesieniu do mentalnościprocesów, co wyraża się w powstaniu powiązań między procesami lub asocjacjami. W rezultacie jeden proces mentalny może wywołać inny. Istnienie skojarzeń wynika z faktu, że przedmioty i zjawiska są faktycznie zapamiętywane i odtwarzane nie w oderwaniu od siebie, ale w grupach lub rzędach. Reprodukcja jednych prowadzi do reprodukcji innych, o czym decyduje istnienie połączeń między nimi. Pod ich wpływem w korze mózgowej powstają tymczasowe połączenia, które służą jako fizjologiczna podstawa zapamiętywania i reprodukcji. Patrząc więc na starą fotografię szkolną, przypomnisz sobie nie tylko siebie jako dziecko, ale także swoich kolegów z klasy, nauczycieli i związane z nimi wieloletnie wydarzenia. Wiele współczesnych mnemoników buduje się na podstawie różnych skojarzeń. Zadaniem mnemoników jest ustanowienie powiązań skojarzeniowych pomiędzy poszczególnymi obiektami, które mają zostać zapamiętane. Korzystając z sekwencji skojarzeń, tworzony jest program przywoływania, który umożliwia odtworzenie sekwencji zapamiętanych informacji w przyszłości. Najprostszy przykład: skojarzenia przez porównanie. Jego istotą jest porównanie zapamiętywanego materiału z tym, co zostało wcześniej zapamiętane. Aby lepiej zapamiętać coś nowego, szukamy podobieństw lub różnic w znanym już przedmiocie. Na przykład ciąg skojarzeń w celu zapamiętania dat urodzin klasyków rosyjskich: Puszkin urodził się rok wcześniej niż początek dziejów. XIX w. Gogol był o 10 lat młodszy od Puszkina, A Lermontow był o 5 lat młodszy od Gogola. Turgieniew jest 4 lata młodszy od Lermontowa. Istnieją również mnemoniki, które wykorzystują systemy wspierania skojarzeń, system „matrioszki”. Oznacza to wyodrębnienie głównych myśli z badanego materiału i zgrupowanie tych myśli w formie. plan. Zapamiętując tekst, dzielimy go na osobne, niezależne sekcje lub grupy myśli. Każda sekcja zawiera myśli, które mają jeden rdzeń semantyczny, tak jak tekst jest podzielony na akapity i osobne nagłówki. Każdą sekcję nazywamy jakimś słowem, koncepcją odzwierciedlającą główną ideę zapamiętywanego materiału. Jednocześnie w myślach układamy plan. Każdy punkt planu jest nagłówkiem sekcji. W przypadku powielania tekst skupia się wokół nagłówków planu i jest do nich przyciągany, co ułatwia przypomnienie. Jednocześnie tekst jest studiowany głębiej, odnajduje się powiązania pomiędzy poszczególnymi zagadnieniami, wyjaśnia się je i układa w określonej kolejności. Wiedza jest wprowadzana do systemu. Usystematyzowana wiedza jest zawsze łatwiejsza do zapamiętania. Jednocześnie trzeba też ogarnąć nowe informacje i znaleźć dla nich miejsce w systemie. „Pamięć jest magazynem umysłu i w tym magazynie jest wiele przegród, dlatego wszystko należy umieścić tam, gdzie powinno być” – powiedział Suworow. Napoleon twierdził, że wszystkie jego sprawy i wiedza są przechowywane w jego głowie, jak w szufladach komody, a wystarczy otworzyć określoną szufladę, aby wydobyć niezbędne informacje. Metoda powtarzania wykorzystująca różne rodzaje pamięci Aby lepiej zapamiętać informacje, powtarzamy je kilkukrotnie. W takim przypadku konieczne jest poznanie cech mentalnego procesu pamięci. Faktem jest, że nauka a) przebiega nierównomiernie, a wraz ze wzrostem reprodukcji następuje spadek b) nauka odbywa się w skokach. Czasami kilka powtórzeń z rzędu nie daje wzrostu zapamiętywania, ale przy pewnym powtórzeniu nagle przypominamy sobie cały tom. Faktem jest, że w tym momencie ślad w korze mózgowej staje się wystarczający do przywoływania, aby powtórzenia były skuteczne, muszą spełniać szereg wymagań. Ważne jest, aby powtarzanie angażowało różne typy pamięci: 1) logiczną – wymyślanie przykładów, rozwiązywanie problemów według reguł 2) figuratywną – budowanie wykresów i diagramów, oglądanie obrazków 3) motoryczną (pamięć ruchów) – czasami po kolei aby lepiej zapamiętać epizod, możesz wykonać jakąś czynność: napisać ołówkiem słowa na marginesach, zawiązać kokardkę na pamięć. Podczas korzystania z tego typu pamięci połączenia są odnawiane i ustanawiane na poziomie pierwszego i drugiego systemu sygnalizacyjnego., 1979