Przerażenie to jedno z najwcześniejszych uczuć, którego pojawienie się sięga dzieciństwa. W tym okresie rozwoju nie ukształtowała się jeszcze granica kontaktu jednostki z otoczeniem, relacje w terenie budowane są według modelu konfluencji, przedmiot nie jest jeszcze oddzielony od podmiotu. Ponieważ niemowlę nie jest w stanie samodzielnie się o siebie zatroszczyć, frustracja ważnych potrzeb może zostać odebrana jako zagrożenie dla jego egzystencji, co skutkuje strachem (ponieważ nie można kontrolować obiektu). Terror często wywołuje wściekłość (jako ostatnia próba odzyskania kontroli nad sytuacją). Jednak ze względu na istnienie symbiotycznej zależności wściekłość jest postrzegana jako działanie autoagresywne i może ponownie pogrążyć dziecko w stanie przerażenia. Tworzy to narcystyczne błędne koło, z którego wyjście wiąże się ze zdolnością niemowlęcia do wyładowania swojej złości. Najważniejszą potrzebą wczesnego etapu rozwoju jednostki jest potrzeba podstawowego bezpieczeństwa. Komponentowi afektywnemu procesu zaspokajania metapotrzeby bezpieczeństwa, jak zauważono we wcześniejszych pracach, odpowiadają kolejno powstające emocje: niepokój, strach i groza. Lęk, który z definicji nie ma przedmiotu, nie może istnieć wystarczająco długo ze względu na wywołany przez siebie dysonans poznawczo-afektywny, dlatego wkrótce w wyniku jego uprzedmiotowienia i lokalizacji pobudzenia przekształca się w strach ( projekcja odgrywa w tym procesie znaczącą rolę). Jeśli jednak przez długi czas nie da się wyjaśnić związku z obiektem strachu i intensywność doświadczenia wzrasta, wówczas często strach ulega uogólnieniu, zamieniając się w przerażenie, w którym ponownie traci się określoność obiektu. W procesie zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa jednostka może zostać zatrzymana na każdym z tych etapów, co jest czynnikiem istotnym dla kształtowania się typowych sposobów kontrolowania tych doświadczeń i regulowania własnego bezpieczeństwa przedprzedmiotowy horror i przeważnie bezprzedmiotowy lęk (co oczywiście zakłada, konstruując pole według rodzaju fuzji), strach jest doświadczeniem kontaktowym. Jednocześnie pełni funkcję znacznika zagrożenia pojawiającego się na granicy kontaktu. Myślę, że proces przekształcania lęku i przerażenia w strach ma również ewolucyjne znaczenie dla rozwoju człowieka. Najwyraźniej zatem pojawienie się myślenia fideistycznego[1], a w konsekwencji pierwotnych idei religijnych wraz z towarzyszącym pojawieniem się poprzedników języków nowożytnych, było po części skutkiem tego mechanizmu. Kultura pogańska każdego społeczeństwa w znaczący sposób opierała się na przemianie pierwotnego horroru i niepokoju w strach – to właśnie ten proces atrybucyjny pozwolił na pojawienie się pierwszych wyobrażeń o bogach i stworzeniach mitycznych, które miały zostać wyrażone w dyskursach pierwotnych. Co więcej, możliwe jest, że strach przyczynił się również do rozwoju języka poprzez ukształtowanie potrzeby regulowania wspólnych działań jednostek tej samej społeczności. Kilka słów na temat omawianego aspektu terapeutycznego dynamiki emocjonalnej. Szczególne znaczenie w terapii, której przebieg wyznacza aktualizacja lęku i grozy, ma możliwość powstrzymania tych emocji w procesie terapeutycznym. Być może najważniejszą cechą terapii klientów psychotycznych jest potrzeba odzyskania kontroli nad przytłaczającym lękiem i przerażeniem[2] poprzez kontakt z terapeutą, który pełni rolę pojemnika. Jednocześnie stabilność terapeuty i procesu terapeutycznego w sensie stałości otoczenia, zgodności z umową, ustalonych rytuałów itp. ma decydujące znaczenie. Jeśli chodzi o sytuację terapeutyczną, w której aktualizuje się strach, należy zauważyć, że konieczne jest przywrócenie funkcji strachu jako sposobu regulowania kontaktu, a nie jego przerywania. [1] Fideizm (od łac. fides – wiara), czyli fideistyczny stosunek do świata,.