W dziewiątej klasie dzieci często myślą o pozostaniu w szkole i kontynuowaniu nauki lub pójściu na studia lub inną placówkę edukacyjną. Plany zawodowe dziewiątoklasistów są bardzo niestabilne i mają charakter marzeń. Najczęściej absolwent dziewiątej klasy wyobraża sobie siebie w różnych rolach zawodowych, które są dla niego atrakcyjne emocjonalnie, ale nie może dokonać ostatecznego, uzasadnionego psychologicznie wyboru zawodu. W wieku 15–16 lat wybór zawodu jest trudny. Rzeczywista przyszłość stymuluje rozwój refleksji – świadomości własnego „ja” (kim jestem? jakie mam możliwości? jakie są moje cele na przyszłość? kim chcę się stać?). Bardziej komfortowo psychicznie czują się dziewczęta i chłopcy, którzy otrzymali wykształcenie średnie (pełne) ogólne. Zanim ukończą szkołę, dziewczęta i chłopcy muszą wybrać najbardziej realistyczne i akceptowalne opcje spośród wielu wyimaginowanych, fantastycznych zawodów. Psychologicznie skupieni na przyszłości, rozumieją, że dobre samopoczucie i sukces życiowy zależą przede wszystkim od właściwego wyboru zawodu. Twoja przyszłość zależy od tego, jak zaplanujesz wybór przyszłego zawodu. Wybierając zawód, możesz podążać następującymi ścieżkami: metodą prób i błędów oraz ścieżką samowiedzy, znajomości swoich cech i umiejętności, umiejętności powiązania wymagań zawodu z tym, jaki zawód jest interesujący po ukończeniu szkoły kładzie się podwaliny pod moralny stosunek do różnych rodzajów pracy i kształtuje się system wartości osobistych, które determinują selektywność postaw młodzieży wobec różnych zawodów i dziedzin pracy z drugiej strony po studiach można już spróbować swoich sił w jakimś zawodzie i otrzymać dyplom, który nie przeszkodzi w kontynuowaniu nauki na uniwersytecie. Jeśli jednak nie będziesz kontynuować studiów w pierwszym otrzymanym zawodzie, będzie Ci trudno przygotować się do przyjęcia na studia, biorąc pod uwagę zmiany w przedmiotach kierunkowych i co za tym idzie, wiedzę zdobytą w trakcie studiów. W każdym razie znajomość twoich cech, skłonności i zainteresowań pomoże ci dokonać trafnego wyboru, co dalej robić. Selektywne podejście do różnych przedmiotów akademickich, zajęć z przedmiotów do wyboru artystycznych i technicznych kształtuje intencje edukacyjne i zawodowe oraz cele zorientowane zawodowo. Orientacje te przyczyniają się do pojawienia się nowych, zawodowo zorientowanych motywów uczenia się, inicjują samorozwój cech i umiejętności właściwych przedstawicielom pożądanych zawodów. Wzorce pożądanej przyszłości, ścieżki zawodowe dalszego kształcenia stają się początkiem samostanowienia zawodowego i naturalne jest, że osoba starsza, dobrze znająca swoje możliwości, dokona bardziej świadomego i trafnego wyboru.