Od autora: W artykule opisano powstawanie metody sztuki piasku, omówiono problemy terminologiczne z tego zakresu artystycznej pracy terapeutycznej, przybliża autorskie definicje i pojęcia, ukazuje wyjątkowość zastosowania tej metody oraz podaje przykład pracy psychologa-konsultanta, który w swojej praktyce wykorzystuje metodę sztuki piasku -metoda artystyczna Rysowanie piaskiem na powierzchni przy oświetleniu światłem, jako technologia aktywnie wykorzystywana w pracy nauczycieli, pedagogów, psychologów i psychoterapeutów, pojawiła się całkiem niedawno (najczęściej w źródłach internetowych podają rok 2007 lub 2008) i cieszy się dużym zainteresowaniem zyskały już popularność wśród specjalistów. [8], [9] W tę fascynującą działalność wprowadziła mnie Marina Vladimirovna Sosnina, artystka i dyrektor pracowni SandARTist. Zainteresowałem się pomysłami Mariny i do 2011 roku wspólnie opracowano podstawowe technologie nauczania rysowania piaskiem „Sztuka piasku” dla dzieci i dorosłych, które pomagają złagodzić stres psycho-emocjonalny, rozwijać zdolności artystyczne oraz rozwijać samoregulację i stres umiejętności oporu. To właśnie te technologie stały się podstawą seminariów szkoleniowych dla specjalistów. Nasze doświadczenia zawodowe przedstawiliśmy podczas Szczytu Psychologów w czerwcu 2011 roku. Pracowaliśmy razem przez trzy lata, po czym Marina zmieniła pole zainteresowań z nauczania na sztukę. A od 2013 roku nadal prowadzę seminaria szkoleniowe wraz ze swoją uczennicą Oksaną Kalinko, nauczycielką pracowniową i utalentowaną artystką. Od kilku lat aktywnie wykorzystuję i rozwijam technologie wykorzystania rysunku piaskowego w praktyce psychologiczno-pedagogicznej. W oparciu o autorskie technologie powstały zaawansowane programy szkoleniowe dla specjalistów, webinary szkoleniowe, na których dzielę się swoim doświadczeniem z kolegami, a następnie kontynuujemy współpracę z wieloma absolwentami naszych programów, a także w procesie współtworzenia i wymiany doświadczeń rodzą się nowe możliwości wykorzystania rysunku piaskowego w praktyce pedagogicznej i psychologicznej. Dzięki tak profesjonalnej komunikacji zrodził się pomysł stworzenia w Stowarzyszeniu Terapii Piaskiem sekcji malowania piaskiem SAND-ART. Pomysł ten został zrealizowany w 2015 roku, a na forum terapii piaskiem w dniu 13 września 2015 roku została zatwierdzona sekcja malowania piaskiem SAND-ART Stowarzyszenia Terapii Piaskiem. Sekcja powstała z myślą o zachowaniu i rozwoju oryginalnych technik i podejść do terapii sztuką piasku; ochrona interesów specjalistów praktykujących metodę sztuki piasku w działalności psychoterapeutycznej, doradczej, pedagogicznej i rehabilitacyjnej oraz stworzenie warunków do szkolenia, doskonalenia zawodowego i superwizji kwalifikowanej w zakresie terapii sztuką piasku. Problemy terminologiczne Obecnie metodyczne i aspekty teoretyczne nie zostały jeszcze dostatecznie rozwinięte, pozwalające naukowo uzasadnić wykonalność i skuteczność stosowania technologii malowania piaskowego. Nadal trudno znaleźć jednoznaczną definicję metody sztuki piaskowej. Najczęściej teksty poświęcone tej technice rozpoczynają się od słów „malowanie piaskiem jest sztuką dość młodą, pojawiającą się w latach 70. XX wieku. Pomysłodawcą stylu jest kanadyjska reżyserka animacji Carolyn Leaf, która stworzyła piaskowy film animowany „Piasek, czyli Piotruś i szary wilk”. Jej prace rozeszły się po całym świecie i podbiły serca wielu widzów i artystów. Dzięki zręczności rąk pozornie proste ruchy zamieniają się w fabułę opowiadającą całą historię…” Obecnie istnieje potrzeba opracowania jaśniejszego aparatu pojęciowego i terminologicznego. Operowanie koncepcjami jest warunkiem koniecznym studiowania i konstruowania modeli teoretycznych, zrozumienie procesów zachodzących w działaniach praktycznych, w dynamice i perspektywie, pozwala jaśniej nakreślić i zbudować spójną koncepcję zastosowania metody sand-art w pracy specjalistów. W 2011 roku podaliśmy następującą definicjęproces stosowania technik malowania piaskiem na lekkich stołach w praktyce psychologiczno-pedagogicznej - „Metoda Sand-art to usystematyzowany zestaw sekwencyjnych działań z piaskiem na specjalnych stołach z oświetleniem świetlnym w celu rozwiązywania problemów edukacyjnych, rozwojowych i korekcyjnych”. W chwili obecnej istnieje już potrzeba dokładniejszego podziału koncepcji w zależności od kierunku wykorzystania technologii malowania piaskowego. Istnieje wiele autorskich definicji arteterapii [2], [4]. Niektórzy autorzy proponują uznać terapię sztuką za „zespół psychologicznych metod oddziaływania stosowanych w kontekście aktywności wzrokowej klienta i relacji psychoterapeutycznych, wykorzystywanych w celu leczenia, psychokorekty, psychoprofilaktyki, rehabilitacji i szkolenia osób z różnymi niepełnosprawnościami fizycznymi, zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, a także przedstawicieli grup ryzyka.” [4] Na podstawie tej definicji oraz broszury informacyjnej Brytyjskiego Stowarzyszenia Arteterapeutów można głębiej zrozumieć, co robią psychologowie-poradnicy i psychoterapeuci, gdy mówią, że stosują metody arteterapii: „arteterapeuci tworzą bezpieczne środowisko dla Klientowi, którym może być biuro lub pracownia i dostarczamy mu różnorodne materiały wizualne – farby, glinę itp., będąc obok niego w procesie jego pracy wizualnej. Klienci mogą wykorzystywać przekazane im materiały według własnego uznania, starając się w obecności arteterapeuty wyrazić swoje myśli i uczucia w pracy wizualnej... Arteterapeuta zachęca klienta do interakcji z materiałami i produktami wizualnymi, dzięki czemu proces arteterapeutyczny jest formą dialogu” [4]. Metodę piaskową można zaliczyć do metod arteterapeutycznych, gdzie jako materiał wizualny wykorzystuje się piasek, który nanosi się na specjalną powierzchnię w postaci matowego szkła z podświetleniem. Powierzchnia ta nazywana jest lekkim tabletem lub piaskownicą artystyczną. Na podstawie powyższego możemy wprowadzić następującą koncepcję terapii piaskiem - jest to kierunek arteterapii oparty na interakcji specjalisty (arteterapeuty), klienta i pracy twórczej, którą klient tworzy z piaskiem na specjalna powierzchnia z oświetleniem świetlnym w obecności specjalisty pomagającego mu twórczo wyrazić siebie, uporządkować i zrozumieć swoje doświadczenia. Wymagania dotyczące organizacji miejsca pracy psychologa-konsultanta metodą Sand-Art Do prowadzenia konsultacji i zajęć metodą Sand-Art niezbędny jest specjalny sprzęt: lekki stolik lub tablet oraz specjalny drobny piasek. Różnica między tabletem a stołem polega na obecności nóg (podpór). Tablet do rysowania piasku instaluje się na istniejących stołach (stołkach lub na podłodze). Stoły posiadają własne nogi (podpory). Stoły (tablety) do rysowania piaskiem muszą posiadać cały pakiet zezwoleń (certyfikaty, deklaracja zgodności, protokoły badań) do stosowania w placówkach dziecięcych oraz do zajęć z dziećmi w domu. Wygodniej i bezpieczniej jest mieć odłączany przewód zasilający, tam gdzie znajduje się włącznik. Ważne jest, aby pokrywa była wykonana z zaokrąglonymi narożnikami i posiadała specjalne prowadnice. Dzięki takim prowadnicom po zamontowaniu pokrywy nie można przesuwać ani przesuwać, można ją jedynie podnieść. Zmniejsza to również ryzyko przypadkowego uszkodzenia pokrowca. A dodatkowo podświetlany stolik pokryty taką pokrywą zamienia się w zwykłe biurko, co jest również bardzo wygodne. Ważne jest, aby sprzęt w biurze był umiejscowiony tak, aby nie był narażony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Wyjątkowość i specyfika metody Sand-Art. Metoda rysowania piaskiem zakłada niedyrektywne podejście do klienta i sprawdza się z sukcesem. stosowana zarówno w pracy z dziećmi, jak i w pracy z dorosłymi. Dzięki technice rysowania piasku aktywowana jest prawa półkula i synchronizowana jest praca obu półkulmózg, który pozwala klientowi pokazać swój potencjał twórczy, co ogólnie ma pozytywny wpływ na ogólny stan człowieka. Zastosowanie piasku o specjalnej frakcji ma bezpośredni wpływ na rozwój wrażliwości dotykowej, małej motoryki i koordynacji ruchów. Ekspozycja na światło i cień sprzyja rozwojowi myślenia skojarzeniowego. Metoda sztuki piasku jest wyjątkowa z kilku powodów: Unikalny pomysł. Rysowanie piaskiem, będące podstawą nowej metody artystycznej terapii, z powodzeniem wykorzystywane jest przez psychologów w pracy z dziećmi w każdym wieku i dorosłymi, zarówno w celu rozwiązywania indywidualnych problemów osobistych, jak i korygowania relacji dziecko-rodzic, rodzina itp. Unikalna koncepcja . Sztuka i psychologia. Obszary te nie tylko harmonijnie współistnieją w koncepcji, ale są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Lekkie stoły, na których malują piaskiem, to kolejna unikalna cecha metody sand-art. Unikalne medium wizualne. Piasek jako materiał jest bardzo przyjemny w obróbce, dając poczucie fizycznego komfortu podczas interakcji z nim na jasnych stołach, z których wydobywa się ciepłe, miękkie światło, tworząc dodatkowe przyjemne uczucie. Sprzyja to relaksowi i harmonizacji stanu emocjonalnego. Piasek na stole świetlnym pomaga aktywować półkulę wyobraźni, gdy świadomość przeciąga niejasne postacie na istotne i znaczące, co pomaga w znalezieniu sposobów rozwiązania trudności klienta. Należy jednak pamiętać, że „czynnikami oddziaływania terapeutycznego i korekcyjnego w arteterapii są aktywność wizualna, relacje psychoterapeutyczne oraz informacja zwrotna od klienta i specjalisty (arteterapeuty)”. [4]. Dlatego przed podjęciem decyzji o zastosowaniu tej metody w pracy należy zdiagnozować możliwość wykorzystania tego konkretnego materiału wizualnego jako najlepszego w pracy z klientem, który zwrócił się o pomoc psychologiczną. Niezbędna jest także umiejętność profesjonalnej obserwacji procesu powstawania rysunku piaskowego na lekkiej tabliczce, stosowania technik werbalnego i niewerbalnego udzielania informacji zwrotnej, które mogą obejmować aktywną obserwację, przeformułowanie wypowiedzi klienta, pytania wybiórcze, wyrażanie odzwierciedlonych uczuć w rysunku, działaniach i mimice oraz przekaz od arteterapeuty o swoich uczuciach i skojarzeniach z rysunkiem, ograniczającymi wpływami i innymi technikami. [1], [2], [4], [5], [6], [7] Przykład z praktyki Galina Zakharkina, absolwentka naszych szkoleń, psycholog z miasta Samara, dzieli się swoimi doświadczeniami w zakresie praktyka poradnictwa psychologicznego metodą terapii piaskiem technologicznym z 29-letnią klientką, która zwróciła się o pomoc do psychologa w związku z nie układającymi się jej relacjami z rodzicami i mężem, ciągłym niepokojem, złym samopoczuciem, niechęcią do wszyscy: matka, ojciec, mąż, brat. Po kilku konsultacjach klientka zdała sobie sprawę, że wiele jej problemów ma związek z poczuciem własnej wartości. Następnie Galina zaproponowała technologię pracy, studiowaną na seminarium, mającą na celu ukształtowanie odpowiedniej samooceny: „Na pierwszym etapie pracy następuje zapoznanie się z przypowieścią o Mistrzu. A następnie zadaniem jest narysowanie głównej idei przypowieści piaskiem na lekkim stole. Jednocześnie bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na aktualne odczucia i potrzeby klienta.” Klientka opowiedziała o swoich emocjach i przemyśleniach. W pierwszej chwili ogarnęła ją panika: „Nie mogę!”, „Nie jestem kreatywna!” Potem uspokoiła się, narysowała łabędzia i powiedziała: „To ja”. Była brzydkim kaczątkiem, a teraz Łabędź jest piękny, celowy, wytrwały, odpowiedzialny. W pracy przydzielono mi nawet poprowadzenie nowego projektu. Mówiła i uśmiechała się. A ten łabędź to mój mąż. Sytuacja dla niego i dla mnie powoli się poprawia. W tym tygodniu nawet się nie pokłóciliśmy. Dzisiaj jechałam tramwajem i minęłam przystanek, bo zrobiłam zdjęcie baneru („o miłości”) i wysłałam SMS-a. Klient uśmiechnął się. Powiedziała, że ​​​​doświadcza bardzo przyjemnych i jasnych uczuć. Ta praca umożliwiła klientowi»