Nastolatki lub ich zaniepokojeni rodzice regularnie przychodzą do mnie, rywalizując ze sobą, by przekazać mi kilka dość przerażających myśli. Te myśli dotyczą śmierci. Śmierć w ogóle, śmierć innych, bliskich i bliskich, śmierć własna, stosunek do śmierci. Dość często słyszę słowo „śmierć” i wydaje mi się, że już dawno przestałem się go tak bardzo bać. Przyznam szczerze, że gdybym miała wybór, chciałabym to jeszcze bardziej udramatyzować – postrzegać to jako coś nawykowego. Pierwsza świadomość i zderzenia ze skończonością bytu przychodzą do człowieka zwykle dość wcześnie. Okres ten wynosi zwykle 3-5 lat. Dobrze pamiętam, jak pewnego dnia mój syn, mając 3, 4 lata, obudził mnie słowami: „Mamo, kiedy umrzesz?” Po tym oczywiście nie było już snu w jednym oku. Następny wiek świadomości to 7-9 lat. W tym czasie wiele dzieci zaczyna wierzyć w różne nieziemskie istoty, straszą się duchami zmarłych krewnych itp. Itd. Jeśli w poprzednich okresach świadomość śmiertelności wszystkich żywych istot, a zwłaszcza ludzi, była nadal dość chwiejny, mocno doprawiony nutami magii, potem w 11-13 i 14-16 dzięki rozwojowi kory mózgowej i abstrakcyjnemu myśleniu staje się coraz bardziej realistyczny. Nastolatek studiuje temat śmierci, interesuje się nim i z czasem rozumie, że już go nie ma – to wcale, wcale, nigdzie, że istnienie może naprawdę ustać, a człowiek na pewno nie ożyje i powstanę z popiołów niczym ptak feniks. Ktokolwiek wierzy w religijne teorie budowy świata, dodaje do fizycznego zrozumienia także jakąś filozofię dotyczącą mentalnej kontynuacji. Co ważne, świadomość skończoności życia u normalnego nastolatka wyzwala poszukiwanie i świadomość jego mocnych i słabych stron. skłonności, zdolności i hobby, budowa podstawowej strategii życiowej, plany. Sugeruje to, że strach przed śmiercią i zaniedbana refleksja są normalne i nie przeszkadzają w zainteresowaniu życiem, studiowaniu go i czuciu się wspaniale. Procesowi uświadamiania sobie skończoności życia u wielu nastolatków towarzyszą wyzwania, protesty i a chęć wywrócenia wszystkiego do góry nogami. Zawsze zadając pytania „Po co żyję?”, „Jaki jest sens życia?”, „A co jeśli mnie nie ma?”, mogą nagle dać się ponieść sportowi ekstremalnemu, zacząć rażąco naruszać porządek publiczny i angażuj się w różne rzeczy, co wiąże się ze zwiększoną wiktymizacją. Rywalizować. Celem takich działań jest polemika z tak smutnym schematem świata, jakim jest śmierć, zrobienie wszystkiego, aby go obalić i upewnić się o własnej nietykalności i wyłączności, a w efekcie nauczyć się sobie z nim radzić. Czasem nastolatek, chcąc prowadzić aktywne życie, przechodzi przez tak niewiarygodnie niebezpieczne zwroty, że rodzice siwieją i chwytają się za serce. Ale niestety, dopóki młody człowiek nie przekona się o granicach i zasadach życia, nie wycofa się. Można go oczywiście chronić, a wtedy nabierze tego doświadczenia później, opóźniając rozwiązanie swoich problemów życiowych o wiele lat. Co innego, gdy pytania o śmierć przybierają charakter obsesyjnych myśli samobójczych, samookaleczeń, nut apatycznych i depresyjnych. Wtedy nastolatek z reguły nie denerwuje już rodziców pytaniami o to, po co żyją, krytyką tego, jak żyją i argumentami w obronie ich wciąż niepewnego sposobu życia. Może zacząć unikać przyjaciół (nastolatek zazwyczaj nie utrzymuje z tobą kontaktu, ale utrata kontaktu z przyjaciółmi, nawet w Internecie, jest bardzo niepokojącym sygnałem), zmienić swój rytm snu i czuwania, odmawiać jedzenia, stracić dotychczasowe hobby i nie znaleźć nowych, a także dać się ponieść samookaleczeniu. Spotkałam się z wieloma odmianami samookaleczenia zarówno w instytucjach, w których pracowałam, jak i w prośbach prywatnych. Top 3: „Tnąc, żeby przejść od bólu psychicznego do fizycznego” (złudna kontrola emocji, gdy w domu regularnie dzieje się coś strasznego i nieprzewidywalnego), „Tnąc, żeby się zemścić/przyciągnąć uwagę/i postawić na swoim” (szantaż, gdy jest brak umiejętności kontrolowania otaczającej rzeczywistości i jest duża liczba obowiązków skierowanych na zewnątrz), „Trzymam się, bo rzucam wyzwanie/nadążam za.