„Tylko dwóch rzeczy będziemy żałować na łożu śmierci – tego, że mało kochaliśmy i mało podróżowaliśmy”. To zdanie Marka Twaina jest często cytowane w artykułach, zwłaszcza na stronach internetowych touroperatorów. Podoba mi się – brzmi bardzo romantycznie. Ale czy to jedyne dwie rzeczy, których ludzie żałują pod koniec życia? Co będzie dla nas naprawdę ważne u kresu naszych dni, nad czym będziemy ubolewać? Zwracam uwagę na niewielki wybór różnych artykułów i książek na ten temat Pielęgniarka z Australii Bronnie Ware, która przez wiele lat zajmowała się medycyną paliatywną, napisała książkę „Pięć objawień o życiu”. Zainspirowana historiami umierających ludzi, Bronnie zidentyfikowała pięć ich najczęstszych żalów: 1. Szkoda, że ​​nie miałam odwagi żyć własnym życiem, nie zważając na innych; 2. Szkoda, że ​​praca zawsze była na pierwszym miejscu, więc nie było czasu na życie; 3. Szkoda, że ​​nie mam odwagi wyrazić swoich uczuć; 4. Szkoda, że ​​nie utrzymywałem kontaktu z przyjaciółmi; 5. Żałuję, że nie pozwoliłem sobie na bycie szczęśliwszym Pisarz i dziennikarz Daniel Pink, autor książki „Siła żalu”, przeprowadził wspólnie z socjologami zakrojone na szeroką skalę badanie. Przeprowadził ankietę wśród respondentów z różnych krajów, badając zdolność ludzi do żalu i doszedł do wniosku, że wszystkie ich żale można sprowadzić do czterech podstawowych: są to żal podstawowy, żal za odwagę, żal moralny i żal w związku. Na przykład żal za odwagę są konsekwencją niespełnionych działań ludzi, które dręczą ich bardziej niż te popełnione. Fragmenty rozdziału z książki: „Nigdy więcej jej nie widziałem – i przez całe życie żałowałem, że wtedy nie wysiadłem z pociągu”. Czasem żal z powodu odwagi wynika z połączenia decyzji podjętych i niepodjętych, czasem tak są wywołane pojedynczym wydarzeniem. Ale we wszystkich przypadkach zadają nam to samo pytanie: grać ostrożnie czy ryzykować? Żałowanie z powodu odwagi wynika z faktu, że zdecydowaliśmy się nie podejmować ryzyka. Na początku może to przynieść ulgę. Zmiany, o których marzymy, mogą wydawać się zbyt drastyczne, zbyt destrukcyjne, zbyt ryzykowne – zbyt trudne. Ale ostatecznie wybory, których dokonujemy, przynoszą rozczarowanie z powodu alternatywnej rzeczywistości, w której okazaliśmy się odważniejsi i ostatecznie bardziej zadowoleni ze swojego życia. Żal z powodu odwagi brzmi tak: „Gdybym tylko zaryzykował…”. Przypomniałem sobie też starszą kobietę - Raisę Pavlovną Kirillovą-Marchenyakovą. Kilka lat temu zyskała dużą popularność dzięki krótkim postom w sieciach społecznościowych na swojej stronie. Podzieliła się ze swoimi subskrybentami przeszywającymi myślami, które nękały ją w późnym wieku (poprawiono ortografię i interpunkcję): „Dręczące uczucie, że żyłam życiem kogoś innego, a nie swoim własnym. Że nie ujawniłem się jako osoba utalentowana. Tylko jako matka dzieci i dobra specjalistka. Ale chciałam rysować, pisać. Te hobby trzeba było poświęcić na rzecz rodziny i dzieci. To uczucie niezadowolenia z życia. Ale nie możesz niczego cofnąć. Życie zostało przeżyte.” „Nie poznaję siebie. Była zdecydowana, bystra, emocjonalna i ciągle czegoś chciała: awansu w pracy, aby jej dzieci dobrze się uczyły. Nawet na co dzień było inaczej. Chciałam piękne meble, zasłony na okna i wreszcie piękną suknię. Dziś nie chcesz wiele, a częściej nie chcesz niczego. Tak przemija życie. – Wątpliwości. Zastanawiam się nad swoim życiem. Co zostało zrobione dobrze, a co było źle. Tyle błędów. Najgorsze jest to, że niektórych nie da się poprawić; nie ma ludzi, przy których trzeba coś poprawić. Przecież nieważne, jak na to spojrzeć, najważniejsze w życiu są relacje. Z wiekiem ludzie mocniej przeżywają wydarzenia z przeszłości, próbują przemyśleć to, co się wydarzyło, i bardzo żałują, że wiele jest nieodwracalnych – utraconych na zawsze. Ale dopóki istniejemy na tym świecie, mamy okazję wyciągnąć z tego doświadczenia ważne lekcje i szczególne wartości, aby przeżyć pozostały czas bardziej świadomie, napełniając swoje życie znaczeniem. Dla ilustracji obraz „Wędrowiec nad morzem mgły” 1818, art. Caspara Davida Friedricha