Założyciel terapii Gestalt, Frederick (Fritz) Perls (1893-1970), prowokacyjnie stwierdził, że jego metoda jest „zbyt dobra, aby można ją było stosować tylko w przypadku choroby lub nieprawidłowości”. „terapia normalnych” (1) . A na początku swojej pracy w terapii Gestalt przekonywał, że terapia Gestalt w latach 70. zmieni się w siebie i stanie się wpływową siłą w psychoterapii! Jego proroctwo więcej niż się spełniło, ponieważ rozprzestrzeniło się obecnie na prawie wszystkie kontynenty i zaczęło zajmować należne mu miejsce wraz z psychoanalizą, psychoterapią poznawczą i behawioralną, jest egzystencjalnym ruchem „nowej terapii humanistycznej”! ukierunkowane na rozwój osobisty, akceptację odmienności i wyjątkowości każdego człowieka, twórcze przystosowanie się do zmieniających się warunków otoczenia oraz harmonizację wszystkich procesów powiązanych w jedność: ciało – środowisko, prowadzące do integracji i indywidualizacji jednostki. Metoda ta nadaje się do poradnictwa indywidualnego, pracy z grupami, organizacjami i instytucjami. Można go stosować zarówno w przypadku osób chorych psychicznie (pacjenci), jak i w celu pomocy osobom zdrowym (klienci), w sytuacjach różnych trudności życiowych oraz w celu poprawy jakości własnego życia; dla różnych kultur, poziomów, grup wiekowych (którzy mają refleksję) W sercu Gestalt, w jego „sercu” leży „świadomość” – świadomość. „Świadomość to proces!” „Termin ten jest niejednoznaczny, gdyż możliwa jest różna jakość doświadczenia i udział w nim świadomości. Najwygodniej jest rozpatrywać pojęcie świadomości z dwóch stron: - Świadomość, akceptowalne rosyjskie odpowiedniki - życie, doświadczanie, świadomość. To jest pełne zaangażowanie, włączenie w proces, jednoczenie oraz percepcja i działanie. Świadomość, zawsze związana z sytuacją tu i teraz, odpowiada rzeczywistym potrzebom organizmu, charakteryzującym się spontaniczną koncentracją i koncentracją z punktu widzenia koncepcji figury/podstawy, ten poziom świadomości można opisać jako jasną figurę pochłaniającą energię z bladego tła, aż do jej całkowitego zaniku (2) - Świadomość, odpowiednie rosyjskie odpowiedniki - świadomość - zrozumienie świadomość implikuje udział świadomości refleksyjnej, myślenie charakteryzuje się udziałem mowy wewnętrznej lub innego systemu znakowego (symbolicznego), co pozwala wyrwać się z bezpośredniego pola percepcyjnego, wyjść poza sytuację tu i teraz. W tym przypadku na zmysłowym tle pojawia się abstrakcyjna postać. Jean-Marie Robin zauważa, że ​​pomimo różnic teoretycznych, w praktyce G-T nie jest konieczne dzielenie świadomości na te dwie kategorie. W każdym razie dla terapeuty Gestalt ważne są obie strony, zarówno bezpośrednie doświadczenie i zaangażowanie w proces, jak i zrozumienie tego, co się dzieje, ponieważ utrata świadomości któregokolwiek z tych elementów ogranicza kontakt. (2) Terapeuci Gestalt postrzegają świadomość jako: narzędzie do badania interakcji jednostki ze środowiskiem, gdyż zapewnia zarówno terapeucie, jak i klientowi najlepszy obraz dostępnych mu zasobów. W tym celu terapeuci Gestalt wykorzystują eksperymenty, aby pomóc klientowi zrozumieć, co robi i jak robi to, co robi.(3) „Terapia Gestalt pomaga nam poszerzyć i zwiększyć naszą świadomość poprzez przywołanie utraconych lub unikanych części doświadczenia. ” (4) Świadomość umożliwia osiąganie wglądów, zdobywanie wiedzy o otoczeniu, dokonywanie wyborów i wzięcie odpowiedzialności za swoje wybory, a w efekcie możliwość budowania relacji z innymi ludźmi (5) Według Yontefa „jest to proces pozostawanie w czujnym kontakcie z najważniejszymi elementami pola „organizm – środowisko” przy pełnym wsparciu sensomotorycznym, emocjonalnym i energetycznym.”(6) Ponadto świadomość pozwala człowiekowi poczuć swoją tożsamość i świat, wgdzie on mieszka. Ważne jest, aby poszerzanie kontaktu i świadomości nie było celem samym w sobie. To rozszerzenie jest przydatne, jeśli pomaga jednostce nawiązać lepszą relację ze światem (Hycner, Jacobs, 1995). Świadomość ma pięć charakterystycznych cech: kontakt, odczuwanie – jako proces, podekscytowanie, kształtowanie sylwetki i integralność (7). Kontakt to spotkanie z różnicami. Dla naszego własnego doświadczenia oznacza to wznoszenie się w kierunku innego, tego, co różni się od tego, co już znamy, od tego, co czujemy lub czego kiedykolwiek doświadczyliśmy. Wrażenie – jako – proces determinuje naturę świadomości. Najbliżej nam (w pełnym tego słowa znaczeniu – na odległość) jest dotyk, doznania z wnętrza ciała – propriocepcja i uczucia. Percepcja wzrokowa i słuchowa jest bardziej odległa. (5) Pobudzenie obejmuje całą gamę wrażeń emocjonalnych i fizjologicznych: od bardziej rozproszonych i charakteryzujących stan dobrego samopoczucia po większą czujność i wyrażone zainteresowanie czymś. Nasze zainteresowanie – forma pobudzenia – może być odczuwane jako bicie serca lub głęboki oddech, albo jako ciepło w klatce piersiowej, albo jako impuls do działania. Kształtowanie się sylwetki kształtuje się jako zdolność człowieka do realizowania swojej dominującej potrzeby w danym momencie dany moment w czasie, który wyróżnia się na pierwszym planie, a wszystko inne pozostaje w tle i znajdując sposób na jego zaspokojenie, dopełnia gestalt. „Gestalt” ma w języku niemieckim kilka odpowiedników: integralność, konfiguracja, figura. Nie da się zrozumieć czegoś istotnego (istoty) inaczej niż poprzez integralność. Co to jest całość czy integralność? Słowo „Gestalt” jest niemieckie i oznacza coś, co jest doświadczane jako jedność (całość), mimo że składa się z różnych elementów. W terapii Gestalt odnosi się ono do doświadczenia holistycznego. Coś, co jest postrzegane jako całość, może być gestaltem. Osobowość może być dla nas całością i zarazem częścią całości (np. rodziny). Całość może stanowić grupa idei (epoka srebra) lub ludzie (klasa robotnicza). Te przykłady ilustrują, jak te całości odnoszą się do natury naszego doświadczenia i naszej świadomości. (5) Obecnie coraz częściej używa się terminu kontakt, który „tworzy nową, znaczącą całość i tym samym niesie ze sobą możliwość zintegrowania istniejącego problemu” (8). Doświadczenia dzielą się na doświadczenia kulminacyjne i części, które składają się na doświadczenie. Kulminacyjne doświadczenie jest formą zbiorową, kompletnym i integralnym wydarzeniem, które ma kluczowe znaczenie dla osoby. Tak opisuje ten proces M. Polyany (9): „Proces rozumienia to połączenie odrębnych części w zrozumiałą całość”. W ten sposób człowiek dochodzi do zrozumienia świata, siebie i swojego doświadczenia. Porusza się pomiędzy całkowitym doświadczeniem a świadomością elementarnych części tego doświadczenia, które czynią jego życie dynamicznym, stale odnawianym cyklem. W swoich najlepszych formach świadomość jest zawsze obecnym środkiem utrzymania siebie w tym, co się dzieje. Ten ciągły proces można „włączyć” w dowolnym momencie, działa to lepiej niż przypadkowe lub izolowane spostrzeżenia (wglądy), które pojawiają się tylko w określonych momentach i pod pewnymi warunkami. Świadomość zawsze istnieje niczym podskórny prąd, gotowa „wytrysnąć”, gdy zajdzie taka potrzeba, odświeżając i ożywiając zmysły. Co więcej, gdy skupienie się na świadomości utrzymuje zainteresowanie obecną sytuacją, wzrasta intensywność nie tylko doświadczenia terapeutycznego, ale także życiowego (10) „Świadomość swoich uczuć powinna być ciągła, ale wiele osób natychmiast przerywa proces świadomości chodzi o nieprzyjemne uczucia, z których klient nie zdaje sobie sprawy. W takich przypadkach psychoterapeuta pomaga klientowi dokończyć niepełny i traumatyczny gestalt. Jest to ważne po pierwsze, ponieważ po reakcji traci się energię, którą przeznacza się na ukrywanie „nieprzyjemnego” uczucia do niego, można skierować do dalszych.produktywne cele, a po drugie, może wyjaśnić przeciwieństwa występujące w konflikcie wewnętrznym i zintegrować je w jedną całość. Czasami, aby łatwiej zrozumieć swoje uczucia, trzeba je wzmocnić lub nawet nieco wyolbrzymić, czyniąc je bardziej groteskowymi.” (11) Doświadczenie zmysłowe danej osoby jest nierozerwalnie związane z doznaniami - niektóre doświadczenia cielesno-fizyczne, a uczucia są pewne indywidualne kompleksy doznań wewnętrznych są stosunkowo nieoceniające. Z reguły porównujemy je z zewnętrznymi, dotykowymi, mówiąc, że pojawia się mrowienie lub łaskotanie w klatce piersiowej, ściąganie w plecach i dreszcz w żołądku. Świadomość doznań pomaga nam kompleksowo zorientować się w tym, co się z nami dzieje i np. przy złości może objawiać się obrzękiem i pieczeniem w klatce piersiowej, krótkotrwałym zatrzymaniem oddechu i kołataniem serca, jednocześnie kołataniem serca i uczuciem zatrzymanie oddechu może być częścią innego zestawu wrażeń - na przykład uczucie strachu, które jest już inne. (5) Uczucie orientuje osobę w aktualnej sytuacji: współczucie skłania ją do zbliżenia się do innej osoby, złość skłania do walki, a strach. każe mu wycofać się w bezpieczne miejsce. Bezradność i impotencja sprawią, że zwrócisz się o pomoc do kogoś innego. Poczucie protestu wyznaczy granice relacji, a czułość zapewni okazję, aby dosłownie i w przenośni pogłaskać drugiego i dać mu znać, że jest kochany i drogi (5) „Wielu terapeutów zgodzi się z tym, jeśli klient zda sobie z tego sprawę doświadczenia, kiedy opowiadał o swojej miłości do matki, o tym, jak śpiewała mu kołysankę, jego historia będzie miała silny wpływ zarówno na niego, jak i na słuchacza. Jego ciało będzie mokre, ciepłe, poruszające się, drżące doznania wzmacniają życiodajną moc jego historii w wyniku jedności uczuć, wrażeń i słów - opowieść stanie się niekwestionowanym potwierdzeniem jego przeszłych doświadczeń miłosnych (10) Uczucia łączą nasze życie w jedną całość świat i inni ludzie To właśnie świadomość uczuć wyznacza kierunek ekspresji i działania i ostatecznie prowadzi do zaspokojenia potrzeb i zwiększonej świadomości siebie (5) Świadomość i skupienie na potrzebach to ważna zasada w terapii Gestalt, zwana „. tu i teraz." „Nie ma nic” – nauczał Perls – „oprócz tego, co jest tu i teraz. Teraz jest teraźniejszość”. Przyszłość jeszcze nie nadeszła.”(3) Perls uważał, że przeszłe doświadczenia nie są tak odległe, jak myślą psychoanalitycy, leżą na powierzchni i w każdej chwili mogą stać się figurą. To nie przeszłość, ale teraźniejszość dostarcza materiału do pracy. Zmiana sposobu reagowania w teraźniejszości jest zarówno środkiem, jak i celem terapeutów G-T nie interesuje treść świadomości, ale proces wyłaniania się części doświadczenia danej osoby w polu percepcji. : nie to, co nie jest zrealizowane, ale to, jak osoba unika świadomości. Terapeuta Gestalt skupia się na zmianach w doświadczaniu bieżącej chwili, na sposobie reprezentacji doświadczenia (11) Rozważanie ciała i otoczenia jako jednej całości, Perls jednocześnie podkreślał, że pomiędzy człowiekiem a jego środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym istnieje granica kontaktowa, granica ta jest ruchoma, dlatego możliwy jest zarówno kontakt z otoczeniem, jak i odejście od niego poprzez utworzenie gestaltu, a odejście jest jego dopełnieniem. Aby zaspokoić nasze potrzeby (hierarchię potrzeb), musimy stale pozostawać w kontakcie ze strefami naszego świata wewnętrznego i zewnętrznego. A kiedy człowiek skupia się na środkowym świecie – strefie marzeń, fantazji, refleksji, wówczas nosi w sobie – niedokończone gestalty z przeszłości, objawiające się destrukcyjną naturą teraźniejszości, i wtedy neurotykowi trudno jest żyć w tej teraźniejszości. Całkowite zablokowanie niekompletnych gestaltów może prowadzić do nerwicy. Perls argumentował, że korzenie nerwicy tkwią w tendencji do fantazjowania i intelektualizowania tam, gdzie wystarczy być świadomym teraźniejszości. Samoregulacja ciała zależy od stopnia świadomości teraźniejszości i możliwościżyć pełnią tu i teraz” (11). Takie kluczowe pojęcia terapii Perlsian Gestalt, jak organizm – środowisko – jako całość, granica kontaktu, tu i teraz, o ile ważniejsze niż – dlaczego, stanowią podstawę i etapy świadomości Perls wprowadził i rozwinął koncepcję kontinuum świadomości - ciągłego przepływu wrażeń, uczuć, myśli, zmieniających się doświadczeń, „wszystko, co dzieje się ze mną w danej chwili: co widzę, czuję, czuję swoim ciałem”. , przeżywać na poziomie emocjonalnym, planować, zamierzać, zapamiętywać, rozważać itp., bez skupiania się na treści i ocenie swoich przeżyć, bez wdawania się w wyjaśnienia na ich temat. Terapeuta dba o to, aby mowa była wypowiadana w pierwszej osobie liczby pojedynczej, w czasie teraźniejszym, i zwraca uwagę na ewentualne przerwy. Jego istotą jest zaproszenie do skupienia się na bieżących doświadczeniach, a styl terapeuty jest w dużej mierze nastawiony na przychylność (13) Terapeuta dąży do tego, aby klient osiągnął klarowność sylwetki, tj. świadomość niezaspokojonych potrzeb i niewyrażonych uczuć. Dlatego klient koncentruje się na przerwaniu świadomości, aby powrócić do kontaktu. Zakończenie gestalt następuje poprzez rozpoznanie potrzeb i emocji, wyrażenie uczuć, dzięki czemu moc przeszłości maleje i jest on w stanie bardziej adekwatnie zachowywać się w teraźniejszości. W procesie psychoterapii klient zdobywa nowe doświadczenia, uzyskuje dostęp do swoich emocji, doznań, buduje kontakt z otoczeniem i różnymi częściami swojej osobowości (11) Samozaparcie i pełna świadomość to zjawiska wzajemnie się wykluczające. Zaprzeć się siebie oznacza zniszczyć świadomość, ponieważ zaprzecza temu, kim się jest. Jednocześnie samozaparcie jest mieszaniną tego, kim jestem, i samooszukiwania się, jest to postawa nieuczciwego, pozbawionego sumienia stosunku do siebie, który jednak uznawany jest za prawidłowy (Sartre, 1966). Osoba, która werbalnie uznaje swoją sytuację, wie o niej, reaguje i czuje w odpowiedzi na nią, ale tak naprawdę nie widzi jej w całości, nie jest w pełnej świadomości i kontakcie” (8), nie może uważać się za świadomą. potrzeba nie może zostać zaspokojona, kontakt zostaje przerwany i osoba nie jest świadoma przyczyn tego, co się dzieje, świadczy to o braku świadomości i braku właściwego wyboru. W grę wchodzą mechanizmy przerywania kontaktu lub oporu ludzkiego, takie jak fuzja (zbieżność), introjekcja, retrofleksja projekcji, odchylenie, egotyzm Podstawą wszystkich zaburzeń jest ograniczenie zdolności człowieka do utrzymywania optymalnej równowagi z otoczeniem, naruszenie procesu samoregulacji organizmu (11) „Mechanizmy oporu są takie manewry i sposoby myślenia i zachowania, do których ucieka się mózg, aby pozbyć się bolesnego materiału emocjonalnego. Dzieje się tak, jeśli dana osoba wykrywa bolesne lub zakazane uczucia, w ogóle nie wykrywa uczuć i dlatego nie może się zorientować, uważa, że ​​​​potrzeba powinna zostać zaspokojona przez innych ludzi lub kieruje swoje uczucia i impulsy nie do otoczenia, ale do siebie . W ten sposób osoba stara się niejako nie rozpoznać sygnału świetlnego ani znaków drogowych. To przerwanie kontaktu z otoczeniem i utrata funkcji wyboru.” (11) Zadania terapeuty Gestalt to przyswojenie introjektów – świadomości siebie i swoich potrzeb. Zastąpienie projekcji – bezpośrednim wyrażaniem siebie. Z scalaniem – aktywacja samoświadomości i wizji różnic, oddzielenie „ja” od „my”. Rozluźnienie napięcia retrofleksyjnego – dostęp do uczuć. Z odchyleniem – powrót do kontaktu, czyli złagodzenie napięcia kontaktowego w sytuacjach intensywnych pasje, język dyplomacji. A w egotyzmie - czerpanie przyjemności z nabytych potrzeb! Dojrzałość opisywana jest jako umiejętność odnajdywania własnych zasobów wsparcia i wzięcie odpowiedzialności za siebie z pełną świadomością tego, co się dzieje! cecha autentycznej osobowości – idealny model rozwoju człowieka. Osobowość autentyczna zna różnice pomiędzy swoimi uczuciami i uczuciamimyśli, fantazje, nie przypisuje swoich wyobrażeń rzeczywistości, nie żąda, aby była ona zgodna z jego oczekiwaniami. Branie odpowiedzialności to przede wszystkim bycie odpowiedzialnym za swój wewnętrzny świat, świadomość swoich uczuć i potrzeb oraz działanie zgodnie z nimi, zaufanie swojej intuicji. Dlatego działania autentycznej osobowości są spójne z otoczeniem. Autentyczna osobowość jest świadoma wszystkich elementów interakcji z otoczeniem. To nie otoczenie wyznacza jej kierunek działania, ale własne potrzeby. Jednocześnie osoba autentyczna jest świadoma granic swoich możliwości, nie wyolbrzymiając ich ani nie minimalizując. Poszukuje środków do zaspokojenia swoich potrzeb i ma swobodę ich wyboru. Osoba taka nie uzależnia się od innych i nie bierze za nich odpowiedzialności. Nie oznacza to oczywiście izolacji od ludzi. Osoba odpowiedzialna wie, kiedy potrzebuje pomocy i potrafi o nią poprosić. Nie należy także zrzucać odpowiedzialności na tych, którzy nie mogą jej udźwignąć. Na przykład rodzice są odpowiedzialni za życie i zdrowie swoich małych dzieci, a lekarz jest odpowiedzialny za pacjenta. Odpowiedzialność oznacza przekonanie, że szczęście zależy od samego człowieka, a nie od innych ludzi i okoliczności. Autentyczna osobowość sama stwarza te okoliczności, świadomie wybiera własną drogę życiową i realizuje własną orientację życiową. Autentyczny znaczy autentyczny, prawdziwy! (11) Filozofię życiową terapii Gestalt formułuje K. Naranjo w swoistych „dziewięciu przykazaniach” prowadzących do autentycznej egzystencji: 1. Żyj teraz. Bądź w teraźniejszości, a nie w przeszłości i przyszłości.2. Żyć tutaj. Zajmij się tym, co jest, a nie tym, czego nie ma.3. Nie fantazjuj. Doświadczenie jest prawdziwe.4. Zatrzymaj niepotrzebne myśli. Lepiej spróbuj i zobacz.5. Wyrażaj uczucia zamiast manipulować, wyjaśniać, argumentować, szukać wymówek lub „uciekać”.6. Zaakceptuj kłopoty i ból, a także przyjemność.7. Skupiaj się nie na „powinienach” i „powinnościach” innych ludzi, ale na sobie. Nie rób z siebie idola.8. Weź pełną odpowiedzialność za swoje działania, myśli, uczucia.9. Bądź sobą. (14) Autentyczna osobowość postrzegana jest jako otwarta na doświadczenia, ufająca mądrości swojego ciała, gdzie F. Perls skupia się na odpowiedzialności za siebie i zdolności do aktualizacji. Kształtowanie się osobowości jest zatem dojściem do siebie, do swojej istoty (11) Jeżeli spontanicznie rozpoznana zostanie dominująca potrzeba i organizm zacznie działać w kierunku jej zaspokojenia, wówczas jest to psychologiczna forma samoregulacji ciała. - homeostaza! Zatem terapia Gestalt opiera się na tym, że jeśli człowiek osiągnie jasną świadomość rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej, wówczas jest w stanie samodzielnie rozwiązywać wszelkie stawiane sobie zadania. Dlatego terapia nie ma na celu zmiany zachowania, ale samo zachowanie zmienia się wraz ze wzrostem świadomości. GESTALT: Sztuka kontaktu. Projekt akademicki Moskwa. Kultura. 2009 I.D. Bulubash. SŁYSZĘ CIĘ. Zjawiska języka i mowy w praktyce terapeuty Gestalt. Warsztat psychologa praktycznego. BahraKh-M.2008 Resnik R. Teoria i praktyka Terapii Gestalt. 2000 Bray S., Phillipson P. Gestalt i świadomość. 1988, poprawiony i zaktualizowany 1998 I.D. Bulyubash. Przewodnik po terapii Gestalt. Wydawnictwo Instytutu Psychoterapii. Moskwa, 2004 Yontef G. Terapia Gestalt: Fenomenologia kliniczna. W V. Binder i B. Rimland (red.), Nowoczesne terapie. Englewood Cliffs. – New Jersey: Prentice-Hall, 1976 Latner J. The Theory of Gestalt Therapy, w: S. Nevis, C. Edwin, PhD, Ed: Perspektywy i zastosowania terapii Gestalt. 1992 Bree Yontef. Świadomość, dialog i proces w terapii. Moskwa. 2004 Polanyi M. Studium człowieka. Chicago: University of Chicago Press, 1959 Irwin Polster, Miriam Polster. Integracyjna Terapia Gestalt. Kontury teorii i praktyki. Niezależna firma klasy. Moskwa. 2004 I.G. Malkina – Puff. Techniki terapii gestalt i poznawczej. Poradnik psychologa praktycznego. Moskwa „EXMO” 2004 S. Imbir, A. Imbir. Terapia kontaktowa Gestalt.. 2003