Dzisiaj chcę kontynuować rozmowę na temat rozwoju dziecka w okresie przedszkolnym. W artykule o wczesnym rozwoju mówiłem już o dojrzewaniu mózgu, tym razem chcę tylko przypomnieć, że najbardziej aktywny rozwój do 7 roku życia zachodzi w prawej półkuli. Dlatego jeśli chcemy efektywnie rozwijać dziecko, musimy zacząć od tych funkcji, które dominują dla półkuli prawnej. A idealną formą rozwoju w wieku przedszkolnym jest zabawa. Wartość zabawy dziecięcej została w pełni zrealizowana dopiero w drugiej połowie XX wieku; klasyczną pracą na ten temat była i pozostaje do dziś praca Daniila Borisowicza Elkonina „The Psychologia zabawy”, gdzie bardzo spójnie i jasno opisał rodzaje gier i etapy rozwoju gry oraz funkcje, jakie każdy etap pełni dla kształtowania się funkcji mózgu dziecka. W artykule o wczesnym rozwoju wspomniałam już o zabawie przedmiotowej, kiedy dziecko uczy się posługiwać przedmiotami. Dziecko uczy się różnych chwytów i dostrzega akceptowane społecznie sposoby posługiwania się narzędziami. W ten sposób dziecko uczy się, że puka młotkiem, je łyżką, piłuje piłą, nalewa zupę chochelką i słucha oddechu stetoskopem. W tym okresie rozwoju dziecko musi poszerzać wachlarz narzędzi, z którymi może się zapoznać, proponując do nauki różne przedmioty gospodarstwa domowego i wyjaśniając ich praktyczne znaczenie. Na kolejnym etapie dziecko zaczyna zgodnie realizować łańcuchy działań z rolą, jaką przyjął. Nie tylko puka młotkiem, on wbija gwoździe, a później buduje dom. Już nie tylko słucha bicia serca – wciela się w rolę lekarza. Jestem lekarzem - więc cię wysłucham. Uzbrojenie stopniowo schodzi na dalszy plan i pojawia się wymiana obiektów. Dziecko może najpierw bawić się jednym przedmiotem jak młotkiem, a potem jak stetoskopem. Teraz na pierwszy plan wysuwa się rola i wszystkie działania charakterystyczne dla tej roli. Zwróć uwagę, jak logicznie i stopniowo pojawia się w grze funkcja generalizacji, funkcja podkreślania cechy wiodącej. Przecież nie każdy przedmiot może pełnić rolę innego: trzeba znaleźć istotny znak i wybrać coś odpowiedniego z tego, co jest wokół. Kijem można strzelać, kijem można jeść, ale z kija nie można na przykład zrobić samochodu. Do samochodu trzeba będzie poszukać szerszego i krótszego drążka. Logicznie rzecz biorąc, gra reżyserska oparta na fabule wywodzi się z gry RPG. Teraz dorosły jest włączony do gry jako przedmiot. „Usiądź tutaj i otwórz usta, a ja cię wyleczę”. Dziecko daje bardzo jasne instrukcje, co robić, co powiedzieć, a jeśli dorosły próbuje przeformułować grę lub wprowadzić do niej urozmaicenie, dziecko jest szczerze zdenerwowane, obrażone i wraca do początku. A tę grę można powtarzać bez zmian ogromną liczbę razy. Ten rodzaj zabawy jest typowy dla dzieci w wieku około 3 lat. Jeszcze nie bawią się razem, ale już potrzebują towarzysza zabaw. Dlatego piszę, że mój partner jest dorosły. Jeśli spróbujesz pozwolić dwójce dzieci w tym samym wieku bawić się razem, albo wpadniesz w awanturę, ponieważ żadne z nich nie chce przestrzegać zasad drugiego, albo będą bawić się spokojnie obok siebie, ale nie razem. Każdy gra w swoją grę, każdy kładzie swoją lalkę do łóżka. Jednak w przypadku przejścia od gry reżyserskiej do pełnoprawnej gry RPG ważne jest posiadanie partnera. Jak inaczej dziecko zrozumie, że w zabawie nie ma czegoś takiego jak całkowite poddanie się i że należy się przystosować? Dlatego bierz udział w dziecięcych zabawach, nawet jeśli obecnie przypisano Ci rolę „mebla”! Stopniowo „oddawaj głos”, wyrażaj swój stosunek do roli, daj dziecku możliwość włączenia adaptacyjnych mechanizmów społecznych. Z punktu widzenia fizjologii mózgu wielokrotne powtarzanie tego samego, co czasami irytuje dorosłych, jest niezbędnym warunkiem uczenia się i mistrzostwa. Dlatego bądź cierpliwy, jeśli dziecko z entuzjazmem gra w jedną grę, aż zrobi się sine na twarzy - potrzebuje tego, nie wymuszaj sytuacji. Wszystko z nim w porządku, nie pozostaje w tyle w rozwoju, jest w dobrej formieAktywny tryb nauki Kolejnym etapem tworzenia gry jest gra fabularna. Gra ta charakteryzuje się obecnością kilku postaci dziecięcych podporządkowanych wspólnemu planowi. Pierwszy pilot i drugi pilot, lekarz i pielęgniarka, tata i mama, wilk i dzieci, kot i mysz – każdy ma swoją rolę, tej roli przypisane są określone funkcje, określony wizerunek, zasady zachowania , ale konkretne działania nie są stałe. Każdy postępuje tak, jak uważa za stosowne, ale ściśle w ramach wybranej przez siebie roli. A dzieci zawsze zazdrośnie monitorują przestrzeganie tych konwencji. „Skoro jesteś wilkiem, nie bądź tchórzem” – krzyknęła gęś na wilka. Taki wilk nie jest przydatny! „Nie jesteśmy Petyą ani Wową. Jesteśmy psami i krowami. A psy zawsze szczekają , Nie rozumieją twoich słów, I zawsze krowy muczą, odganiają muchy, a ona odpowiada: Tak, kim jesteś? Ok, jeśli jesteście krowami, to jestem pasterzem! Prowadzę krowy do domu.” (A. Barto) Chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz. Cechą myślenia dzieci jest dziecięcy egocentryzm. Egocentryzm (nie mylić z egoizmem) to forma rozwoju myślenia, gdy dziecko nie jest w stanie zająć stanowiska odmiennego od własnego. Dziecko uważa za prawdziwe tylko własne doświadczenie zmysłowe i nie jest w stanie zająć pozycji innego, spojrzeć z drugiej strony. Ponadto dzieci nie odczuwają sprzeczności. Na przykład dziecko ma pewność, że kiedy idzie, księżyc podąża za nim. Wiatr wieje, bo drzewa się kołyszą. Dwie połówki naleśnika to więcej niż jeden cały. A jeśli zadasz dziecku pytania „spływające” w stylu: co się stanie, jeśli ja pójdę w prawo, a ty w lewo, za kim podąży księżyc? Albo czy na pustyni, gdzie nie ma drzew, jest wiatr? Lub złożysz dwa półnaleśniki w jeden, a następnie rozdzielisz je z powrotem. Dziecko spokojnie zgodzi się z Tobą, że jest to niezrozumiałe, ale pozostanie nieprzekonane. Tę cechę myślenia dzieci dogłębnie zbadał Jean Piaget, a jego imieniem nadano zjawisko Piageta związane z brakiem poczucia praw zachowania, z brakiem zrozumienia związków przyczynowo-skutkowych u dzieci w wieku przedszkolnym egocentryzm, bez świadomości dziecka, że ​​jego wiedza nie jest absolutna, że ​​istnieją pytania, na które nie zna jeszcze odpowiedzi, nie ma sensu wysyłać dziecka do szkoły. Po prostu będzie ciągle kłócił się z nauczycielem i zawsze pozostanie przy swoim :) A jednym z kluczowych sposobów przezwyciężenia tych zjawisk jest właśnie gra fabularna, w której moja opinia nie jest absolutna, a zasady są takie same dla wszystkich . Najwyższym poziomem rozwoju zabawy dziecięcej jest zabawa według zasad. Gry według zasad maksymalnie rozwijają płaty czołowe, które odpowiadają za wyznaczanie celów i samokontrolę. Dziecko stopniowo uczy się trzymać w głowie kilka zasad jednocześnie, gra przechodzi od planu konkretno-figuracyjnego do planu mentalnego. Opanowane zostaną związki przyczynowo-skutkowe i wzmocniona zostanie umiejętność „dokładnego siedzenia na tyłku” przez 40 minut, tak niezbędna w szkole. Gry zgodnie z regulaminem można wprowadzać już od 3-4 roku życia. Mogą to być proste chodziki z kostką, lotto, domino. Ale nie oczekuj, że trzylatek będzie zawsze grał do końca. To po prostu nie jego wiek. Po 5 latach gry planszowe powinny już zająć swoje miejsce wśród dziecięcych zajęć. W wieku 7 lat gry takie jak Carcassonne, Monopoly i Labirynt powinny być już w pełni opanowane przez dziecko. Bardzo ważne są również zajęcia z projektowania. (Ale teraz dzieci zwykle nie mają z tym problemów. Wszyscy bawią się klockami Lego i robotami, ale rzadko kto gra w złożone gry grupowe.) Zajęcia konstrukcyjne rozwijają koncepcje przestrzenne, rozwijają interakcje międzypółkulowe, zdolności motoryczne, dają koncepcje dotyczące fizycznych praw równowagi , buduj relacje przyczynowo-skutkowe. Ważne jest także, aby zwracać dużą uwagę na rozwój fizyczny (pisałem już o tym w artykule o wczesnym rozwoju): w szkole dziecko musi mieć odpowiednio mocny stabilizator pleców i kręgosłupa. mięśnie, aby nie przewrócić się na biurko, być gotowym do pisania i potrafić skupiać uwagę na tablicy i notatniku. Poza tym bardzo ważne jest, aby mieć przy sobie pisaniedobre połączenia międzypółkulowe, a połączenia te rozwijają się podczas czynności oburęcznych, a także podczas różnych aktywności sportowych i fizycznych: tańca, jazdy na rowerze, skakania na skakance, gry w zbijaka i innych. Gry sportowe skutecznie rozwijają także arbitralność i są jednym z rodzajów gier według zasad. Przez całe dzieciństwo przedszkolne osoba dorosła pozostaje źródłem wiedzy o otaczającym go świecie. Zadaniem osoby dorosłej na każdym etapie rozwoju gry jest wprowadzanie głębi, różnorodności wątków i zachowań. Jednym z kluczowych praw rozwoju jest koncepcja Strefy Najbliższego Rozwoju. Strefa bliższego rozwoju dziecka to te czynności i umiejętności, których dziecko nie jest jeszcze w stanie samodzielnie wykonać, ale jest już w stanie zrozumieć i odtworzyć we wspólnych działaniach z osobą dorosłą. Uczenie się musi odbywać się w strefie najbliższego rozwoju, wtedy jest efektywne. A jeśli w szkole takie indywidualne podejście nie jest już możliwe, to w domu rodzice z łatwością mogą zapewnić dziecku dokładnie takie warunki rozwoju, które będą dostosowane do jego potrzeb i możliwości w danym momencie. Ale w tym celu osoba dorosła musi być zaangażowana w życie i zabawy dziecka, aby z wyczuciem monitorować potrzeby dziecka i niezwłocznie udzielać informacji na żądanie. Logicznym zakończeniem pełnego zabawy dzieciństwa w wieku przedszkolnym jest przejście do edukacji szkolnej. Jak widzieliśmy powyżej, każdy rozwój zabawowy stopniowo, ale nieubłaganie przybliża dziecko do stanu niezbędnego do skutecznej nauki w szkole. Proszę pamiętać, że nie wymieniłem jeszcze żadnej aktywności, takiej jak nauka czytania, pisania czy liczenia, w żadnym aspekcie. Bo żeby nauczyć dziecko pisać, trzeba, względnie rzecz biorąc, nie uczyć go liter w wieku trzech lat, ale pozwolić mu grać wystarczająco dużo w piłkę nożną i zbijaka, a pomiędzy meczami dać mu możliwość rysowania i rzeźbić z plasteliny. Dzieci, które mają okazję do zabawy, uczą się czytać i pisać w ciągu kilku tygodni, gdy nadejdzie na to czas. Nie wyprzedzaj lokomotywy, jest to nieskuteczne, a czasem nawet szkodliwe. Jednym z warunków gotowości szkolnej jest pomyślne pokonanie przez dziecko kryzysu 7-letniego. Kryzys ten nie jest tak dramatyczny jak kryzys sprzed 3 lat, ale jest ważny i zasługuje na szczególną wzmiankę. Zewnętrznymi przejawami kryzysu są: utrata dziecięcej spontaniczności, pretensjonalność, często wybryki, nieśmiałość, płaczliwość, zmiany preferencji żywieniowych, ograniczenie listy pokarmów, które dziecko spożywa. Wewnętrzne znaczenie kryzysu jest takie, że przed dzieckiem otworzyło się wyjście ze stanu dziecięcego egocentryzmu. Nagle zdał sobie sprawę, że nie wiedział wszystkiego na świecie. Nagle stało się dla niego ważne, jak wygląda w oczach innych. Po prostu dlatego, że w zasadzie potrafił „patrzeć na siebie z zewnątrz”. Stracił wiarę w swoją słuszność. Produktywnym wyjściem z tego kryzysu jest pojawienie się odpowiedniej samooceny i chęci pójścia do szkoły, aby stać się dorosłym, mądrym i godnym szacunku, jak każdy kryzys związany z wiekiem, kryzys 7-letni bardzo przewidywalny początek i koniec, więc jeśli nagle Twoje dziecko stanie się nie do zniesienia, bądź cierpliwy, jest to tymczasowe. A jeszcze lepiej, pomóż mu sformułować prawidłowe kryteria oceny i poczucia własnej wartości, namaluj mu obraz jego życia, tego, jak i czego się nauczy oraz jak mądry się stanie  I na fali tego pragnienia czas zacząć kupować atrybuty edukacji szkolnej - mundurek szkolny, plecak, piórnik i wszystko - wszystko, co będzie mówić o jego nowym statusie - statusie ucznia. Zbierzmy zatem wszystkie wymienione przeze mnie kryteria gotowości psychologicznej w szkole (. i jeszcze kilka, które pokrótce opiszemy): Rozwój wolontariatu – umiejętność siedzenia prosto na tyłku i robienia tego, co każą. (Nie da się tego osiągnąć żadnymi ćwiczeniami wytrwałości, a jedynie poprzez konsekwentny rozwój aktywności zabawowej i rozwój zabawy zgodnie z zasadami) Przezwyciężenie zjawisk Piageta Utworzenie gorsetu mięśniowego, aby kręgosłup mógł wytrzymać obciążenie, a dziecko mogło utrzymuj uwagę Gotowość ręki do pisania - motoryka mała: