O rybaku i rybie czy o chciwej staruszce? Chyba każdy zna „Opowieść o rybaku i rybie”, która zakończyła się historią starej kobiety złamane koryto Wyobraź sobie moje zdziwienie, gdy przeczytałem to w publikacji „Rosyjskie opowieści ludowe A.N. Afanasjewa” (Lenizdat, 1983) bajka „Chciwa staruszka”. W skrócie fabuła tej opowieści jest następująca. Starzec poszedł do lasu po drewno na opał i natknął się na drzewo, które w zamian za zachowanie jego drzewiastego życia zaoferowało staruszkowi: „Cokolwiek potrzebujesz, zrobię wszystko”. Nie wpadł na nic mądrzejszego niż „uczynić go bogatym” i poszedł do domu. Stara kobieta jest szczęśliwa, starzec odkrywa przed nią źródło bogactwa. Mijają trzy miesiące, a stara kobieta zdaje sobie sprawę, że to nie wystarczy, chce więcej szacunku, który można uzyskać dzięki statusowi burmistrza, argumentuje staruszkowi swoje stanowisko, a on zmotywowany idzie do drzewa – z siekierą, nie bez powodu - i dostaje, czego chce. Pewnego wieczoru para zdała sobie sprawę, że status burmistrza nie wystarczy i zaczęli aspirować do panowania. Starzec (z siekierą) dostał, czego chciał: „OK, idź z Bogiem!” Nie cieszyli się długo; staruszka chciała wzbudzić zazdrość, co jej zdaniem mogło zapewnić stanowisko pułkownika. Starzec nie ma nic przeciwko temu, zwłaszcza, że ​​topór jest zawsze pod ręką. Nie trzeba być wizjonerem, aby zgadnąć, że kolejnym etapem będzie generał. Przecież pułkownik może zostać aresztowany przez generała. (Najwyraźniej na takim stanowisku takie obawy są całkiem uzasadnione, a w naszych czasach są na to dowody). Ale ponad generałem jest także Władca. A stara kobieta, strasząc starca możliwym zesłaniem na Syberię, ponownie wysyła go do lasu. Fatalny wynik jest już blisko. Małżonkowie zostali suwerenami (carem i królową): poprzedni car zmarł w terminie. I tu w końcu do starej kobiety dotarło, że to nie Władca ma władzę nad wszystkim, ale Bóg, który „ześle śmierć”. Droga do lasu jest już wybrukowana. Jak drzewo „słyszało te szalone przemówienia” (najwyraźniej starzec opowiadał mu o swoich myślach ze staruszką), w odpowiedzi na starca powiedziało: „Bądź niedźwiedziem, a twoja żona niedźwiedziem”, co miało wówczas miejsce chwili i w stanie wegetatywnym, pozbawionym ludzkich cech, uciekli do lasu. Ta wersja wydarzeń wydaje mi się bardziej wiarygodna z psychologicznego punktu widzenia. Zacznijmy od nazwy. w A.S. Bajka Puszkina „O rybaku i rybie”. Akcent położony jest na losy starca – podkowaka, którym manipuluje żona, petenta, który rozumie, że kobieta jest absurdalna, ale nie potrafi się jej oprzeć. („Nie cytuję tutaj Bajki o rybaku i rybie”, mając nadzieję, że wszyscy już ją znają.) Smutny obraz, zwłaszcza że jest to jedyna męska postać w bajce. Być może starzec odczuwa odrobinę satysfakcji, gdy stara kobieta znów zostaje z niczym. Jednak perspektywy starca w tym przypadku są ponure: teraz cała moc energii starej kobiety spadnie na jego cierpiącą głowę, gdy tylko staruszka zostanie uwolniona od spraw rządowych. Wcześniej o starym człowieku pamiętano tylko wtedy, gdy trzeba było wspiąć się po szczeblach kariery, ale poza tym pozostawiono go samemu sobie, z czego prawdopodobnie był niesamowicie szczęśliwy w ludowej opowieści zaproponowanej przez A.N. Tytuł Afanasjewa „Chciwa stara kobieta” koncentruje się na postaci będącej centrum ideologicznym. To stara kobieta ma pomysły, jak wykorzystać cudowną okazję do zdobycia wszystkich błogosławieństw tego świata. Jednocześnie starzec też nie jest garbaty. W rzeczywistości małżonkowie są partnerami i ludźmi o podobnych poglądach. Co więcej, ten starzec (drwal) natychmiast skorzystał z oferty drzewa i zapragnął dla siebie korzyści materialnych. Natomiast stary rybak hojnie (i wnikliwie!) wypuszcza rybę z powrotem w głębiny. Najwyraźniej intuicyjnie rozumie, że z tak nietrywialnym zjawiskiem jak gadająca ryba lepiej nie mieć nic wspólnego. Co ciekawe, rodzina drwala najdłużej cieszyła się bogactwem materialnym, podczas gdy inne pragnienia szybko zastępowały się innymi. Generalnie narastające niezadowolenie z tego co się ma (a co do niedawna wydawało się zupełnie nieosiągalne) dobrze ilustruje zjawisko, że człowiek. :)