Od autora: Artykuł ten poświęcony jest zakończeniu psychoterapii i znaczeniu właśnie takiego zakończenia pracy, a nie samoistnego zerwania relacji klient-terapeuta. W dzisiejszych czasach wiele się mówi i pisze o procesie terapii, o jej odmianach, o rolach i cechach, a także o jego etapach, trudnościach i możliwościach. Chciałem zwrócić uwagę na tak ważne wydarzenie dotyczące końcowego okresu psychoterapii, lub etap zakończenia Naturalne, naturalne zakończenie terapii następuje wtedy, gdy klient i psychoterapeuta jednomyślnie uznają, że założone cele terapii zostały osiągnięte (w pełni lub w miarę możliwości „w tym czasie i w tym kontekście”), a następnie klient jest w stanie samodzielnie ruszyć w stronę osiągania nowych celów). Moim zdaniem o zakończeniu psychoterapii można mówić wtedy, gdy terapeuta i klient zgadzają się, że klient: --- jest odpowiednio świadomy siebie (posiada stabilną obserwację"). Ja”, prawdziwe „ja” zastępuje wcześniej rozwinięte adaptacyjne, „fałszywe ja”); --- jest świadomy rzeczywistości zewnętrznej i ma swoje własne jasne, ale elastyczne granice (jest świadomy, gdzie się kończy, a zaczyna „nie on” , czyli inne osoby lub okoliczności, a także może wybrać i zmienić odległość). Inaczej mówiąc, uczy się świadomie testować rzeczywistość wewnętrzną i zewnętrzną, rozumie swoje możliwości i nieuniknione ograniczenia i potrafi żyć zgodnie z tym zrozumieniem. Oznacza to, że potrafi kierować swoim zachowaniem w oparciu o to, co o sobie wie (wskaźnikiem może być fakt, że ze słownika stopniowo znika sformułowanie „Wszystko rozumiem, ale nic nie mogę z tym zrobić”. Klient zaczyna „móc”) --- staje się zdolny do realizowania i zaspokajania własnych potrzeb (bez uciekania się do korzystania z cudzych, bez zastępowania prawdziwych potrzeb fałszywymi, wybierania odpowiednich metod itp. --- poszerza zakres). reakcji (realizuje swój osobisty wybór i zyskuje możliwość swobodnego wyboru sposobu reakcji w różnych okolicznościach życiowych, czyli uwalnia się od skostniałej, monotonnej reakcji scenariuszowej „nawykowej nieświadomości”, czyli poszerza zakres psychologicznych obronnych i mechanizmów adaptacyjnych, przechodząc od obron prymitywnych do bardziej dojrzałych, do ich większej liczby i różnorodności); --- jasno i głęboko widzi historię i rozumie okoliczności swojej „wczesnej traumy” (często będącej przyczyną wielu intrapersonalnych). a także problemy interpersonalne) potrafi odróżnić przeszłość od teraźniejszości, a ludzi w obecnym życiu od tych obiektów, które wpłynęły na ukształtowanie się stabilnego, choć zniekształconego obrazu świata. To znaczy, kiedy główna „praca żałoby” została wykonana i kiedy klient jest w stanie rozpoznać i opanować swoje reakcje przeniesienia – staje się zdolny do introspekcji, samowsparcia i samodzielności, samopomocy w rozwiązywaniu problemów; konflikty wewnętrzne. Staje się on w stanie zadbać o siebie (rozumieć, co jest dla niego przydatne, a co nie i może w oparciu o to zrozumienie budować swoje zachowanie, przynajmniej nie szkodząc sobie), a w wyniku tej nowej formacji wewnętrznej staje się zdolny do troska o Innego, szanowanie Innego oraz do wdzięczności, dojrzałej miłości i budowania zdrowych relacji międzyludzkich (wyznacznikiem jest często pojawienie się w otoczeniu klienta zdrowszych psychicznie, dojrzałych partnerów)… W rezultacie, jeśli wszystkie powyższe zostaje osiągnięty, początkowe, codzienne żądanie jest zwykle spełnione, a to także jest oznaką, że to już koniec. Jednak tutaj należy pamiętać, że w tym wszystkim ważną rolę odgrywają „dane wejściowe”. lub jakie początkowe możliwości ma klient, aby pomyślnie zakończyć terapię. Oczywiście, im więcej okazji było „na starcie”, tym większe szanse „dopłynięcia do mety” (choć nawet obecność szans może czasem zostać zniweczona przez utratę sensu, gdy okaże się, że dana osoba nie jest naprawdę pójdę gdziekolwiek popływać, o takich przypadkach pisałam już tutaj i tutaj). Normalnym zakończeniem terapii jestbardzo ważny jej element (nie mniej ważny niż początek czy środek). Tak jak człowiek doświadcza okresów narodzin, dzieciństwa, dorastania, dojrzałości, starzenia się i śmierci, tak proces terapii rodzi się, rozwija, ustępuje i umiera. Nauka udowodniła, że ​​psychika zawsze dąży do dokończenia tego, co nie zostało dokończone. Dlatego naturalnego zakończenia zawsze doświadcza się zdrowiej niż przedwczesne przerwanie lub nagłe rozłączenie. Widać to wyraźnie w życiu: doświadczenie śmierci osoby starszej, która stopniowo zanika, i doświadczenie nagłej śmierci bliskiej osoby, która odeszła „w kwiecie wieku”, przebiega zupełnie inaczej. Zwykle takie naturalne zakończenie terapii następuje wraz z zawłaszczeniem bogatego (i co ważne, wzajemnego) doświadczenia dwojga ludzi, wymianą i wspólnym doświadczeniem zakończenia, gdzie pojawia się możliwość wspólnego przeżycia faktu zakończenia, przetworzenia tego strata. Wszelka terapia, przeprowadzona w zdrowy sposób, metaforycznie przypomina naturalny proces narodzin człowieka od chwili jego poczęcia aż do narodzin. I nieprzypadkowo sam proces terapii często porównywany jest do narodzin psychologicznych: poczęcia, przebywania w łonie matki (co symbolizuje bezpieczne, wspierające i pielęgnujące warunki), wzrastania w tych warunkach, dojrzewania niezbędnych funkcji i przygotowania do życia poza środowiskiem. łonie, czyli w mniej opiekuńczym, bezpiecznym środowisku, ale z dużymi możliwościami, wyborami, swobodą Jak to się dzieje Najbardziej naturalnym wnioskiem, jak już pisałam, jest wspólna wizja klienta i terapeuty, że terapia dobiega końca. Często zdarza się, że klient sam stwierdza, że ​​to co otrzymał podczas terapii (wiedza, zrozumienie, umiejętności, mechanizm samobadania) mu odpowiada, nie jest mu już potrzebne (lub wystarczające na tym etapie), główną prośbą jest spełniony. Kiedy jest to świadoma decyzja klienta, terapeuta prawie zawsze się z nim zgadza, budowane są spotkania końcowe, pomagające klientowi przypisać klientowi główne doświadczenia zdobyte podczas tej relacji i wyrazić to, co zdaniem obojga powinno nadejść Z niewypowiedzianego zdarzają się także przypadki, gdy zbliża się koniec. Terapeuta jako pierwszy rozpoznaje etapy relacji terapeutycznej (w takich sytuacjach jego zadaniem będzie podzielenie się z klientem swoją wizją sytuacji, omówienie sposobu jej rozwiązania). gotowość klienta do zakończenia tej relacji, przepracuj trudności, jakie klient może doświadczyć w związku z zakończeniem tej relacji, itp.) Dzięki temu terapeuta nie będzie podtrzymywał przywiązania tam, gdzie próbuje ono przerodzić się w uzależnienie, podczas gdy klient ma rozwiązał swoje problemy, ale nadal próbuje uchronić się przed doświadczeniem smutku, które nieuchronnie pojawi się podczas rozstania. Moment rozpoczęcia ostatniego etapu terapii może się znacznie różnić. Z mojego doświadczenia wynika, że ​​terapię można zakończyć nie wcześniej niż po roku od rozpoczęcia pracy (przy częstotliwości spotkań co najmniej 2 razy w tygodniu). Ale zazwyczaj terapia trwa dłużej. Co daje. Najważniejsze jest jej zakończenie. Wejście na nowy poziom po przezwyciężeniu kryzysu (można metaforycznie porównać do poruszania się po spirali, a nie w jednej płaszczyźnie). Sytuacja zostaje zamknięta dzięki naturalnemu rozwiązaniu, które daje poczucie integralności. Przełamywane są wzorce zachowań z dzieciństwa i pojawia się nacisk na pozycję osoby dorosłej. Uczciwość i umiejętność wzięcia odpowiedzialności. Umiejętność wyrażania tego, czego doświadcza się na poziomie emocjonalnym. Pokonywanie strachu (nowe doświadczenia w radzeniu sobie ze strachem). Pojawia się przejrzystość stanowiska. Jest to okazja, aby nie nadepnąć na „starą prowizję” (zwłaszcza jeśli stara prowizja była związana z relacjami międzyludzkimi i towarzyszącymi im obawami. Zdrowe zakończenie terapii jest najczęściej cechą klientów: --). - gotowi do współpracy z terapeutą w celu rozwiązania swojego problemu (ich trudności mają przeważnie charakter egodystoniczny, klienci jasno rozumieją problem, prośbę i jej realność);--- posiadanie stałego zasobu od samego początku terapii;--- z neurotycznym poziomem organizacji osobowości (osobowości depresyjno-maniakalne, masochistyczne,osobowości histeryczne (teatralne), obsesyjno-kompulsywne, dysocjacyjne); kiedy ich zachowanie ma pewną konsekwencję, a ich wewnętrzne przeżycie charakteryzuje ciągłość własnego Ja i większy kontakt z rzeczywistością; --- potrafią znosić nieprzyjemne doświadczenia w ramach terapii (nie mają złudzeń, że terapia to proces, który zawsze trwa łatwe, równie przyjemne, jedynie radosne i gwarantujące „oświecenie i szczęście”). Przerwanie terapii Jednym z warunków długotrwałej, pogłębionej terapii, która działa na poziomie struktury osobowości i konstruktów wewnętrznych, jest porozumienie na ostatnim etapie: czyli jeśli klient samodzielnie zdecyduje się na dokończenie procesu, potrzebuje poinformować terapeutę o swojej decyzji na 3-4 spotkania przed zakończeniem, aby była możliwość omówienia tej decyzji, oceny jej aktualności i, jeśli to konieczne, uchronienia terapii przed działaniami impulsywnymi i odruchami, które mogą być spowodowane jakimiś czynnikami trudne doświadczenia klienta. Lub wykorzystaj ten czas na zakończenie związku, o czym już pisałam powyżej. Ale nawet pomimo tego, że decyzję o rozpoczęciu terapii podejmują wspólnie klient i terapeuta, pomimo istnienia niezbędnych warunków i uzgodnień co do formatu wspólnej pracy, zdarza się, że nie każda terapia osiąga moment swojego naturalnego zakończenia , ale kończy się przedwcześnie, w przeciwnym razie i na ogół gwałtownie przerywany. Jak to się dzieje Przedwczesne zakończenie terapii często następuje pod wpływem kryzysu, który powstał w przestrzeni terapeutycznej, który z wielu powodów okazuje się dla klienta nie do pokonania. W takich okresach klient może nalegać na dokończenie terapii, podczas gdy terapeuta może mieć inny punkt widzenia (obserwację tego, co się dzieje, zrozumienie przyczyn, zrozumienie już w trakcie pracy, na co klient w tak nawykowy sposób reaguje, co mu nie może znieść), ale klient odrzuca pogląd terapeuty na tę sytuację. Przyczyny przedwczesnego zakończenia terapii mogą być różne: --- klient boi się własnych zmian i obrazu siebie i świata, który zaczyna widzieć. i realizować się w trakcie terapii (często bez wsparcia poza gabinetem, a wręcz przeciwnie, zostaje sam w takim, w którym nie wspiera go otoczenie); innymi słowy, szczególnie chcąc czegoś, klient nie jest gotowy, aby to otrzymać, nie wierzy w zmiany w swoim życiu --- klient nie jest gotowy do współpracy (dystans, czeka, aż terapeuta rozwiąże jego problem bez jego udziału; , i jest skłonny oceniać, krytykować, obserwować);--- siła uczuć przeniesienia – świadomych i nieświadomych – w stosunku do terapeuty jest dość duża i czasem klient nie jest w stanie sobie z nimi poradzić (a raczej, jak mu się wydaje, so), dlatego spieszy się z zerwaniem kontaktu;--- przyczyną może być niestabilność, słaby kontakt z terapeutą (zbyt wczesny afekt, rozbieżność oczekiwań z rzeczywistością, ograniczenia terapeuty itp.) --- zmiany w rzeczywistość zewnętrzna klienta, która okazuje się ważniejsza niż możliwości kontynuacji terapii (ciąża i poród, przeprowadzka do innego kraju, chwilowa niemożność kontynuowania terapii itp.). Konsekwencje Przedwczesne zakończenie terapii nie jest dla niej zbyt korzystne Klient. Jest to zgodne z metaforą przedwczesnego porodu. O ile dziecko zdążyło dojrzeć, o tyle jego szanse na przeżycie w terapii brzmią tak: im więcej klient zdołał sobie przyjąć w okresie terapii, w którym przebywał, tym większe są szanse na powrót. do niego w innym terminie (być może z innym terapeutą) lub wykorzystaj doświadczenia zdobyte podczas samoobserwacji. Dodatkowo część spostrzeżeń dociera do klienta jakiś czas po zakończeniu terapii i nawet w takiej sytuacji część korzyści z terapii może klient odnieść później. Kolejną wadą jest to, że zazwyczaj w takich przypadkach nie jest to możliwe zbadać główny problem na głębokim poziomie i przepracować przeniesienie (które zawsze pojawia się, ale nie zawsze ma szansę dojrzeć, aby zostać poważnie przepracowanym).Innymi słowy, klient, który podjął decyzję o wcześniejszym zakończeniu terapii, będzie musiał zdać sobie sprawę, że to, co zaczął, pozostało niedokończone, porzucone w połowie i że część wyników nieuchronnie zostanie utracona (podobnie jak część osobistych inwestycji - czas, pieniądze, wysiłek). Jednak sam fakt, że Klientowi udało się w tym przypadku zakończyć relację, pozostawia nadzieję na wznowienie pracy z już pewnego poziomu badań i sytuacji jako odzwierciedlającej pewien wzorzec zachowań. , jest w tej sprawie nadzieja i szansa na skorzystanie. Najbardziej nieprzydatnym dla klienta sposobem zakończenia, z najbardziej nieprzyjemnymi konsekwencjami, jest nagłe przerwanie terapii. Jest to sytuacja, gdy klient po prostu znika, nie powiadamiając terapeuty o swojej decyzji o zakończeniu pracy. Nie przychodzi na umówioną godzinę, zazwyczaj ma wyłączony telefon lub klient po prostu „odrzuca” połączenia, nie oddzwania i nie odpowiada na SMS-y. Klient zdaje się wyparowywać, choć ostatnio pewnie kiwał głową, uśmiechał się i demonstrował chęć współpracy (ogólnie rzecz biorąc, istnieje cała lista objawów ostrzegających przed taką przerwaniem i terapeuta potrafi je rozpoznać z wyprzedzeniem, chyba że jest to właśnie początku terapii, kiedy terapeuta ma już minimum wiedzy i zrozumienia na temat tej osoby. Można też mówić o „tajnej zmowie”, ale to temat na osobny artykuł, który bezpośrednio nawiązywałby do pracy terapeuty). w takich przypadkach nie będę się bać słowa „poronienie”. W metaforze matki i dziecka jest to spontaniczna aborcja. Myślę, że nie trzeba tłumaczyć, co zwykle dzieje się z płodem w takich sytuacjach. W ogóle nie jest zdolny do życia, nie ma się kim opiekować. Tak naprawdę klient, który przerywa w ten sposób terapię, prawdopodobnie poniesie wiele konsekwencji, którymi mogą być: --- realna strata czasu, pieniędzy, pieniędzy. i wysiłek (ponieważ przywłaszczenie sobie doświadczenia przy takim ukończeniu jest praktycznie niemożliwe. Częściej w takich przypadkach doświadczenie jest tłumione. Zostaną zabrane tylko okruchy, a główna część wkładu najprawdopodobniej zostanie unieważniona --- depresja (); złość na terapeutę zostanie stłumiona, bo straci się adresata); --- w szczególnie ciężkich przypadkach możliwe są niekontrolowane (bo nie ma już terapii) regresje aż do psychozy (paradoks polega na tym, że właśnie tacy są tacy klienci). boją się, choć wpadają w stan psychotyczny właśnie na skutek przerwanej terapii); --- poczucie niedopowiedzenia i napięcia (wewnętrznemu dialogowi towarzyszą wszelkiego rodzaju uczucia, takie jak niepokój, nienawiść, rozpacz, wstyd, poczucie winy, zazdrość) , wściekłość, a nawet objawy somatyczne: możliwa jest utrata sił, utrata apetytu, objawy skórne, a także różne rodzaje zachowań maskujących lęk - picie, objadanie się, surfowanie po Internecie, zarabianie pieniędzy, uprawianie seksu itp.); Albo wszystko, co się wydarzyło, zostaje po prostu „wymazane”, amnezyjne lub wyparte, klient wydaje się wymazywać te relacje ze swojej pamięci (co zawsze jest nieprzydatne i obarczone innymi konsekwencjami w przyszłości – zniekształcone interpretacje tego, co się wydarzyło (ponieważ sam obraz zdarzenia nie ma szans spojrzeć inaczej, jeśli klient podjął decyzję o rezygnacji z terapii, myśląc np., że „terapeuta nim gardzi”, to z tą myślą będzie dalej żył, doświadczając oburzenie, wściekłość, wstyd, poczucie winy, a także poczucie własnej pogardy wobec terapeuty, choć nie wiedząc, że terapeuta mógł w ogóle tak nie pomyśleć). W ten sposób klient będzie nadal poruszał się w błędnym kole, od którego zaczął się przed terapią, nie dając sobie szansy na wyjście z niego. Wszystko pozostaje więc na tym samym poziomie, a klient zachowuje swoje dziecinne postrzeganie rzeczywistości, swój dotychczasowy schemat zachowań i dalej (w najlepszym wypadku do kolejnej próby zmiany czegoś). Takie przerwanie metaforycznie przypomina przeciętą, pozostawioną nieszytą żyłę. z którego wszystko wciąż wypływa krew: donikąd, bez żadnej korzyści (następuje utrata energii życiowej, zasobów, sił, co nie przynosi owoców, czyli bezskutecznie). klient może utrzymywać to „mentalno-zmysłowe” połączenie z terapeutą przez bardzo długi czas, popadając w wyczerpanie