Cóż nowego można powiedzieć o dobru i złu. Pojęcia istniały tak długo, jak istniało społeczeństwo ludzkie. „Dobro to najogólniejsze pojęcie świadomości moralnej, kategoria etyki charakteryzująca pozytywne wartości moralne” – mówią słowniki. Dobro to pragnienie człowieka, jego zamiar czynienia dobra drugiej osobie (jeśli mówimy o relacjach międzyludzkich). I wtedy od razu sobie przypominam: „Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane”. Oznacza to, że z punktu widzenia intencji jest to dobre, ale z punktu widzenia przedmiotu nie zawsze jest dobre. Czasami dawca przynosi szczęście i sprawia radość... Kategorie moralne nie są jednoznaczne, zmieniają się w czasie. „Nie czyń dobrze, a nie spotka cię zło” – głosi popularna mądrość. A jednak... W przyrodzie nie ma dobra i zła. Pożar lasu, niszcząc wszystko na swojej drodze, daje szansę na coś nowego. Wilczyca, zabijając zająca, karmi swoje potomstwo. Tsunami to tylko tsunami i wcale nie jest złe. Dobro i zło pojawiają się tam, gdzie istnieją relacje między ludźmi. Każdy człowiek widzi świat przez pryzmat własnego światopoglądu, wychowania i tradycji kulturowych. Opinia ta jest zawsze subiektywna. Mama karmi syna obiadem, ale on nie chce. Mama upiera się: „Jeśli nie będziesz jeść, będziesz słaba i chora”, gwałcąc ciało i kładąc podwaliny pod przyszłe problemy psychiczne dziecka. Matka jest szczerze przekonana, że ​​czyni dobro dla dziecka. To takie odwrócenie: z punktu widzenia matki jest dobrze, z punktu widzenia rozwoju dziecka – źle. Uderzyła mnie następująca prawdziwa historia. Kobieta zachorowała, poważnie zachorowała. Konieczna była operacja i długoterminowa opieka pooperacyjna. Mówi o tym mężowi, a on oświadcza, że ​​nie będzie się nią opiekował i w ogóle odejdzie. Zło uosobione w postaci zdrady. Kobieta rozumie, że nie ma gdzie czekać na pomoc; Ten ekstremalny stres uruchamia mechanizm mobilizacji i och, cud! Ona wraca do zdrowia. Oczywiste zło prowadzi do dobrego wyniku. Społeczeństwo rozwija standardy moralne, aby ułatwić regulację ludzkich zachowań. Od dzieciństwa jesteśmy przepojeni tymi normami, uczymy się, co jest dobre, a co złe. Zasymilowane, przeniknięte do podświadomości, stając się „Super Ego”, regulują zachowanie, uspokajają instynkty i nadzorują „Id”. Ale wszystko jest niejednoznaczne, jeśli chodzi o relacje międzyludzkie. Każda ocena jest subiektywna. Moralność zmienia się wraz z rozwojem społeczeństwa, a wyobrażenia o dobru i złu wpajane nam w dzieciństwie prawie nigdy nie są kwestionowane. Kategoryzm czasami łamie ludzkie losy w oparciu o ogólnie przyjęte pojęcia dobra i zła. Na wilka z „Czerwonego Kapturka” można spojrzeć jak na zakochanego w niej i namiętnie pragnącego z nią być, a na łowców-wyzwolicieli – na łupieżców, którzy zabili nieszczęsne zwierzę. Stara kobieta Shapoklyak potrzebuje miłości i opieki. Psotny Peczkin natychmiast stał się milszy, gdy otrzymał w prezencie rower. A urocza Czeburaszka jest na ogół potworem, który na próżno wykorzystuje biednego krokodyla. W edukacji oferowanie różnych podejść do sytuacji stwarza elastyczność myślenia dziecka i pomaga przezwyciężyć trudności w dorosłym życiu. Oceny wielowymiarowe są po prostu konieczne, jeśli chcesz zobaczyć świat w całej jego różnorodności. Dokładniej, umiejętność patrzenia z różnych punktów widzenia. Ponieważ nadmierne wartościowanie to konieczność stawiania granic, szukania wsparcia w poczuciu własnej wartości, w ostatecznym rozrachunku jest to właśnie „Ucieczka od wolności”, której podłoże psychologiczne pokazał E. Fromm, ochrona psychologiczna „przed lękiem braku” ziemi” [I. Jalom]. I to jest jedno z czterech głównych pytań terapii egzystencjalnej. Wolność jednego kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego. Człowiek nie może istnieć poza społeczeństwem. Podpory i punkty odniesienia są niezbędne chociażby ze względu na samozachowawczość. Jednak niekończące się poszukiwanie dobra i zła w sztuce i życiu często jest oderwane od rzeczywistości i dotyczy jedynie wewnętrznego świata konkretnej osoby. Poszukiwanie dobra i zła zawsze zajmowało umysły: „Po co rozpoznawać to cholerne dobro i zło, skoro tyle kosztuje? Ale cały świat wiedzy nie jest wart tych łez”.!)