Narodziny to wejście w dialog. Śmierć jest jego końcem. Ale ludzie są bardziej przebiegli niż śmierć: wymyślili język i wypełnili nim swoją pamięć. Kontynuują dialog ze zmarłymi, zapominając o śmierci. Mówią to, czego nie mieli czasu (nie mogli) powiedzieć w życiu (ani w jakiejkolwiek dla nich ważnej relacji), szukają wsparcia tam, gdzie nie ma już ciepła ludzkiego ciała. Wszystko to stwarza wrażenie nieskończoności. Ale to nie eliminuje potrzeby opieki. Życie ludzkie może być nieskończone w czasie, gdzie język i pamięć zacierają granicę między przeszłością a przyszłością. Życie ludzkie może nie mieć końca w przestrzeni, gdzie to one – mowa i pamięć – pomagają nawiązywać połączenia z innymi. To połączenie nie pozwala nam czuć się samotnym, ale także – aby je utrzymać – zmusza nas do korzystania z pamięci i ciągłego zwracania się do żywych i zmarłych, do rozmowy z tymi, z którymi pełnoprawna rozmowa (która pochłania całe nasze życie) być) jest niemożliwe. W każdej kulturze śmierć staje się elementem życia - życia w ogóle, a konkretnej egzystencji człowieka w szczególności. Problemem nie jest to, że życie jest skończone. Trudność pojawia się, gdy granice są zbyt rozmyte (wewnętrzny dialog ze zmarłymi jest bardziej intensywny niż w prawdziwym życiu) i nie ma jasnego poczucia: po której stronie jesteś – życia czy śmierci? Czy wziąłeś udział w czyjejś egzystencji i sam wniosłeś to w życie, czy też oddajesz część swojego życia, aby pozostać przy zmarłym? Na zewnątrz drugi wynik zwykle wygląda jak gwałtowny spadek witalności: bezprzyczynowe zmęczenie, zmniejszenie zainteresowania i smaku życia. Długotrwała żałoba stopniowo sprawia, że ​​wszystkie inne doświadczenia stają się nieodpowiednie. Staje się dominatorem emocjonalnym, przy którym bledną wszelkie przejawy życia. Warto również wspomnieć, że w naszej narcystycznej kulturze procesowi żałoby mogą towarzyszyć dodatkowe trudności. Śmierć bliskiej osoby objawia całkowitą bezbronność przed śmiercią i pozbawia iluzji wszechmocy. To poważne wyzwanie dla „silnej osobowości”, która zmuszona jest ignorować i dewaluować to, co się wydarzyło. Dlatego też terapię moim zdaniem należy rozpocząć od przywrócenia granic i zalegalizowania dialogu pomiędzy obecnie żyjącymi a zmarłymi. Identyfikacja i „przeżycie” nierozwiązanych konfliktów, zmniejszenie intensywności tendencji do idealizowania i dewaluacji, stopniowe wzmacnianie siebie i uświadomienie sobie swojej aktywnej (jedynej aktywnej) roli w tym dialogu pozwoli zaakceptować zmiany i przetrwać stratę Używane jest „Zmartwychwstanie” Memlinga")