Kiedy mówią o pokusie, mają na myśli przede wszystkim coś zakazanego, potępionego, a może nawet podłego, ale jednocześnie atrakcyjnego. Przykłady? Proszę. Historia Don José w „Carmen” Merime’a (historia wzajemnych uwiedzeń Cyganki Carmen, ocalonej przez Don José, ich związku pełnego namiętności i zazdrości oraz finałowa scena morderstwa Carmen, sprowokowana przez bohaterkę się). Druga historia dotyczy misjonarza, który został uwiedziony przez prostytutkę i poderżnął mu gardło po upadku w opowiadaniu Somerseta Maughama „Deszcz”. Wydaje się, że tragedią pastora było to, że nie mógł znieść męki spowodowanej zdradą Boga i, co może ważniejsze, zdradą swojego wizerunku jako nieomylnego sługi Kościoła, z którym się zjednoczył. Oto znaki: oskarżenie o rozpustę wobec upadłej kobiety zamieniło się w wyrok na samą siebie, która uległa pokusie. O pokusach będziemy mówić przede wszystkim w kontekście dyskursu miłosnego. Zatem pokusa. Temat ten dość dogłębnie i dogłębnie zgłębił Jean Baudrillard w swoim dziele o tym samym tytule „O uwodzeniu”. Dlaczego jest to tak interesujące i jaki jest praktyczny sens zwracania na to uwagi? Naszym zdaniem, dotykając z bliska takiego fenomenu życia psychicznego i społecznego ludzi, jak POKUSA (pokusa), mamy okazję zrozumieć kilka ważnych aspektów naszego życia: jak dajemy się ponieść emocjom, jak czasami znaleźliśmy się na granicy pokusy i przekroczenia „zakazanej granicy”, jak sami jesteśmy uwodzeni i jak namawiamy innych do zrobienia czegoś zabronionego lub przynajmniej wykraczającego poza to, co zwykle. Ujawnienie wewnętrznych źródeł pokusy może rzucić światło na scenariusze interakcji między ludźmi: jaki rodzaj relacji buduje się i jak się w nie uwikłał, od jakich relacji ucieka, jest rozczarowany, cierpi i/lub czerpie przyjemność i przyjemność. Zgłębiając temat pokusy, mamy okazję zobaczyć, co się z nami dzieje, jakby z zewnątrz, zobaczyć to nie dosłownie, ale w przenośni. Możemy lepiej zrozumieć naturę symboliki – czym jest miłość, czym jest rytualna zabawa jako forma relacji, dlaczego wiara w to, co nadprzyrodzone, jest dla ludzi tak atrakcyjna i wreszcie, jaka jest natura tego, co religijne i boskie. A najważniejsze jest to, w jaki sposób jesteśmy zależni od tych wszystkich rzeczy, jak wpływają one na to, co się z nami dzieje. Jak pisał Baudrillard, w miarę ewolucji ludzi życie staje się coraz bardziej złożone, przybierając złożone kontury, w których produkcja i natura musiałyby wyprzeć strukturę symboliki. On z kolei, zdaniem Baudrillarda, zdominował kultury prymitywne zbudowane przede wszystkim na rytuale i pokusie, czyli epokę przed pojawieniem się uspołecznienia. Jednak nawet bliższe spojrzenie na to, co dzieje się w społeczeństwie w jego obecnym kształcie, nie dostarcza przekonujących powodów, aby wątpić w wnioski Baudrillarda. Symbolika nigdzie nie znika. Na równi z tym, co naturalne i ekonomiczne, w dalszym ciągu wyznacza zasadę wymiany, która jest podstawą wszelkich interakcji między ludźmi, grupami społecznymi, państwami i ich związkami. Odkąd ludzie zaczęli tworzyć wspólnoty, ich interakcja (wymiana rzeczy, działań i znaków) nastąpiła i, jak widzimy, zachodzi dzisiaj, według pewnych zasad, na zasadzie wymiany symbolicznej. Czym jest wymiana symboliczna? Są to subiektywnie doświadczane wymiany prezentów, działań lub uczuć, obarczone wyzwaniami i ryzykiem dla uczestników, umieszczające ich między sobą w relacjach konfliktu mocy (podwójnego pojedynku). Faktem jest, że wymiana prezentów obejmuje trzy niezmienne procesy - „dawać, otrzymywać, odpłacać”. Tak naprawdę człowiek może uchylić się od przyjęcia prezentu (jeśli uzna go za niegodny siebie) lub zwlekać z jego zwrotem („aby nie stał się obraźliwy, [prezent] musi być opóźniony i inny – wszak natychmiast oddać dokładnie dokładnie to samo będzie z oczywistością jest równoznaczne z odmową przyjęcia prezentu”). Oznacza to, że w prawdziwym społeczeństwie, przesiąkniętym stosunkami władzy, korzyści i, rzadziej, honoru,wymiana jest złożonym procesem rytmicznym. Od wrażliwości na ten rytm zależy dobrostan psychiczny człowieka i stabilność jego pozycji społecznej. Tam, gdzie swobodna wymiana jest blokowana, powstają nadwyżki i akumulacja, a w efekcie władza i jej pochodna – przemoc. Wymiana symboliczna jest zatem zorganizowanym w określony sposób przepływem znaków, tworzącym pewien kod. Człowiek żyje obecnie w świecie znaków i symboli. Przykładem symulowanego obiegu znaków jest reklama jako bezlitosna manipulacja pragnieniami konsumentów posiadania rzeczy i czerpania przyjemności. Albo takie zjawisko jak moda „Pozbawiona treści [moda] staje się spektaklem, poprzez który ludzie pokazują swoją zdolność do przekazywania znaczenia temu, co nieistotne” (R. Barthes, „System mody”). Moda to etap czystej spekulacji w sferze znaków, gdzie nie ma treści ani odniesienia, tak jak płynne waluty nie mają stałego parytetu ani wymienialności na złoto. Charakterystyczna dla mody cykliczność i powtarzalność, reprodukcja czegoś, co już wcześniej istniało, wynika z pustki jej treści. Moda to zatem zbiór „czystych” znaków, czyli tzw. znaczące bez znaczących. To tak, no wiesz, jest imię, ale nie ma osoby! Tymczasem nasze sklepy i rynki są zalane wieloma podróbkami, pozorami oryginałów. Dla kupującego wartością jest posiadanie przedmiotu z prestiżową naklejką. Ta wartość jest symboliczna. Często w ogóle nie bierze się pod uwagę zalet samej rzeczy i jej zgodności ze smakiem, ponieważ nie ma smaku jako takiego. Motywem jest kupowanie tego, co jest modne. Innymi słowy to, co narzucają inni. Znaczna część ludzi, nie mając możliwości posiadania oryginałów, pragnie posiadać podróbki, a co za tym idzie, pragnie dać się oszukać i „popisywać się” innymi. Podobnie jest z dziełami sztuki, gdzie ceny dzieł znanych mistrzów w agonii konkursów aukcyjnych gwałtownie rosną. Jest to po prostu szalone marnotrawstwo, które zaprzecza walorom estetycznym sprzedawanego dzieła sztuki. To samo dotyczy relacji międzyludzkich i społecznych. Ze wszystkich stron człowiek jest bombardowany niesamowitą liczbą ofert reklamowych i apeli zawierających nędzne recepty, takie jak „jak nie być prawdziwym, ale jak stać się oszustwem, które uwodzi drugiego: wyborca ​​– w polityce, mężczyzna czy kobieta – jako potencjalny małżonek, pracodawca – jako sposób na zdobycie dochodowej pracy itp.” Tak naprawdę w praniu mózgu zaangażowany jest cały przemysł literatury specjalistycznej, publikacji, seminariów i szkoleń. I spójrz, z czego zrobiony jest telewizor. Wizerunki bohaterów seriali i wszelkiego rodzaju rozrywkowych programów pełne są fałszywych, fałszywych namiętności, naciąganych przeżyć i fałszywych wrażeń dramatycznych. A widz z przyjemnością konsumuje to jedzenie w zamian za tworzenie własnego losu. Szare i puste życie zostaje zamienione na piękny obraz na ekranie telewizora. Świat realny zostaje zastąpiony iluzorycznym. Świat prawdziwych wartości jest usiany podróbkami. A nawet symuluje się orgazm, żeby wygrać w grze pozorów. Anegdota: Mama do córki: „Chcę z tobą porozmawiać o bezpiecznym seksie”. Córka odpowiada: „Mamo, błagam. Lepiej naucz mnie, jak udawać orgazm...” Mówiąc o znakach, należy zauważyć, że są one ze sobą powiązane i odwracalne. Prezent zamienia się w prezent nieekonomiczny (dostałeś prezent - rzecz kosztowną lub niezbyt drogą, cieszysz się, zostałeś wyróżniony wśród innych osób, a w zamian odwdzięczasz się wdzięcznością, uwagą, uprzejmością itp. I często z chęcią przesadnej reakcji), relacje – poświęcenie (aby stworzyć parę, utrzymać związek, mężczyzna i kobieta coś poświęcają, wymieniają się czymś – częścią swojej wolności, autonomii, czasu, dotychczasowych powiązań, zasobów materialnych, czasem zdrowie). Życie ostatecznie, w wyniku rywalizacji o wartości realne lub symboliczne, ulega wymianiedo śmierci. Powiedziałbyś, że to źle?! Współczesne społeczeństwo jako system zadowala się tworzeniem pozorów kosztem rzeczywistości. W efekcie powstaje totalna symulacja, a świat zamienia się w świat simulakr, czyli tzw. świat pełen pozorów, fałszerstw i nierzeczywistych wartości. I oczywiście człowieka uwodzą pozory. I tu zbliżamy się do pokusy jako narzędzia uwodzenia. Uwodzenie pozwala dać się uwieść własnemu wizerunkowi - w końcu ktoś inny wyróżnił Cię spośród innych ludzi. W tym wypadku raczej mamy do czynienia ze złudzeniem, upojeniem jakąś iluzją pod wpływem namiętności, która obiecuje spokój na krótki czas. Co zaskakujące, pokusa wydaje się czymś bardziej wyjątkowym i wzniosłym niż seks, dlatego jest ceniona wyżej. Wewnętrzna siła pokusy polega na oderwaniu wszystkiego i wszystkich od prawdy i przywróceniu jej do gry, czystej gry pozorów. (Zaczerpnięte z J. Baudrillarda). Pamiętaj Puszkina: „Och, nie jest trudno mnie oszukać, cieszę się, że sam zostałem oszukany”. Albo inny z jego wersów: „Ciemność gorzkich prawd jest nam droższa niż oszustwo, które nas wywyższa”. W końcu oszukiwanie samego siebie jest takie słodkie i przyjemne! Tworzenie i rozwój przynajmniej niepowierzchownych relacji zakłada znajomość Innego. A to z kolei nabywa się w oparciu o chęć zaakceptowania rzeczywistości, jakakolwiek by ona nie była, wysiłku i pracy. To jest dokładnie to, czego czasami nie chcesz. Spotkanie z rzeczywistością przeraża, aby przerodzić się w negatywne emocje, tj. Zamiast przyjemności taki bieg wydarzeń wiąże się z rozczarowaniem, spotkaniem ze wstydem, z własną bezradnością... Ludzie często z obawy przed pokusą odmawiają sobie prawa do podjęcia ryzyka i wkroczenia na nieznany, niepewny grunt nowego terytorium uczuć i relacji oraz poczuj żal i irytację z powodu swojego niezdecydowania. Narzekają na życie, że jest nudne i monotonne, że mało w nim żywych przeżyć i ostrych wrażeń. A winowajcą jest ich ekonomia emocjonalna i oszczędność lub własne lęki, przesadne wyobrażenia o grzechu, tj. zachowanie zabronione i potępiane. Istotę tej sytuacji najlepiej oddaje przysłowie „Chcę brać zastrzyki, a mama mi nie każe”, które w innej interpretacji brzmi bardziej radykalnie: „Chcę zjeść rybę, a nie zakrztusić się kością. ” Tłumiąc pokusę pokusy, możesz całkowicie stracić zdolność do bycia zaskoczonym czymkolwiek. W kontekście pokusy w każdym razie mamy do czynienia z wyborem. Jak mawiali starożytni Grecy, ze „świętym prawem wyboru”. Nie wybór - zasadniczo ten sam wybór, tylko „widok z boku”. I tutaj ważne jest, aby to człowiek decydował o kryteriach wyboru i swoich wartościach. Z tego możemy wyciągnąć wniosek: rozwój duszy, świadomość istnienia i przezwyciężenie niewiedzy mogą zapewnić jednostce warunki wstępne „prawdziwego” wyboru. Cudzysłowy nie są daremne. Prawda może być jedynie warunkowa, subiektywnie określona przez samą osobę. Według Baudrillarda pokusa należy do porządku rytualnego, a płeć ludzka i pragnienia należą do porządku naturalnego. To zderzenie tych dwóch podstawowych form – pisał – wyjaśnia walkę między mężczyzną i kobietą, a nie wcale różnicę biologiczną, jak twierdził Freud, czy rywalizację w dążeniu do władzy. W oparciu o tę interpretację miłość, a raczej to, co się przez nią rozumie, może nabrać kombinacji „wyzwanie – zakład”, tj. forma symbolicznej gry. Rzucając wyzwanie innej osobie, aby w zamian pokochała. Dać się uwieść oznacza rzucić wyzwanie drugiemu: czy możesz ulec pokusie? (Zainteresowanym tą tematyką polecam film „Niemoralna propozycja”, USA). A oszustwo często wynika z wyglądu uwiedzionego. Czasami związek między mężczyzną i kobietą przybiera formę agonistycznej rywalizacji, pewnego rodzaju klinczu i na tym właśnie polega agonistyczna logika pokusy – wzrostu stawek i ostatecznie logicznego wyniku – śmierci (symbolicznej lub fizycznej). ). Tak naprawdę jest to nic innego jak rytuał – seria powtarzalnych czynności pozbawionych otwartej interakcji, która zapewnia rozwój zarówno ludzi, jak i relacji. Gra i rytuał toczą się według nieświadomego scenariusza.Potrzebujesz potwierdzenia? Mamy ich mnóstwo, jak mówią, pod ręką. Rozejrzyj się po rodzinach i parach, które znasz: czy nie jest wiele z nich, których relacje przypominają rytuał? Najwyraźniej łatwo tam znajdziesz albo konkurs „kto dla kogo może poświęcić więcej”, albo eskalację wyrzutów „zobacz, co się przez ciebie stało”, albo przedwczesną śmierć jednego z małżonków bez wyraźnej przyczyny. Zewnętrznie taka relacja może przypominać grę przy stole karcianym, w której gracze podbijają zakłady w nadziei na wygraną. Oszukiwanie w grze jest surowo karane. Nawet kwestie płynności nie dotyczą zapalonych „graczy” pary „mężczyzna-kobieta”. Na przykład zamiany na poziomie „młodości i urody za starość i nieświeży oddech plus duże pieniądze i status” są dla nich całkiem akceptowalne. W grze wyzwań i zakładów panuje nadmierna nadzieja na „panowanie”, a nie „zniknięcie” i nienasycona chęć pokonania przeciwnika. Działania uwodziciela postrzegane są jako lustrzane odbicie ofiary gotowej dać się uwieść. Jest to rytuał, który zasadniczo znosi prawo natury. W Dzienniku uwodziciela Kierkegaarda historia uwodzenia jest przedstawiona anatomicznie, gdzie praktycznie nie ma przedmiotu uwodzenia. Niemal cały tekst zajmuje wyobraźnia samego uwodziciela, zajętego poszukiwaniem kogoś godnego uwiedzenia. Nieposiadanie, tj. natura i pragnienia kierują tym człowiekiem. Kieruje nim gra własnej wyobraźni. Od dawna stanowisko religii wobec pokus jest dość jasne. Jest to postrzegane jako diabelska sztuczka mająca na celu czary lub zaklęcia miłosne. Nie bez powodu ludzie mówią: „Odwróciłem głowę”, „Straciłem rozum z miłości”. Pokusa podlega przekleństwu i potępieniu. Musisz od niego uciec i się go bać. Dla wszystkich ortodoksyjnych pokusa pozostaje zgubną sztuczką, magią uwodzenia i zepsucia wszelkich prawd. W dyskursie miłości kobiecość jest nie tylko pokusą, ale także wyzwaniem stawianym męskości, kwestionującym istnienie męskości jako płci, jej monopol na dominację i przyjemność, zdolność dotarcia do końca i obrony swoją hegemonię aż do śmierci. Scenariusz, który łatwo odgadnąć nawet w najprostszej zabawie w uwodzenie: nie poddam się, nie doprowadzisz mnie do orgazmu, a ja sprawię, że będziesz się bawić i kradnie Ci przyjemność. Urok pokusy jest oczywiście silniejszy i wyższy niż ogólnie przyjęte upominki przyjemności. Uwodzenie nie tylko przyciąga swoim szaleństwem, ono jest szaleństwem. Powszechnie przyjmuje się, że przyjemność jest celem naturalnym; wiele osób wariuje, ponieważ nie są w stanie jej osiągnąć. Ale miłość w interpretacji Baudrillarda nie ma nic wspólnego z przyciąganiem. Miłość jest wyzwaniem i stawką: wyzwaniem dla drugiej osoby, aby odwzajemniła ją miłość; dać się uwieść to rzucić wyzwanie drugiemu: czy i ty możesz ulec pokusie? (Subtelne posunięcie: oskarż kobietę, że nie jest do tego zdolna.) Z tej perspektywy perwersja nabiera innego znaczenia: jest udawanym uwodzeniem, za którym nie kryje się nic poza niemożnością poddania się pokusie. Pokusę, to wyzwanie rzucone komuś innemu (poddaj się jeszcze większej pokusie, kochaj mnie bardziej niż ja ciebie!), może powstrzymać jedynie śmierć. Pokusa może wiązać się z seksem, ale nie ogranicza się do niego. Pokusa ma dalekosiężne cele i ma swoje konsekwencje. Wręcz przeciwnie, seks ma bliski i banalny cel - przyjemność, ponieważ jest bezpośrednią formą spełnienia pragnienia. Mężczyzna, który odpowiada na wołanie kobiety i jej prośbę o przyjemność (a mianowicie prośbę, a nie samą przyjemność), znajduje się w „otchłani”. To żądanie o nieprzewidywalnej logice może różnić się czasem, formą i intensywnością. Nie toleruje opóźnień i przeprosin. Pod jego wpływem człowiek często i charakterystycznie, przez siebie niezauważony, znajduje się na granicy samobójstwa, kiedy nie panuje już nad niczym i na pewno za nic nie jest odpowiedzialny. Takiej pozycji człowieka nie można pozazdrościć. Pamiętacie partie Nastazji Filippovnej z „Idioty” czy Gruszenki z „Braci Karamazow” F.M. Dostojewski. Baudrillard wierzył, że natura zawiera się w pokusie i wyraża się w niej.