Od autora: Wydawca: Sheveleva E. V. Terapia piaskiem w praktyce psychologa w szkole podstawowej szkoły medycznej // Psychologia w szkole. Psychologia Mektegi – 2009. – nr 3 – s. 23 41-43 Na różnych etapach edukacji szkolnej, od szkoły podstawowej po szkołę średnią, występuje wiele trudności psychologicznych w rozwoju dzieci, które wymagają szybkiego wykrycia i skorygowania. Pojawienie się „niepożądanych” nowotworów psychicznych stwarza warunki wstępne do zakłócenia rozwoju osobowości dziecka, dlatego korekcja trudności u dzieci w wieku szkolnym jest ważna dla kształtowania zdrowej psychicznie osobowości. W przypadku dzieci z wysokim lękiem i zaburzeniami emocjonalnymi wymagana jest psychokorekta i psychoprofilaktyka , trudności w relacjach interpersonalnych, trudności w szkoleniu, w przypadku trudnych sytuacji rodzinnych itp. Często na wszelkich pierwotnych brakach buduje się cały kompleks wtórnych nowotworów, bez analizy których psychologowi trudno jest zdecydować, od czego rozpocząć korektę. Obecnie istnieje dość duży arsenał metod mających na celu określenie stanu i kształtowanie różnych aspektów rozwoju psychicznego dziecka. Do innowacyjnych technologii pracy psychoterapeutycznej z dziećmi w szkole należy terapia piaskiem, która cieszy się coraz większym uznaniem wśród praktyków. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na możliwość produktywnego wykorzystania metody terapii piaskiem w pracy psychologa w szkolnej Służbie Psychologiczno-Lekarskiej i Pedagogicznej. Historia terapii piaskiem sięga 1929 roku, kiedy angielska pediatra i psychoterapeutka Margaret Lowenfeld po raz pierwszy zaczęła wykorzystywać piaskownicę i miniaturowe figurki w zabawie psychoterapeutycznej z dziećmi – tak narodziła się „Technika budowania świata”. Następnie psychoterapeutka dziecięca Dora Kalff, po studiach u Lowenfelda, uzupełniła „Technikę budowania świata” o podejście psychoanalityczne Junga, a jej głęboka znajomość filozofii Wschodu, podsumowując praktyczne doświadczenia, rozwinęła psychoterapię piaskiem Junga. Podejście Dory Kalff [3; 6] polegała na stworzeniu dla swoich klientów „wolnej i chronionej przestrzeni”, w której będą czuli się swobodnie podczas pracy. Jej poglądy psychoterapeutyczne opierały się na fundamentalnej hipotezie Junga, że ​​„ludzka psychika jest nieodłącznie związana z pragnieniem pełni i uzdrowienia”. Terapia piaskiem polega na zabawie piaskiem i miniaturowymi figurkami. Piaskownica i liczne miniaturowe obiekty stanowią swego rodzaju metaforyczną arenę symbolicznej reprezentacji. Piaskownica psychologiczna pozwala uruchomić wyobraźnię i wyrazić obrazy, które powstają za pomocą środków wyrazu artystycznego. W procesie ciągłego dialogu ze swoim wewnętrznym światem dziecko, nastolatek czy dorosły otrzymuje możliwość wyobrażenia sobie i przeżywania wewnętrznych obrazów w konkretnej formie. Obrazy mogą leczyć dzięki temu, że „z punktu widzenia podejścia jungowskiego terapia piaskiem stwarza szansę na manifestację archetypu „Dziecka”, dzięki któremu człowiek może dojść do jego świadomości” i akceptacji [3] . Zaletą terapii piaskiem jest to, że pozwala ona klientowi odtworzyć w piasku różne aspekty problemu, wykorzystując symboliczne przedmioty, którymi można manipulować i które można łatwo zmieniać. Okazja w rzeczywistości, ale na terytorium psychologicznej piaskownicy, do rozegrania konfliktów, przemyślenia i zbudowania obrazu celu i sposobu jego osiągnięcia, dostrzeżenia modeli nowych relacji - wszystko to pomaga normalizować wewnętrzne świat jednostki, pomaga złagodzić lęki, przepracować konflikty intrapersonalne i różne lęki. Rolą psychologa jest towarzyszenie procesowi, zaufanie do nieświadomej opinii klienta oraz stworzenie warunków do samopoznania i samopoznania dziecka, nastolatka i osoby dorosłej. Ten proces gry „promuje” klienta poprzez uczucie„ofiary” do poczucia się „twórcą” swojego życia. Odgrywając sytuację w piaskownicy psychologicznej, dziecko, nastolatek czy dorosły ma możliwość spojrzenia na nią z zewnątrz. To z kolei pozwala powiązać grę z prawdziwym życiem, zrozumieć, co się dzieje i znaleźć konstruktywne, akceptowalne sposoby rozwiązania problemu. Cechy różnych kultur i postaci mitologicznych przyczyniają się do aktualizacji wrodzonego doświadczenia psychicznego i jego świadomości, zapewniając klientowi możliwość przeżycia nowych doświadczeń psychicznych i przełożenia ich na prawdziwe życie. Do pracy tą metodą Terapia Piaskiem polega na wykorzystaniu w gabinecie psychologa takich narzędzi jak piaskownica psychologiczna („taca”) z czystym umytym, przesianym i kalcynowanym piaskiem oraz kolekcją miniaturowych figurek [3], odzwierciedlających wszystkie aspekty życia , zarówno prawdziwe, jak i bajeczno-mitologiczne. Jeśli praca psychologiczna ma być wykonywana indywidualnie lub w grupie 3-4 osób, to wymiar piaskownicy psychologicznej wynosi: 50x70x8 cm. Rozmiar ten odpowiada optymalnemu polu percepcji wzrokowej, co pozwala na jego całkowite pokrycie swoim spojrzeniem. Lepiej, jeśli piaskownica jest wykonana z drewna, ułatwia to przełożenie „piaskowych” doświadczeń klienta na realne działania. Wewnętrzna powierzchnia tacy (dół i boki) pomalowana jest na kolor niebieski. Zatem spód tacy symbolizuje wodę, a boki symbolizują niebo. Klient może wybrać pracę z piaskiem mokrym lub suchym. W ramach pracy psychologa szkolnego piaskownicę można uznać za pośrednik w nawiązywaniu kontaktu i bezpośrednią metodę psychokorekty. Kompozycje z piasku są także wspaniałym środkiem psychodiagnostyki projekcyjnej i wówczas instrukcja do pracy może brzmieć np. tak: „Proszę wybrać te figurki, które mogą symbolizować członków Twojej rodziny. Stwórz środowisko życia dla tych figurek w piaskownicy, aby każdy członek Twojej rodziny mógł robić to, co zwykle”. Przed przystąpieniem do budowania kompozycji przeprowadzana jest rozmowa na temat aktualnego stanu klienta, a następnie specjalista psycholog wybiera kierunek pracy w ramach terapii piaskiem. Instrukcje mogą przypominać testy projekcyjne lub mogą być bezpłatne: „W piaskownicy możesz stworzyć, co chcesz”. W ramach terapii piaskiem możliwa jest także praca ze snami dziecka, nastolatka czy osoby dorosłej: „Przypomnij sobie najbardziej wyrazisty dla Ciebie epizod snu i stwórz go w piaskownicy”, istotna jest praca ze strachami: „ Wybierz kilka postaci, które są dla Ciebie najbardziej nieprzyjemne i umieść je w piaskownicy, stwórz dla nich świat.” Możliwości sformułowania instrukcji podawane w literaturze metodycznej są bardzo zróżnicowane [1], np.: mające na celu aktualizację stanu zasobu („Miejsce, w którym odpoczywam”, „Celebracja życia”, „Szczęście”, „Co kocham”, „Radość”, „Najszczęśliwszy dzień w moim życiu”, „Harmonia”, „Raj” itp.), mające na celu doświadczenie stanu autentyczności („Proszę wybrać jedną cyfrę i stworzyć najbardziej komfortowe środowisko za to”, „Wyobraź sobie, że Twój cel został osiągnięty, stwórz obraz osiągniętego celu w piaskownicy”, „Zrób z piasku figurkę swojego asystenta”, „Mędrzec na krańcu wszechświata” itp. ), zmysłowe i semantyczne doświadczenie najważniejszych wartości w życiu („Prawda”, „Miłość”, „Pokój”, „Jedność”, „Życie i śmierć”, „Współpraca”, „Wiara”, „Pokora”, „Ja” itp.) Tworzenie kompozycji piaskowych nie wymaga od Klienta specjalnych umiejętności, jednak stworzone kompozycje nie mogą być „gorsze” ani „lepsze” od innych. Głównym kryterium analizy „produktów” artystycznych powstałych w piaskownicy psychologicznej jest ich autentyczność, wyrażająca się w jedności formy, koloru i treści symbolicznej. Klient – ​​dziecko lub osoba dorosła – może swobodnie pracować z piaskiem, budować, polewać wodą, ustawiać przedmioty, figurki lubradzi sobie bez nich. Istnieje jednak symboliczna logika w użyciu materiałów i nawet jeśli obraz jest chaotyczny, psycholog traktuje go jako obraz kompletny, sfotografowany lub naszkicowany, a następnie poddany analizie. Interpretacja symbolicznej zawartości piaskownicy pochodzi od klienta; psycholog, zadając taktowne pytania, pełni funkcję wspierającą i akceptującą, pomagając aktywować zasoby klienta do „uzdrawiania”. Pytania interpretacyjne, psychokorekcyjne dotyczące składu piasku mogą mieć następującą treść: „Opowiedz nam, co dzieje się na Twoim zdjęciu”, „Co oznacza dla Ciebie ta liczba”, „Czy będzie to wygodne dla mieszkańców tego świat, jeśli tak jest?” i tak i tak…”, „Co chciałbyś zmienić?”, „Czy jest tu figurka, która Cię symbolizuje?”, „Co czuje ta figurka, kiedy to a tak. ..”, „Kto tu jest najmilszy?”, „Kto tu jest najbardziej zły?”, „Jak możesz pomóc mieszkańcom tego kraju?”, „Powiedz mi, co chciałbyś zabrać z tego świata Cię do realnego świata?... Może to są doznania, uczucia, myśli, idea, obraz – coś, co przyda Ci się w życiu.” Praca i zabawa trwają do momentu, aż „świat” w piaskownicy i wewnętrzne poczucie siebie klienta nie osiągną stabilnego stanu. Analiza psychologiczna składu piasku jest możliwa z punktu widzenia różnych koncepcji i technik, może to być technika „aktywnej wyobraźni” K.G. Jung [5], czy klasyczna jungowska terapia piaskiem Dory Kalff [3; 6] możliwa jest interpretacja oparta na nowej, nowoczesnej metodzie Bajkowo-Terapii [1] lub interpretacja symboliczno-dramatyczna [4] – jest to uzależnione od poziomu kwalifikacji i orientacji zawodowej specjalisty psychologa. Po zakończeniu pracy w piaskownicy klient może wymyślić bajkę, wiersze, narysować obrazki, zrobić lalki, pracować z gliną - wszelkie interpretacyjne wyrażanie siebie jest mile widziane, ponieważ kreatywność jest jednym z uzdrawiających zasobów naszej psychiki. Praca w piaskownicy opiera się na misterium relacji klienta z psychologiem, w oparciu o procesy przeniesienia i przeciwprzeniesienia, które obejmują także produkt artystycznej autoekspresji – kompozycję piasku. Warto również zauważyć, że metodę terapii piaskiem łączy się z terapią Gestalt, psychoterapią grupową, terapią rodzinną, terapią sztuką, dramą symboliczną - pozwala to psychologowi szkolnemu na pracę z dziećmi przy użyciu różnorodnych technik psychokorekcji odpowiednich dla każdego przypadku i wieku Technologie psychoterapii piaskowej są wielofunkcyjne, pozwalają psychologowi jednocześnie rozwiązywać problemy diagnozy, korekty i rozwoju, podczas gdy klient rozwiązuje problemy samoświadomości, wyrażania siebie i samorealizacji. Dodatkowo praca z piaskiem i modelowanie „światów” na tacy rozwija osobowość psychologa i klienta, tworzy niewidzialny pomost pomiędzy dzieckiem a dorosłym, zbliża do siebie rodziców i dzieci. Doświadczenia stosowania Terapii Piaskiem w ramach pracy psychologa szkolnego w podstawowej szkole medycznej pokazały, że różne modyfikacje Terapii Piaskiem mogą być bardzo skuteczne w pracy nie tylko psychologów i psychoterapeutów, ale także nauczycieli, logopedów, logopedów, pracownicy socjalni i logopedzi. Literatura: 1. Zinkevich-Evstigneeva T. D., Grabenko T. M. Cuda na piasku. Warsztaty terapii piaskiem - St. Petersburg: Wydawnictwo "Rech", 2005. - 340 s.: il.2. Zinkevich-Evstigneeva T.D., Grabenko T.M. Warsztaty z terapii twórczej - St. Petersburg: Wydawnictwo Rech, 2003. - 400 s.: il.3. Steinharda Lenore’a. Psychoterapia piaskiem Junga.- St. Petersburg: Peter, 2001.-320 s.: chory. (Seria „Warsztaty z psychoterapii”)4. Obukhov Ya. L. Obraz – rysunek – symbol // Dziennik psychologa praktycznego. 1996. Nr 4. Str. 44-54,5. Jung K. G. Psychologia analityczna: teoria i praktyka: wykłady Tavistock / Tłum. z nim. W. Zełenski – St. Petersburg: Wydawnictwo „Azbuka-Classics”, 2007.-240 s.6. Dora M. Kallff. Wprowadzenie do terapii piaskiem. Dziennik Sandplay.