W tym artykule chciałabym porozmawiać o tym, co dzieje się z mamą, gdy dowiaduje się, że dziecko znajduje się w nieprzyjemnej sytuacji i/lub istnieje zagrożenie dla jego zdrowia lub życia. Często taką sytuacją kryzysową jest choroba dziecka, zażywanie narkotyków przez nastolatka, popełnienie nielegalnych działań, przestępstwo. Stresujące sytuacje w życiu dziecka w taki czy inny sposób stają się sytuacjami stresującymi dla jego rodziców. Pierwszą osobą, która wpada w otchłań stresu, jest sfera emocjonalna matki. Wynika to ze specyfiki kontaktu emocjonalnego między dzieckiem a matką, który jest utrwalony na poziomie odcisku w psychice obojga. Przeżycie dziecka jest powiązane z matką. To matka zaspokaja podstawowe potrzeby fizjologiczne nienarodzonego dziecka, a po urodzeniu połączenie to na długo zostaje zabarwione funkcją zaspokajania potrzeb życiowych. Dzięki temu połączeniu matka bardzo wcześnie zauważa zmiany w zachowaniu i stanie emocjonalnym dziecka. Ponieważ jednak to połączenie jest zabarwione funkcją witalności nie tylko ze strony dziecka, ale także matki, trudno jej przyznać, że z dzieckiem w jej rozumieniu dzieje się coś strasznego. To wyjaśnia dość powszechne zjawisko, gdy pedagodzy, psycholodzy i rodzice innych dzieci widzą odchylenia w rozwoju dziecka, ale sama matka im zaprzecza. Ten etap relacji „matka – dziecko w kryzysie” nazywany jest etapem zaprzeczania problemowi. Na tym etapie matka po prostu nie może dopuścić do siebie myśli, że jej dziecko ma kłopoty. Zbyt przerażające, żeby uwierzyć, że to prawda. Zjawisko to jest najbardziej widoczne, gdy nastolatek używa narkotyków. Rodzice często kategorycznie odmawiają wiary, nawet jeśli istnieją niezaprzeczalne fakty. Na kolejnym etapie następuje akceptacja faktu, że z dzieckiem dzieje się coś złego (choruje, zażywa narkotyki, popełnił przestępstwo), ale oczywiście jest to ukrywane przed innymi. W niektórych przypadkach nawet od innych członków rodziny. Na zewnątrz może to wyglądać jak pierwszy etap, kiedy innym ludziom udaje się, że z dzieckiem wszystko jest w porządku, a skargi innych na dziecko są po prostu ich stronniczym podejściem do winy za „złą matkę” z podobieństwami w zachowaniu na tym etapie zachodzą zupełnie inne procesy wewnętrzne: kryzys czy choroba dziecka odbierana jest jako osobista porażka w wychowaniu – nie mogła, nie mogła sobie poradzić, źle zrobiła, była „złą matką”. Myśl o porażce w walce o bycie „dobrą matką” jest dla kobiety trudna do zniesienia i często nie do zniesienia. A potem zaczyna się etap samozaparcia. Kiedy matka myśli tylko o tym, jak uratować swoje dziecko. Potrzeby, pragnienia innych członków rodziny i własne schodzą na dalszy plan. Na tym etapie matka stara się wpłynąć na dziecko: rozmawia z nim, stawia warunki, żąda obietnic. Na tym etapie występuje emocjonalne wahanie pomiędzy surowością wobec dziecka a przebaczeniem i pobłażliwością. Kiedy ustanawiane są ścisłe granice zewnętrzne, ale sami proponują ich naruszenie, np. „nie możesz iść na spacer po 20.00, ale dzisiaj idź na spacer, bo potrzebujesz świeżego powietrza”. I nie mówimy tutaj o robieniu wyjątków od zasad, ale o tym, że rodzic jest słaby, aby przestrzegać zasad, które sam ustalił dla nastolatka, a on sam zaczyna szukać „ważnych” powodów łamanie tych zasad. Często rodzice nie zdają sobie z tego sprawy. Sprzyja temu również fakt, że myśli o tym, co zostało zrobione „źle”, nie odpuszczają. Aby to zrozumieć, niektóre matki nieustannie torturują się wspomnieniami z przeszłości. Poczucie winy z kolei wzmacnia wahanie pomiędzy „dokręceniem śrubki” a późniejszym wycofaniem się. Wyłączyli dziecku internet na trzy miesiące – włączyli internet ponownie po 3 dniach, ograniczyli czas zabawy – usunęli ograniczenie, powiedzieli, że nie będą kupować dżinsów – kupili dżinsy, zakazali słodyczy – zezwolili na słodycze itp. Samozaparcie Na tym etapie rodzice stawiają dziecku wymagania i zasady, które sami wyznaczają.