Według Zygmunta Freuda istotą przeżywania żalu jest oddzielenie energii od utraconego obiektu. W podejściu tym można usłyszeć następujące interpretacje doświadczenia: „zaakceptować rzeczywistość straty”, „poczuć ból”, „dostosować się do rzeczywistości”, „zwrócić energię emocjonalną i zainwestować ją w inne relacje”. Ten model przetwarzania żałoby przypomina tworzenie kikuta w miejscu amputowanej kończyny. W przeciwieństwie do tego modelu Fiodor Efimowicz Wsiljuk uważa doświadczenie żałoby za aktywny proces transformacji i rozwoju, w którym strata zostaje wkomponowana w osobowość osoby przeżywającej żałobę, rozwijając ją i nadając mu nowe cechy. Znane są fazy żałoby , a pierwszym z nich jest szok i odrętwienie. Charakterystyczne cechy osoby pogrążonej w żałobie w tym momencie to sztywność, drętwienie, trudności w oddychaniu, utrata apetytu i pożądania seksualnego. Osoba jest zaskoczona nierzeczywistością tego, co się dzieje; jego dusza jest odrętwiała, niewrażliwa, oszołomiona. Często zdarzenia, które mają miejsce na tym etapie, są następnie wypierane z pamięci i zapominane. Uważa się, że osoba w takim stanie nie pozwala na to, co wydarzyło się w jego życiu. Ale człowiek nie tylko zamyka się na wydarzenia, nie wpuszcza czasu teraźniejszego, ale sam żyje w przeszłości, w chwili „wcześniej”, w czasie, kiedy to jeszcze się nie wydarzyło. Osoba pogrążona w żałobie nie jest jeszcze w teraźniejszości, jest całkowicie w przeszłości. Teraźniejszość wywiera presję na taki wewnętrzny świat, każde wołanie, każdy sygnał z teraźniejszości zamienia się w przeszkodę, zakłócającą byt tu i teraz, a to istnienie w przeszłości jest w tej chwili pilną potrzebą. Niemożność istnienia w przeszłości powoduje uczucie złości, złości, jako specyficzna reakcja emocjonalna na przeszkodę. Następna faza to faza poszukiwań, poszukiwania możliwości odwzajemnienia straty, faza jej zaprzeczenia, straty, stałość i nieuchronność. W tym czasie osoba pogrążona w żałobie wydaje się znajdować w dwóch światach jednocześnie, w teraźniejszości „tu i teraz” oraz w przeszłości, „tam i wtedy”, aż do momentu straty. Każde zdarzenie może wyzwolić łańcuch wspomnień prowadzący do halucynacji, świadomość jest rozdarta, a krytyczność znacznie zmniejszona. Człowiek szuka jakiejkolwiek okazji, aby pozostać w przeszłości i zapomnieć o teraźniejszości, ale teraźniejszość jest coraz bardziej akceptowana i rozpoczyna się faza ostrego żalu, faza rozpaczy, największego cierpienia i dezorganizacji oraz ostrego bólu psychicznego. Pojawia się uczucie pustki i bezsensu, rozpacz, poczucie opuszczenia, samotności, złości, poczucia winy, strachu i niepokoju, bezradności. Idealizuje się to, co utracone, podkreśla się jego zalety, a osobę utożsamia się z zagubionym. Jest to najtrudniejsza i najbardziej bolesna faza i to właśnie w tej fazie odbywa się bardzo ważna praca wewnętrzna. Świadomość człowieka niezliczoną ilość razy zostaje wciągnięta w bolesne „tu i wtedy”, uwydatniając najmniejsze i liczne ziarenka pamięci i wspomnień. Praca wewnętrzna polega na przenoszeniu tego, co pamiętane, do „tu i teraz”, badaniu tej pamięci z perspektywy teraźniejszości, przemyśleniu i ponownym przeżywaniu przeszłych doświadczeń. Osoba pogrążona w żałobie przekształca teraźniejszość w „teraźniejszość w przeszłości” w „przeszłość w teraźniejszości”. Doświadczenie staje się „działaniem wiodącym” człowieka, działaniem, dzięki któremu następuje jego rozwój osobisty, w którym kształtują się wszystkie jego nowe formacje osobiste. Doświadczenie zajmuje dominującą pozycję. Od jakości doświadczenia zależy całe przyszłe życie. W kolejnej fazie, fazie „szoków szczątkowych i reorganizacji”, życie ulega normalizacji, przywracane są procesy psychofizjologiczne w organizmie. Doświadczenie traci swą wiodącą pozycję i objawia się coraz rzadszymi wydarzeniami. W tym okresie strata stopniowo wkracza w życie, człowiek niejako uczy się żyć w nowy, inny sposób. I wreszcie, na ostatnim etapie, na etapie dopełnienia, obraz osoby zatraca się w semantyce pole jest zintegrowane z jego osobowością. Jeśli więc mówimy o zmarłej bliskiej osobie, to w tym okresie może ona zastąpić symbol dobroci dla osoby pogrążonej w żałobie. W doświadczeniu żałoby pamięć i pamięć odgrywają ogromne znaczenie. Na te procesy nie ma miejsca we Freudowie.