Doraźna pomoc psychologiczna - na czym polega, dlaczego jest potrzebna, jak i w jakim przypadku jej udzielać? W tym artykule przyjrzymy się temu tematowi. Co więcej, w obecnych realiach jest to bardzo istotne. Zacznijmy od statystyk. Zaburzenia psychiczne są trzecią najczęstszą przyczyną straconych lat życia z powodu niepełnosprawności (statystyki DALY). W większości krajów UE aż 47% przypadków absencji w pracy wiąże się z powikłaniami stanu psychicznego. Najnowsze dane WHO podają, że w Europie zaburzenia psychiczne zajmują pierwsze miejsce pod względem liczby lat utraconych z powodu niepełnosprawności spowodowanej wszystkimi chorobami przewlekłymi (36% -YLD). Mistrzostwa zajmują zaburzenia depresyjne, które stanowią aż 18%. Już teraz stają się kluczową chorobą przewlekłą w Europie. Co więcej, ta negatywna tendencja tylko się pogłębia (tak jest w Europie, gdzie nie ma wojny, gdzie wszystko jest mniej więcej spokojne). Na przykład w Ameryce 63% ludzi doświadczy w swoim życiu co najmniej jednego wysoce traumatycznego wydarzenia życie. A 17% mężczyzn i 13% kobiet będzie miało więcej niż trzy takie zdarzenia (Friedman – 2006). Wiadomo, że w „gorących punktach” liczba tego typu zdarzeń jest wielokrotnie większa. Przykładowo w Iraku, Algierii, Kambodży… tam odsetek ten sięga aż 92%. Jeśli chodzi o statystyki na Ukrainie, wszyscy musimy jeszcze dowiedzieć się, z czym borykali się ludzie podczas wojny w latach 2022–2023. Aż strach wyobrazić sobie, ile ogromnych traumatycznych wydarzeń spotkało ofiary. Takie wydarzenia w ten czy inny sposób dotykają wszystkich, ale To ważne jest, aby zrozumieć, że zakres możliwych reakcji i emocji jest bardzo różnorodny. Wielu w ogóle nie rozumie, co się dzieje, odczuwa strach, niepokój, czuje się niespokojny, niektórych ogarnia wściekłość i złość, innych wręcz przeciwnie, popada w odrętwienie lub apatię. Ale co w każdym razie należy zrozumieć? Zdolności ciągłego dostosowywania się do stresujących wydarzeń są nieuchronnie wyczerpane (mentalne, fizjologiczne, społeczne). A to z kolei przyczynia się do wzrostu stresu, wzrostu ilości zespołu stresu pourazowego (czyli PTSD). A żeby zapobiegać różnym zaburzeniom psychicznym, potrzebne jest wsparcie psychologiczne i profilaktyka. Czym jest doraźna pomoc psychologiczna (również pierwsza pomoc w przypadku stresu, natychmiastowe wsparcie w kryzysie emocjonalnym). Można spotkać się z różnymi nazwami, ale dla wygody używajmy określenia „Pierwsza pomoc psychologiczna” (PPA). w najbliższej przyszłości + po niej), a także zapobieganie dalszym negatywnym konsekwencjom psychologicznym do czasu przybycia profesjonalnych psychologów. Ważny! Im szybciej i lepszej jakości zostanie udzielona pierwsza pomoc psychologiczna, tym bezpieczniejszy (mniej traumatyczny) będzie wpływ konsekwencji sytuacji ekstremalnej na psychikę ofiary. Należy pamiętać: aby zapewnić PPP, nie jest to konieczne posiadać uprawnienia psychologa kryzysowego lub podobnego specjalisty. Warto jednak przejść minimum niezbędnego i wystarczającego szkolenia psychologicznego (wiedzy i umiejętności), aby zrozumieć: co, dlaczego trzeba robić, jak się zachować, aby pomagać innym ludziom, zapewnić wsparcie psychologiczne, a także zadbać o siebie. W tym artykule poruszymy podstawy, a w programie szkoleniowym „Pierwsza pomoc psychologiczna” (link na dole tekstu) można już zdobyć kompletny, kompleksowy system wiedzy: co, jak, dlaczego, w jakim celu i w jakiej kolejności należy postępować, aby profesjonalnie pomóc osobom w sytuacjach ekstremalnych. Doraźna pomoc psychologiczna ma na celu zapewnienie wsparcia osobom, które przeżyły traumatyczne wydarzenie. Skierowany jest do osób, które tracą kontrolę nad sferą emocjonalną, których zachowanie i myślenie stają się nieadekwatne. W tym przypadkuosoby takie mogą stać się niebezpieczne zarówno dla innych, jak i dla siebie. Cele i zadania doraźnej pomocy psychologicznej: 1) Stworzenie optymalnych warunków udzielenia pierwszej pomocy psychologicznej ofiarom zdarzenia awaryjnego; 2) Zmniejszenie nasilenia ostrych reakcji stresowych, stworzenie sprzyjającej sytuacji środowisko psychologiczne dla optymalizacji stanu psychicznego ofiary; 3) Zapobieganie występowaniu odległych zaburzeń psychicznych (na przykład PTSD) w wyniku narażenia na traumatyczne wydarzenie; 4) Wsparcie psychologiczne, aktualizacja zasobów ofiary, rehabilitacja, powrót do zdrowia pomoc profesjonalnych technik, technik, pomoc praktyczna; 5) Delegowanie – przekazanie ofiary krewnym, znajomym, specjalistom (w zależności od stanu psychicznego, potrzeb); Gdzie i kiedy udzielana jest pokrzywdzonemu pomoc psychologiczna? przy pierwszym kontakcie w stanie stresu psychicznego. Dzieje się tak głównie podczas zdarzenia kryzysowego lub bezpośrednio po jego zakończeniu. Pomoc psychologiczna udzielana jest: w schroniskach, obozach, szkołach, szpitalach polowych, szpitalach, budynkach użyteczności publicznej, punktach zbiórki, domach, ośrodkach ewakuacyjnych. W dobrym tego słowa znaczeniu, w pracy konieczna jest przynajmniej minimalna poufność. Przed udzieleniem pierwszej pomocy psychologicznej przestudiuj: • Sytuacja kryzysowa – Co się stało? Gdy? Gdzie to się stało? Kto? Ile osób prawdopodobnie ucierpi? • Usługi wsparcia – Kto zapewnia podstawowe potrzeby (żywność, woda, schronienie)? Kto zapewnia opiekę medyczną? Szukasz bliskich, krewnych? Gdzie osoby, które przeżyły, mogą uzyskać dostęp do tych usług? Czy istnieją dodatkowe połączone społeczności? • Względy bezpieczeństwa – czy zdarzenie awaryjne trwa, czy już się zakończyło? Jakie zagrożenia mogą występować w środowisku (oddziały wroga, miny lądowe, terroryści, uszkodzona infrastruktura)? Czy są obszary, w których nie powinieneś być udzielając pomocy psychologicznej w nagłych przypadkach, zwróć uwagę na: • język, jakiego używasz podczas komunikacji, terminy, struktury werbalne, wzorce mowy; • płeć, wiek ofiar – do kobiet mogą zwracać się mężczyźni lub tylko kobiety? • Kontakt fizyczny – czy kontakt cielesny, dotykanie jest akceptowany w kulturze ofiary? • Władza – czy należy kontaktować się z głową rodziny lub społeczności? • Czy są kwestie, które należy wziąć pod uwagę w odniesieniu do dzieci, osoby starsze, kobiety, inne osoby? • Religia, konstrukty mentalne – jakie postawy, zwyczaje, przekonania są ważne dla ludzi? • Ograniczenia – inni, Twoje. Na przykład: etap rozwojowy (dzieci, młodzież, osoby starsze), upośledzenie umysłowe, bariera językowa, niedokształcenie, niedowidzący, niedosłyszący. • Używaj zrozumiałego języka, unikaj żargonu, wyrażeń zawodowych, rozmawiaj z ludźmi na tym samym poziomie co oni; • Pomóż wychowawcom i rodzicom, którzy mogliby wówczas pomóc swoim dzieciom. Ogólne zalecenia dotyczące postępowania w sytuacji awaryjnej: • Sprawdź miejsce zdarzenia, upewnij się, że nie ma zagrożenia dla Ciebie ani ofiary; • Przed wejściem w środowisko kryzysowe odpowiednio się przygotuj. (w przypadku zagrożenia – nie przeszkadzaj); • Zachowaj spokój, szacunek i zrozumienie – przedstaw się, a następnie zadaj proste pytania, aby zrozumieć, jak możesz pomóc; • Nawiąż kontakt, chyba że jest to natrętne lub niebezpieczne. Często jest to dobry sposób na udzielenie praktycznej pomocy (podanie jedzenia, wody, koca); • Mimiką, gestami okaż, że uważnie słuchasz ofiary, podtrzymując rozmowę krótkimi uwagami lub skinieniem głowy; • Bądź blisko do danej osoby, ale zachowaj niezbędny dystans, biorąc pod uwagę kulturę, wiek, płeć danej osoby; • Wyjaśnij, że nawet jeśli ofiara nie będzie chciała teraz od Ciebie pierwszej pomocy psychologicznej, nadal będzie mogła ją otrzymać w przyszłość; • Jeśli u ofiary występują ostre reakcje stresowe, należy je najpierw przepracować; • Znajdź dla nich miejscerozmowę, minimalizuj czynniki rozpraszające, staraj się chronić ofiarę przed niepotrzebną uwagą i pytaniami. Możesz wyeliminować wścibskie osoby, powierzając im zadanie: „Zobacz, czy jest ktoś, kto potrzebuje wsparcia psychologicznego, emocjonalnego, pomóż mu”; • Bądź cierpliwy, responsywny, wrażliwy, mów powoli (ofiara może Cię unikać lub może być zbyt irytujące) ;• Mów spokojnie, prostymi i konkretnymi słowami, nie używaj skrótów, terminów ani żargonu. Przekaż pozytywne informacje; • Jeśli ofiara chce porozmawiać, bądź skłonny jej wysłuchać. Wyrażaj empatię, gdy ludzie opowiadają Ci o swoich myślach, uczuciach; • Słuchaj aktywnie ofiary, pozwól jej mówić, skup się na tym, co chce Ci przekazać, jak możesz jej pomóc. • Dostrzegaj pozytywne wysiłki ofiary mające na celu utrzymanie; bezpieczeństwo, wyjście z trudnej sytuacji; • Przekazuj informacje (odnoszące się do celów ofiary) w prostych (odpowiednich do wieku) słowach, tak aby były łatwe do zrozumienia; • Bądź szczery w kwestii tego, co wiesz, a czego nie: „ Nie wiem, ale spróbuję się tego dowiedzieć. Jeśli to konieczne, doprecyzuj odpowiedzi ponownie; • Ustabilizuj stan ofiary, stosując techniki, metody, algorytmy pierwszej pomocy psychologicznej, zmniejszając napięcie, stres. • Powierz mu zadanie, z którym na pewno sobie poradzi; (Na przykład włóż rzeczy do torby, napij się wody z butelki, załóż kurtkę). • Jeśli ofiara ma depresję, nie zostawiaj jej samej). Daj możliwość milczenia. Pomoc w bieżących potrzebach; • Bądź wrażliwy. Szacunek, zachowanie historii zdarzenia (poufność) w tajemnicy. Zasady udzielania pokrzywdzonemu doraźnej pomocy psychologicznej: 1) Zasada pilności wymaga natychmiastowego udzielenia pokrzywdzonemu pomocy psychologicznej, gdyż istnieje zależność wprost proporcjonalna: im więcej czasu. mija po zdarzeniu kryzysowym, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się różnych zaburzeń psychicznych (PTSD, panika, zaburzenia graniczne, psychoza). Wiadomo, że najskuteczniejszą jest udzielenie pierwszej pomocy psychologicznej nie później niż 24 godziny po zakończeniu stresującej sytuacji. 2) Zasada oczekiwania na powrót do normalnego stanu wymaga, aby ofiarę traktować jak osobę normalną, nie jako pacjent. Jednocześnie jego reakcje psycho-emocjonalne i fizjologiczne były postrzegane jako normalne w przypadku stresującego (nienormalnego) zdarzenia.3) Zasada bliskości miejsca zdarzenia wymaga udzielenia ofierze pomocy niezwłocznie na miejscu sytuacji kryzysowej lub w znajomym środowisku, bez zastępowania najbliższego otoczenia.4) Zasada jedności i prostoty pomocy psychologicznej wskazuje, że oddziaływanie na psychikę/ciało powinno zapewniać albo jeden specjalista, albo kilku. Ale w najprostszej wersji musisz zabrać ofiarę od źródła traumy, jeśli chcesz wyeliminować ostre zaburzenie stresowe, zapewnić jedzenie, wodę, odpoczynek, zapewnić bezpieczne środowisko, możliwość otrzymania wsparcia i bycia wysłuchanym do. Podstawowe zasady pierwszej pomocy psychologicznej: Oprócz powyższych zasad istnieją trzy ważne zasady udzielania doraźnej pomocy psychologicznej - obserwuj, słuchaj, kieruj. Zasady te pomagają ocenić sytuację kryzysową, zapewnić sobie bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia, znaleźć podejście do ofiary, zrozumieć jej potrzeby i skierować ją tam, gdzie może uzyskać praktyczną pomoc i informacje.1. Oglądaj 1. BEZPIECZEŃSTWO. Przed udzieleniem pomocy ofierze ważne jest sprawdzenie warunków bezpieczeństwa. Jeśli to możliwe, rozejrzyj się wokół przez kilka minut. Dzięki temu zachowasz spokój i zastanowisz się, zanim zaczniesz działać. Przeanalizuj, czy bycie tam, gdzie jesteś, jest bezpieczne? Czy w środowisku występują potencjalne, realne zagrożenia (trwający konflikt, ostry stres, uszkodzony samochód, niestabilny budynek)? Czy możesz tam być bez prawdopodobieństwazaszkodzić sobie lub innym? Jeśli nie jesteś pewien bezpieczeństwa, pozostań tam, gdzie jesteś. Jeśli to możliwe, komunikuj się z poszkodowaną ofiarą z bezpiecznej odległości do czasu przybycia pomocy.2. PODSTAWOWE POTRZEBY. Obserwuj stan danej osoby, być może doznał poważnych obrażeń, potrzebuje natychmiastowej pomocy medycznej, być może znajduje się w stanie silnego stresu lub potrzebuje doraźnej pomocy psychologicznej. Jakie podstawowe potrzeby życiowe (jedzenie, woda, schronienie) powinieneś pomóc mu zaspokoić? Czy potrzebuje szczególnej uwagi, aby chronić go przed przemocą, złym traktowaniem i dyskryminacją? Kto jeszcze w Twoim otoczeniu może potrzebować pomocy psychologicznej? Bądź przygotowany na to, że wydarzenia szybko się zmieniają. Bądź uważny, spokojny, cierpliwy. Ustal priorytety swoich dalszych działań, udziel pierwszej pomocy psychologicznej. Nie zostawiaj poszkodowanego samego, postaraj się zapewnić mu bezpieczeństwo do czasu ustąpienia ostrej reakcji lub do czasu przybycia personelu medycznego i innych specjalistów. Bardzo ważny jest sposób komunikowania się z ofiarą znajdującą się w stanie stresu. Osoba, która doświadczyła zdarzenia kryzysowego, może być przygnębiona, przestraszona i niespokojna. Zachowując spokój i zrozumienie, możesz pomóc mu poczuć się chronionym, bezpiecznym, szanowanym i otoczonym opieką.2. Słuchaj Ważne jest, aby dowiedzieć się dokładnie, czego potrzebuje ofiara i co ją niepokoi. Aby to zrobić, wysłuchaj go, spróbuj go uspokoić. Bądź wzorem do naśladowania – zachowaj spokój, mów powoli, pomóż mu poczuć się bezpiecznie, zmniejsz stres. Ofiara może chcieć powiedzieć Ci, co się z nią stało. Ale nie zmuszaj go, żeby mówił o tym, co się stało. W takim przypadku ofiarom często wystarczy, że po prostu pozostaniesz w pobliżu, nawet jeśli będziesz cicho. Powiedz mu, że będziesz przy nim, gdyby potrzebował pomocy, wsparcia lub gdyby chciał porozmawiać o swoich przeżyciach. Pozwól ofierze opowiedzieć Ci o wydarzeniach, które miały miejsce w wygodnym dla niej rytmie. Nie ma potrzeby spieszyć się z odpowiedzią lub przerywać, daj czas na zrozumienie wszystkiego. Pozwól mu milczeć, jeśli to konieczne, da mu to możliwość zrobienia sobie przerwy i kontynuowania komunikacji. Skoncentruj się na komunikacji, wyjaśnij, jak dana osoba znalazła się w tej sytuacji, zwróć uwagę na to, jak charakteryzuje tę sytuację, jakie napotkał problemy, jak ważne są one dla niego. Zachęcaj rozmówcę wspierającymi, wyjaśniającymi zwrotami „To, co mówisz, jest bardzo ważne „”, „Czy tak myślisz”, „Chciałbym dowiedzieć się więcej na ten temat”, „To dla Ciebie najważniejsze”, „O ile Cię rozumiem”, „To znaczy, że jesteś zainteresowany”, „To jest bardzo interesujące, czy mógłbyś wyjaśnić” , „Na podstawie tego, co powiedziałeś”. Dowiedz się, wyjaśnij. Jeśli nie jesteś pewien, czy dobrze rozumiesz rozmówcę, zapytaj ponownie lub przeformułuj pytanie. Lepiej zadawać szczegółowe pytania, dzięki czemu uzyskasz więcej przydatnych informacji. - „Czy mógłbyś mi powiedzieć więcej na ten temat?” Pytania wyjaśniające: Jak? Po co? Gdzie? Po co? Dlaczego? Nie spiesz się, pytaj konsekwentnie o potrzeby i problemy. Wysłuchaj odpowiedzi, pomóż danej osobie uspokoić się i poczuć się bardziej komfortowo. Zaoferuj praktyczną pomoc, taką jak woda, jedzenie, masaż.3. Bezpośrednia Choć każda sytuacja kryzysowa jest wyjątkowa, najczęściej osoby, które przeżyły traumatyczne wydarzenie, czują się pozbawione ochrony i bezradności. Ich codzienna rutyna zostaje zakłócona, nie otrzymują już zwykłej przewidywalności i wsparcia, ponieważ nagle znajdują się w stresujących warunkach. Kierowanie osób do miejsc, w których otrzymają praktyczne wsparcie, jest jednym z głównych celów doraźnej pomocy psychologicznej. Należy pamiętać, że PPP to interwencja krótkotrwała, podczas której można przebywać z ofiarą jedynie przez krótki okres czasu. Twoim zadaniem jest pomóc osobie znaleźć wewnętrzne i zewnętrzne zasoby umożliwiające powrót do zdrowia i kontrolę nad sytuacją w krótkim czasiePo sytuacji awaryjnej, w stanie stresu, ofiara doświadcza strachu, rozczarowania i niepokoju. Potrzebuje Twojej pomocy: znaleźć wewnętrzne wsparcie, zrozumieć jego najpilniejsze potrzeby, zidentyfikować te najpilniejsze i je zaspokoić. Możesz na przykład poprosić tę osobę, aby zastanowiła się, co jest dla niej teraz ważne. Możliwość rozwiązania przynajmniej części problemów da mu poczucie przewidywalności, kontroli nad sytuacją, a także wzmocni jego zdolność radzenia sobie z sytuacją. A dla dalszego powrotu do zdrowia należy go zachęcać do wykorzystywania własnych umiejętności radzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi. Pomóż tej osobie samodzielnie poradzić sobie ze zdarzeniem i odzyskać kontrolę nad tym, co się wydarzyło. Aby to zrobić, spróbuj skierować go tam, gdzie może uzyskać potrzebną pomoc. Oceń powiązania społeczne, kto może go wesprzeć, z kim będzie mu wygodniej, komu ufa. Pomóż skontaktować się z bliskimi – to wszystko jest częścią udzielenia pierwszej pomocy psychologicznej. To, jak i kiedy zostanie udzielona pomoc psychologiczna w nagłych wypadkach, zadecyduje o tym, jak szybko dana osoba może wrócić do zdrowia. Badania pokazują, że ofiary, które po kryzysie otrzymają w porę wsparcie psychologiczne, lepiej radzą sobie z dalszymi trudnościami. Zwłaszcza jeśli istnieje możliwość wsparcia bliskich. Podczas udzielania pierwszej pomocy psychologicznej ofierze zabrania się: • Intensywnego zadawania pytań, zmuszania do rozmowy o szczegółach traumatycznego doświadczenia (możliwa jest ponowna traumatyzacja); • Narzucaj doraźną pomoc psychologiczną, bądź natrętny, wyolbrzymiaj swoją wiedzę i umiejętności; • Przerywaj, śpiesz się z opowiadaniem (np. nie musisz patrzeć na zegarek, nie możesz mówić tak szybko); • Działaj, myśl tak jakbyś zamiast ofiary był zobowiązany do rozwiązywania wszystkich problemów życiowych; • Powiedz: „Powinieneś się cieszyć, że przeżyłeś”, „Nie myślisz poprawnie”, „Nie powinieneś się tak czuć”; • Użyj specjalne, złożone, profesjonalne koncepcje, terminy, oznaczenia; • Rozmawiaj o własnych problemach, trudnościach życiowych, opowiadaj osobiste historie zasłyszane od innych; • Pozbawiaj nadziei, pewności siebie, umiejętności zadbania o siebie; • Proś, przyjmuj pieniądze lub usługi pomocy w sytuacji kryzysowej; • Poradnictwo, prowadzenie psychoterapii (spróbuj wywołać uczucia przeżywane w trakcie, po stresującym zdarzeniu); • Dotykaj ofiary, jeśli nie ma pewności, że jest to dla niej bezpieczne, właściwe, wygodne; • Wymyśl coś, czego nie wiesz na pewno, podawaj fałszywe informacje, nadzieję, nierealne zapewnienia, obietnice; • Obwiniaj, używaj słów, które mogą wywołać poczucie wstydu, niepokoju, litości, winy; • Odmawiaj pierwszej pomocy psychologicznej, ponieważ nie uważaj się za profesjonalistę; • Oceniaj z pozycji odgórnej, stawiaj diagnozy, oceń, co ofiara zrobiła / czego nie zrobiła, etykietuj. Kończąc wsparcie psychologiczne dla ofiary, ważne jest, aby powiedzieć, że kończysz swoją pomoc. A jeśli ktoś mu pomoże, przedstaw go nowej osobie. Jeśli skierujesz ofiarę do innych służb, musisz wyjaśnić, na co może liczyć i czego się spodziewać. Dobrym pomysłem jest również upewnienie się, że ofiara posiada niezbędne informacje. Niezależnie od tego, jakie miałeś doświadczenia w kontaktach z daną osobą, ważne jest, aby pożegnać się w pozytywnym nastroju i życzyć mu dobrego samopoczucia. Cóż, w ramach tego artykułu omówiliśmy bardzo minimalne, kluczowe podstawy. Masz teraz podstawowy poziom wiedzy na temat udzielania pierwszej pomocy psychologicznej. Jeśli chcesz nie tylko szybko przeczytać artykuł, ale faktycznie zdobyć systemową wiedzę i opanować umiejętności udzielania doraźnej pomocy psychologicznej, to skorzystaj z programu szkoleniowego „Pierwsza pomoc psychologiczna”. Wszystkiego najlepszego, do zobaczenia wkrótce, z szacunkiem Dmitrij Poteev. Oryginalny artykuł: