Ciąg dalszy artykułów Edukacja w różnych przedziałach wiekowych. Co mam zrobić z dzieckiem, jeśli ma mniej niż półtora roku? Edukacja w różnych przedziałach wiekowych. Co powinienem zrobić z moim dzieckiem, jeśli ma od roku do trzech lat? Edukacja w różnych przedziałach wiekowych. Co powinienem zrobić z moim dzieckiem, jeśli ma od trzech do sześciu lat? Rodzicielstwo w różnym wieku. Co powinienem zrobić z moim dzieckiem, jeśli ma od sześciu do dwunastu lat? We wszystkich przedziałach wiekowych kierowali mnie Freud i Erikson. Tutaj przyjmę za podstawę periodyzację psychologów domowych. Dla porządku muszę powiedzieć, że Freud i Erikson definiują okres dojrzewania od 12 do 19 lat. Radziecki psycholog D. B. Elkonin podzielił okres dojrzewania na dwa okresy: młodszy (12–14 lat) i starszy (wczesny okres dojrzewania; 15–17 lat). Chciałbym zauważyć, że po ukośnym spojrzeniu na artykuły i książki Elkonina, tak właśnie zrobiłem nie znajdują bezpośredniego wskazania na wiek, a jedynie wzmiankę o młodszej i starszej adolescencji w artykule D.B. Elkonina O PROBLEMIE PERIODYZACJI ROZWOJU PSYCHICZNEGO W DZIECIŃSTWIE Zagadnienia psychologii. – 1971. - nr 4. – s. 6-20 Wygotski wyróżnia kryzys 13 lat i okres dojrzewania od 14 do 18 lat. Problem wieku // Wygotski L.S. Dzieła zebrane: w 6 tomach; T.4. - M.: Pedagogika, 1984 - s. 244-268 Wydaje mi się logiczne, że periodyzacja Elkonina jest logiczna. Dzieci w tych okresach doświadczają nieco innych procesów fizjologicznych i mają różne wiodące motywy działania. Ostatnio na forum pojawiło się pytanie, jak zrozumieć, że nadszedł okres dojrzewania? Biologicznymi oznakami dojrzewania są zauważalne przyspieszenie tempa wzrostu, szybki rozwój narządów rozrodczych i pojawienie się drugorzędnych cech płciowych, takich jak owłosienie ciała, zwiększona masa mięśniowa, masa tłuszczowa i narządy płciowe. Mężczyźni mają więcej hormonów zwanych androgenami, z których najważniejszym jest testosteron, a kobiety mają więcej estrogenów i progesteronu.* Grace Craig, Dawn Bocum Developmental Psychology Zmiany endokrynologiczne na poziomie zachowania objawiają się tym, że początkowym etapom dojrzewania, związanym ze stężeniem hormonów płciowych (11-12 lat u dziewcząt i 13-14 lat u chłopców), towarzyszą: charakterystyczny wzrost reakcji emocjonalnych, ambiwalencja emocji, zwiększona nerwowość, obiektywne zmęczenie i spadek zdolności adaptacyjnych ośrodkowego układu nerwowego.T.P. Abdulova Psychologia dorastania. Co to oznacza dla nas, dla rodziców? Dziecko ma bardzo trudne warunki fizjologiczne. Z psychologicznego punktu widzenia dochodzą do tego trudności nastolatka: Nierozwinięte granice w poprzednich okresach wiekowych, Brak kompetencji. , Złe relacje społeczne z rówieśnikami, Brak wzajemnego zrozumienia z rodzicami Jeśli przed tym wiekiem rodzic wywierał na dziecko przemoc: krzyk lub „wychowanie” fizyczne; i jakoś to „podziałało” (ze szkodą dla psychiki dziecka, ale z „chwilowym skutkiem” dla rodzica). W okresie dojrzewania taki wpływ rodziców nie będzie już prowadził do posłuszeństwa. A jeśli tak się stanie, to nie skończy się to niczym dobrym dla dorastania i rozwoju osobowości. Jeśli nie nauczysz się rozmawiać i negocjować z dzieckiem, wówczas Twoja relacja z nim będzie bardzo, bardzo napięta poczuj się jak w słynnej piosence „Będę krzyczeć, ale w odpowiedzi będzie cisza”. Będzie czuł się niechciany, zbędny, niezrozumiany, „adoptowany”, samotny. Sposób myślenia nastolatka Trzeba być przygotowanym na to, że w okresie kryzysu +/- „funkcja uwagi dziecka ulega pogorszeniu, co jest szczególnie oczywiste. zaobserwowano regresję w zakresie dobrowolnej uwagi udzielanej ustnym poleceniom w porównaniu z wiekiem szkolnym.” T.P. Abdulova Psychologia okresu dojrzewania Oznacza to, że oceny mogą się obniżyć, a to nie znaczy, że dziecko „stała się głupia”, ale oznacza to, że po prostu nie ma wystarczającej siły na ten okres. Wszystkie zasoby organizmu ukierunkowane są na rozwój fizyczny. Należy zatem pamiętać, że dziecko ma trudności w odbiorze poleceń werbalnychChcesz czegoś od swojego dziecka, upewnij się, że Cię usłyszało i zapisał tę informację w swojej głowie. Na przykład: „Mówiłem mu 10 razy, ale on mnie nie słyszy, co mam z nim zrobić?”. Jeszcze raz upewnij się, że dziecko Cię usłyszało. Nie trzeba do niego krzyczeć z drugiego końca mieszkania. Spokojnie poproś go, aby powtórzył, jak zrozumiał Twoją prośbę. Spokojnie powtórz prośbę, jeśli wynik nie został osiągnięty. Powtarzaj spokojnie, ale wytrwale, aż osiągniesz rezultaty. W pewnym momencie dziecko zrozumie, że nadal będzie musiało zrobić to, o co go poprosisz. Kiedy ciągle krzyczysz na dziecko, to tak, jakbyś dawał mu pobłażliwość za nieposłuszeństwo. W tej sytuacji jest on nieszczęśliwą ofiarą, która godzi się na męczeństwo. Potrafi z łatwością usprawiedliwić swoją bezczynność przed samym sobą. Krzyk jest już karą, skoro został już ukarany, to nie może nic zrobić. Najtrudniejsze jest to, że dialog z dziećmi to proces. Nie ma tu jednoznacznego wyniku. Jeżeli dzisiaj udało się dojść do porozumienia, nie gwarantuje to bezproblemowego życia przez cały kolejny okres. W wieku 14-15 lat następuje rozwój zdolności i procesów myślenia, prowadzący do wzrostu świadomości, wyobraźni, osądu i intuicji. Uważa się, że dziecko może osiągnąć najwyższy poziom rozwoju myślenia - poziom formalny operacji (J. Piaget). Należy jednak zauważyć, że nie wszyscy dorośli mają taki sposób myślenia. Rozwijanie empatii i relacji społecznych Zgodnie z teorią Selmona, nastolatek, próbując zrozumieć jego punkt widzenia, bierze obecnie pod uwagę zarówno środowisko społeczne, jak i kulturę, z której pochodzi inna osoba. Nastolatek może zakładać, że druga osoba będzie wierzyć i postępować zgodnie z normami i wartościami swojego społeczeństwa. Jak dzieci wolą regulować relacje z rówieśnikami (badania Yu. A. Tyumenevy) W sytuacji konfliktowej chłopcy preferują normatywną metodę regulacji (rozkaz dyrektora, wybór dyżurujących funkcjonariuszy, spisanie zasad) relacji społecznych podejmowanych metodą siłową, czyli rozwiązywaniem problemu fizycznie lub krzykiem. Nastoletni chłopcy najrzadziej wybierają wpływ osobisty (wyjaśnianie ludziom, narzekanie rodzicom) na uczestników sytuacji. Dziewczęta w okresie dorastania istotnie częściej wybierają odpowiedzi z użyciem siły i osobiste metody regulowania relacji społecznych.T.P. Abdulova Psychologia dojrzewania. Oznacza to, że w grupie z chłopcami lepiej ustalić rutyny, zasady, obowiązki, jeśli nie chcesz, aby między nimi toczyły się walki słowne i o władzę. A w grupie z dziewczynami lepiej się organizować możliwość zabrania głosu, możliwość rozmowy. Główne zadania wieku. Większość naukowców zgadza się, że nastolatki muszą stawić czoła dwóm głównym wyzwaniom: 1) osiągnięcie autonomii i niezależności od rodziców, 2) rozwój tożsamości, która oznacza twórcze i niezależne „ja”. harmonijnie łączy różne elementy danej osobowości.* Grace Craig, Psychologia rozwojowa Don Bocum Są to zadania, które dominują przez cały okres dojrzewania. Przeanalizujmy te zadania bardziej szczegółowo, aby osiągnąć autonomię i niezależność od rodzica dziecko musi się oddzielić, sprzeciwić rodzicowi i obalić rodzica z piedestału, ale żeby oddzielić się od rodzica, musi zrozumieć: gdzie jest, a gdzie go nie ma. Aby to zrobić, metaforycznie „rzuca na stół wszystkie przypisane mu cechy, o których słyszał od rodziców, i wybiera te, które uważa za faktycznie do niego należące”. zabieg będzie nieco bolesny. Już sam ten proces zawiera w sobie konflikt intrapersonalny: z jednej strony nastolatek nadal potrzebuje miłości i wsparcia ze strony rodziców. Z drugiej strony pragnie niezależności i niezależności. Aby rozwinąć zdrową osobowość, potrzebuje prawdziwego potwierdzenia tego, kim jest (na przykład rozwiniętych kompetencji, opinii kolegów z klasy na jego temat, ocen w szkole). Jakakolwiek krytyka, każda ocena prowadzi do zwątpienia. Nawet pozytywne jest przez dziecko odbierane z wrogością,bo nie ma jeszcze jasno określonej opinii na temat tego, jaki jest. Grupą odniesienia, której opinia będzie dla niego ważna, nie są już rodzice, ale rówieśnicy. Młodsza adolescencja ma swoje zadania, nie kończą się one na okresie 14 lat, ale od 12 do 14 lat (względnie rzecz biorąc) są najważniejsze. To budowanie intymnych relacji z rówieśnikami. Uwaga: intymny nie oznacza seksualny. Bliscy to pojawienie się najlepszego przyjaciela lub najlepszego przyjaciela, który wie o tobie wszystko, z którym jest „na tej samej fali” i prawie w fuzji. Zdrada takiego przyjaciela przeżywana jest jako ogromna strata i prawdziwy żal. W tym okresie dziecko buduje swoją granicę intymno-osobistą. W tym celu sprawdza, gdzie „boli”, co sprawia mu „ból”. Na przykład może przypadkowo zostawić otwarty pamiętnik na stole, aby matka mogła go zobaczyć; dawaj podwójne sygnały – przytul mnie, odsuń się ode mnie. W okresie od 15 do 19 lat aktualizowana jest problematyka doskonalenia zawodowego. Z reguły w tym wieku staje się świadome zadanie samostanowienia zawodowego. Podstawą jest samoidentyfikacja. Jeśli dziecko uporządkowało już trochę tego bałaganu swoich cech i kompetencji, spróbuje zintegrować się z systemem życia społecznego, znaleźć w nim swoje miejsce. W tym okresie zaczyna się kształtować ostatnia granica osobista -. profesjonalnego samostanowienia. Jakie mogą pojawić się trudności: jeśli dziecko nie wie, jakie posiada kompetencje (wiedzę, zdolności, umiejętności), jeśli jego obraz siebie nie jest adekwatny do rzeczywistości, jeśli ma wąskie wyobrażenia o sobie. świecie zawodów, jeśli rodzice nie oceniają odpowiednio jego rzeczywistych możliwości (przeceniają lub niedoceniają). Dzieje się tak, gdy rodzice starają się realizować swoje osobiste ambicje, ale dziecko absolutnie nie posiada cech niezbędnych do tej realizacji. Pragnę zauważyć, że im początkowo dziecko jest bardziej niespokojne, tym lepiej dla niego, aby otrzymało delikatną i świadomą pomoc rodzica w wyborze przyszłego zawodu, biorąc pod uwagę życzenia samego dziecka. Nieznane zwiększa niepokój. Pomagając w wyborze zawodu, warto wziąć pod uwagę cechy indywidualne. Przykładowo dziecka z psychotypem „schizoidalnym” nie należy wysyłać na specjalizację, gdzie będzie musiało często i szeroko nawiązywać kontakty z ludźmi. To osłabi jego psychikę. Ale nie ma sensu przygotowywać „histeroidu” na stanowiska, na których wymagana jest żmudna, spokojna wytrwałość, a wkład osobisty w ogóle nie jest brany pod uwagę. Uzależnienia Bardzo ważnym i złożonym tematem są uzależnienia w okresie dojrzewania. Często właśnie w tym wieku zaczyna się uzależnienie od substancji. Przez uzależnienie mam tu na myśli: uzależnienie od alkoholu, narkomanii, palenie tytoniu, modne obecnie „vaping”, zaburzenia odżywiania (hiperfagia, anoreksja, bulimia), uzależnienie od miłości, dewiacyjne zachowania seksualne. . Wszystko to łączy model biopsycho-społeczno-duchowy. Oznacza to, że przyczyna, leczenie i zapobieganie takim zachowaniom leży na kilku płaszczyznach: genetyka i czynniki dziedziczne, trauma porodowa, postawy psychologiczne, środowisko, obecność znaczeń, wartości, wytyczne w życiu można wyróżnić następujące ogólne cechy: Zaprzeczanie obecności uzależnienia Zwiększenie tolerancji na przedmiot uzależnienia (jeśli alkohol, to do uzyskania przyjemności potrzeba coraz więcej alkoholu; jeśli współuzależnienie, wzrasta tolerancja na negatywne emocje). Okres abstynencji (kiedy organizm jest pozbawiony substancji lub przedmiotu uzależnienia, pojawiają się objawy odstawienia fizycznego i ogólne pogorszenie nastroju jest znacznie pogorszone) Brak odpowiedzialności za swoje życie Zmniejszona tolerancja (jest to już w końcowej fazie wyczerpania układ nerwowy – aby kobieta „załamała się” w związku współzależnym, wystarczy drobny powód, do odurzenia wystarczy niewielka dawka alkoholu). Jak się uzależnić: - Znacząca społeczność osób używających substancji psychoaktywnych (żyjących w związkach współzależnych, niezadowolonych ze swojego ciała itp.) - Regularna komunikacja wtej firmy. - Umiejętność zarabiania pieniędzy lub umiejętność życia kosztem innych - Pokonywanie zdrowych, fizjologicznych reakcji obronnych organizmu (organizm początkowo reaguje na alkohol jak na truciznę) - Determinacja i wytrwałość (w pokonywaniu słabości organizmu). reakcje obronne) - Blokada instynktu samozachowawczego, lęk pożyteczny - Możliwość ignorowania lub niemożność dostrzeżenia negatywnych konsekwencji nadużywania alkoholu (papierosy, postawy, jedzenie, dieta itp.) Dzieje się tak w przypadku, gdy jesteś. należy skierować wszystkie wysiłki, aby zapobiec rozwojowi takiego scenariusza. Łatwiej jest zapobiegać uzależnieniu niż je leczyć. Często pojawia się sprzeczka: „Jako nastolatka też próbowałam różnych rzeczy i wszystko było w porządku”. To naprawdę się dzieje. Jest w zasadzie kilka procent osób, które nie odczuwają żadnej przyjemności z alkoholu i ze względów czysto fizjologicznych trudniej jest im popaść w alkoholizm. Ogólnie rzecz biorąc, gdy nastolatki rozwiną poczucie własnej wartości, poczucie kompetencji i przynależności do stabilnej rodziny i systemu społecznego, jest mniej skłonne do angażowania się w ryzykowne zachowania.* Grace Craig, Dawn Bokum Psychologia rozwojowa Jeszcze kilka cytatów na temat uzależnień i dewiacyjnych zachowań: Niektóre nastolatki chcą mieć dzieci ze względu na potrzebę bycia kochaną. Tym młodym matkom zazwyczaj brakuje miłości i uczucia i oczekują, że ich dzieci dadzą im to, czego im brakuje.* Grace Craig, Dawn Bocum Psychologia Rozwojowa Jedno z badań podłużnych wykazało, że zadowolenie z obrazu ciała u dziewcząt było najniższe w wieku 13 lat, a u chłopców w wieku 15 lat , następnie stale rośnie.* Grace Craig, Don Bokum Psychologia rozwojowa Niektóre dane badawcze dotyczące młodzieży i korzystania z gadżetów (maj 2016). 34,5% nastolatków odnotowało komunikację w sieciach społecznościowych. Odsetek dzieci preferujących tę aktywność stale rośnie z 5. miejsca do 9. klasy (od 25,7 do 43,6%). Prawdziwą komunikację z przyjaciółmi w 9. klasie odnotowuje 52,2%, a komunikację z bliskimi – tylko 25,8%. Jak myślisz, kto lub co ma w tym przypadku większy wpływ na nastolatka ? Kto ma większą władzę? Charakterystyczne jest, że 90,5% jest zarejestrowanych na portalach społecznościowych i posiada konto osobiste (strona, blog itp.); nieliczni korzystają bez rejestracji (przeglądanie aktualności, profili znajomych itp.) nieliczni – 4,1%. Motywy korzystania z gadżetów: Chłopcy – „chęć dobrej zabawy” (odpowiednio 51,9 i 38,1%), „chęć zdobycia nowych umiejętności” (18,7 i 13,8%) oraz „możliwość zarobku” (10,5 i 3,5%) ). Dziewczęta - „możliwość komunikowania się” (odpowiednio 68,2 i 58,5%) oraz „możliwość bycia na bieżąco z wydarzeniami” (53,1 i 44,3%). Współczesny nastolatek w sieciach społecznościowych Jakie czynniki mogą ułatwić ten okres dziecku i rodzicom? Dobre relacje z rodzicami i rówieśnikami służą jako bufor przed stresem. Określony obszar umiejętności lub doświadczenia, taki jak sport, muzyka, rzemiosło lub przedmiot akademicki, może zapewnić nastolatkowi podstawę do realistycznej pewności siebie rola obejmująca odpowiedzialność za innych ludzi (być może za członków zespołu lub młodsze rodzeństwo) może pomóc nastolatkowi w ustaleniu priorytetów i bardziej elastycznym reagowaniu na problemy lub kryzysy.* Grace Craig, Dawn Bokum Psychologia rozwojowa młodzieży i depresja Tradycyjne objawy depresji obejmują smutek, poczucie bezradności, rozpaczy i beznadziejności, zaburzenia snu i odżywiania, brak energii i obniżona samoocena. Oprócz tych objawów R. Campbell bierze pod uwagę specyficzne objawy depresji u nastolatków: Pogorszenie koncentracji. Słabe oceny u dziewcząt próbują wyjść z depresji poprzez ryzykowne zachowania, ale mają skłonność do rozwiązłości, w której intymność fizyczna staje się substytutem intymności emocjonalnej. Niezwykle ważne jest, aby nastolatek nie czuł się samotny i bezużyteczny. Abdulova Psychologia dojrzewania Jedną z głównych przyczyn samobójstw w okresie dojrzewania E. Erickson nazywa odrzucenie nastolatków przez społeczeństwo, poczucie samotności i psychiczne.: 8(958)8319705.