W książce pod tym samym tytułem S. Freud skupia się na pytaniu, w jaki sposób można wyjaśnić istotę dowcipu, jaką rolę odgrywa dowcip w życiu psychicznym człowieka osobę i jaką funkcję pełni. Dowcip od dawna definiowany jest jako zręczna umiejętność znajdowania podobieństw między kilkoma rzeczami. Według niektórych myślicieli przeszłości dowcip to umiejętność z zadziwiającą szybkością łączenia w jedną całość kilku pomysłów, które w rzeczywistości są sobie obce pod względem wewnętrznej treści i połączenia. W starożytności dowcip podzielono na ironię, metafory, alegorie, przysłowia, niezwykłe interpretacje, kalambury, nieoczekiwane wnioski i dwuznaczność. Co zamienia rozmowę w dowcip? A może sama myśl wyrażona w zdaniu nosi znamiona dowcipu, czy też dowcip tkwi w sposobie wyrażania się myśli zawartej w zdaniu lub w charyzmie autora tej myśli. Czym są zwroty humorystyczne? wyrażenie składające się z lub utworzone z? Z. Freud zidentyfikował niektóre pojęcia i dał im jaśniejsze wyjaśnienie. Zidentyfikował interesujące procesy kondensacji mowy z formacją substytucyjną. Słowa to tworzywo sztuczne, z którym można sobie poradzić na różne sposoby. Bogatym źródłem techniki dowcipu jest wieloznaczność materialnego i metaforycznego znaczenia słowa. Podpowiedź to najczęściej stosowana i najchętniej stosowana metoda dowcipu, którą zwykle wplatamy w naszą mowę, ale dowcipną jest tylko dowcipna aluzja. Porównanie jest także formą wyrażania myśli, w tym myśli dowcipnej. Co ciekawe. Procesy te wskazują na podobieństwa z powstawaniem snów, w mechanizmie których odkryto te same procesy. Podobieństwo polega na pośrednim obrazie; następuje to samo zastąpienie myśli sennej symboliką. Tak daleko idąca analogia pomiędzy technikami dowcipu a technikami pracy ze snami jest niemal przypadkowa – pisze S. Freud. Treść snu zawsze można rozumieć jako zniekształcony i zmieniony opis pewnych, logicznie poprawnych doświadczeń psychicznych, które zasługują na nazwę: „ukryte myśli senne”. Wit oszczędza energię psychiczną ze względu na potrzebę hamowania własnych popędów i impulsów jest zmniejszona. Dowcip jest ujściem uczuć wrogości, których nie da się zaspokoić w żaden inny sposób, a także podniecenia seksualnego – pisze S. Freud. Wit pełni także inną funkcję, o charakterze libidinalnym. Umożliwia zaspokojenie pożądania, pożądliwego i wrogiego, pomimo przeszkód stojących na drodze, omija przeszkodę i w ten sposób czerpie przyjemność ze źródła przyjemności, które stało się niedostępne. Siła dowcipu polega na tym, że przemawia on na różne, okrężne sposoby i przekazuje słuchaczowi lub rozmówcy prawdziwe znaczenie. Mówiący zaspokaja tę tendencję, a satysfakcja ta służy jako źródło przyjemności, która odpowiada ekonomicznemu wydatkowi psychicznemu. Radosny nastrój, czy to wywołany endogennie, czy toksycznie, zmniejsza siły hamujące i kryjącą się za nim krytykę, dzięki czemu ponownie staje się dostępne źródło przyjemności, nad którym ciąży zakaz. Niezwykle pouczające jest obserwowanie, jak wraz ze wzrostem nastroju zmniejszają się pretensje do dowcipu. Usposobienie ducha zastępuje dowcip, tak jak dowcip powinien dążyć do zastąpienia usposobienia ducha, w którym objawiają się wcześniej zakazane możliwości przyjemności. Pod wpływem alkoholu dorosły na nowo zamienia się w dziecko, które cieszy się swobodną kontrolą nad tokiem swoich myśli. Przyjemność wynika z oszczędzania kosztów psychicznych, ze zmniejszenia ucisku krytyki. Wszystko to można nazwać metodami odprężenia psychicznego, metodami uwolnienia umysłu. Według S. Freuda żart to drugi etap dowcipu. Dąży do czerpania przyjemności z gry, uciszając jednocześnie głos krytyki, która nie pozwala na to..