Od autora: Kudzilov Dmitry Borisovich - psycholog, psycholog kliniczny, psycholog sądowy Tak się składa, że ​​z uwagi na obowiązki zawodowe bardzo często muszę spotykać się z dziećmi, które przeżywają trudności z rodzicami Eksperci medycyny sądowej nie są w stanie zapewnić im pomocy psychologicznej, muszą jedynie ustalić ich stan psycho-emocjonalny i wydać zalecenia rodzicom. Najsmutniejsze jest to, że rodzice w ferworze wielkich operacji wojskowych nie tylko nie zauważają cierpienia swoich dzieci, ale najczęściej nawet nie mają pojęcia, że ​​dziecko może cierpieć z powodu rozwodu. Często słyszę słowa matek i ojców, którzy „walczą” o prawo do wychowania dziecka, że ​​wszystko, co napisałam lub powiedziałam jako zalecenia, to kompletna bzdura, zaś rodzice często odwołują się do własnych doświadczeń życiowych i argumentują swoją obojętność na uczucia dziecka ze słowami „Ja sam wychowałem się bez ojca i matki i jest ok” albo „moi rodzice też się rozwiedli, nie pamiętam, żebym cierpiał”. Nie wdaję się z nimi w kłótnie, nie widzę sens, a zadania przede mną są inne. I choć toczy się postępowanie sądowe w sprawie losu dziecka, to samo dziecko jest czasami po prostu emocjonalnie bliskie śpiączki. Należy wiedzieć i pamiętać, że dzieci, nawet najmłodsze, czy nam się to podoba, czy nie, czy tego chcemy, czy nie, stają się uczestnikami i zakładnikami tej wojny zwanej „rozwodem”. Podobnie jak prawo wojenne, biorą je do niewoli, wymieniani jako zakładnicy, targowali się i otrzymywali dla nich korzyści. To jest straszne! A wszystko po co? Aby jedno z rodziców z dumnie podniesioną flagą, w której występuje dziecko, pomaszerowało następnie w swojej osobistej i bardzo wątpliwej paradzie zwycięstwa. Jednak często nawet po zwycięstwie „zwycięstwo” dziecko nie przestaje nim być karta przetargowa, Niewiele osób myśli o swoich uczuciach; konsekwencje tej niewiedzy czasami skutkują strasznymi historiami, w których cierpią nie tylko ci, którzy byli bezpośrednimi uczestnikami bitwy, ale także niewinni ludzie. Istnieje także znaczne ryzyko, że to dziecko będzie przez całe życie cierpieć z powodu powstałych ran psychicznych. Reakcje dzieci na rozwód rodziców są zawsze destrukcyjne. Reakcja dziecka na rozwód zależy od jego wieku. Oczywiście ogromne znaczenie ma poziom konfliktu podczas rozwodu. Ponadto decydujące znaczenie może mieć także pozycja rozwodzących się dorosłych w stosunku do dziecka. Czy rodzicom zależy na prawidłowym postrzeganiu przez dziecko aktualnej sytuacji, czy przygotowują je na zmiany, czy wykorzystują dziecko jako narzędzie wzajemnej manipulacji? Te i wiele innych czynników zadecyduje o tym, jak dziecko przeżyje rozwód rodziców. Zarówno rodzice w separacji, jak i psycholodzy, do których rodzice mogą zwrócić się później i w procesie rozpadu rodziny, powinni wiedzieć i rozumieć, jakich reakcji można się spodziewać. dziecko. Dla każdego wieku reakcja na rozwód ma swoją własną charakterystykę i specyfikę. Jeśli rozwód ma podłoże konfliktowe i towarzyszy mu niepokój i depresja u rodzica opiekującego się dzieckiem, wówczas u niemowląt mogą wystąpić reakcje w postaci reakcji. pogorszenie apetytu, objawy somatyczne, stany lękowe. Reakcje takie mogą być również reakcją na zmiany w codziennej rutynie, przeprowadzkę lub zmianę dodatkowych opiekunów. Przecież teraz jedno z rodziców musi przystosować się do życia w innych warunkach, co prowadzi do zmian w zwykłym rytmie życia dziecka. W czasie depresji matka może stracić mleko, co będzie skutkować zmianą diety dziecka. Te i inne czynniki nieuchronnie mają negatywny wpływ na dziecko. Dzieci poniżej trzeciego roku życia z reguły nie rozumieją powodu, dla którego którekolwiek z rodziców mieszka osobno. Nie posiadają jeszcze wystarczającego poziomu rozwoju i nie potrafią świadomie oceniać i analizować wydarzeń i zmian zachodzących wokół nich. Jednak w sytuacji rozwodu staje się to dla nich typowenasilają się zachowania o charakterze regresywnym, kaprysy i przejawy zachowań zależnych, a często wzrasta skłonność do łez. W przypadku rozwodu z dużym konfliktem u dzieci poniżej 3 roku życia może nastąpić cofnięcie rozwoju mowy i reagowanie na sytuację nietrzymaniem moczu w nocy i w ciągu dnia. Ponadto w tym wieku dzieci mogą reagować na sytuację pozbawioną motywacji agresją, pragnieniem prywatności i izolacją. Uważa się, że etap separacji rodziców najłatwiej przeżywają młodsze dzieci. Długoterminowe skutki rozwodu u dzieci w tym wieku, jak wynika z obserwacji psychologów, są z reguły minimalne. Dzieci w wieku przedszkolnym zazwyczaj nie do końca rozumieją, czym jest rozwód, ale zdają sobie sprawę, po co jedno z rodziców jakiś powód przestaje być dostępny, gdy jest to konieczne, i zmniejsza się poziom uczestnictwa w życiu rodziny i jego życiu. Reakcje na rozwód w tym wieku zwykle objawiają się niepokojem, zagubieniem, poczuciem samotności, a w rzadkich przypadkach wiążą się z uczuciem żalu i straty. Najczęstszym i typowym zjawiskiem u przedszkolaków jest pojawienie się poczucia winy za konflikty rodziców. Dziecko zaczyna myśleć, że to on spowodował rozwód rodziców, że nie zachował się zbyt dobrze, był złym dzieckiem i to był powód separacji rodziców. W tym wieku dzieci mają tendencję do fantazjowania na temat takiej możliwości że ich rodzice pojednają się i ponownie zjednoczą, jest to rodzaj ochronnej, ochronnej funkcji psychiki. Podobnie jak dzieci w wieku poniżej 3 lat, przedszkolaki charakteryzują się regresją w zachowaniu, często pojawia się pozornie pozbawiona motywacji agresja wobec rodzica, z którym mieszkają, a także obserwuje się chwiejność emocjonalną. Młodsze dzieci w wieku szkolnym już wiedzą, czym jest rozwód, zdają sobie sprawę, że są to postacie rodzicielskie więksi nie będą żyć razem z powodu braku wzajemnej miłości i przyjaźni. Eliminacja rodziny jako sposobu egzystencji jest wyraźnie postrzegana jako utrata bezpiecznego środowiska. Niestety, dziecko w tym wieku nie ma jeszcze w pełni wykształconych mechanizmów obronnych i strategii radzenia sobie, a ta niedojrzałość nie pozwala dziecku skutecznie i przy jak najmniejszej traumie przeżyć sytuację rozwodu rodziców, jaką w okresie szkoły podstawowej znajdują dzieci w sytuacji rozłąki rodziców odczuwa się bardzo silne poczucie straty, poczucie osamotnienia, bezradności, urazy do rodzica, który odszedł, głęboką melancholię. Stan ten często podsyca rodzic, z którym dziecko zamieszkało, jeśli wypowiada się negatywnie o drugim rodzicu i nastawia dziecko przeciwko. Dzieci starają się zrozumieć przyczyny rozstania dorosłych i wierzą w ich ponowne połączenie. W związku z tym, że utrata jednego z rodziców powoduje, że dziecko może stracić drugiego, nasilają się lęki i zależności. Poziom adaptacji społecznej i wyników w szkole spada jakościowo, cierpi na tym także użyteczność komunikacji z rówieśnikami. Częściej niż młodsze dzieci młodsze przedszkolaki wykazują objawy nerwicowe wymagające udziału lekarza. Dzieci w wieku 9–12 lat mają już w pełni dojrzałą psychikę, charakteryzującą się maksymalizmem, własnym wyobrażeniem o dobru i złu, pozytywnym i negatywnym, mają podwyższoną ocenę sprawiedliwości, prawdomówności, wierności. Jednak wyobrażenia dzieci na temat życia i jego struktury są dość sztywne. W porównaniu do dzieci młodszych dzieci w wieku 9–12 lat wolą nie walczyć ze swoją agresją wobec rodziców, wyrażają ją swobodnie, otwarcie i demonstracyjnie. Co często kończy się ostrą konfrontacją z jednym lub obojgiem rodziców. Bardzo często, gdy rodzice się rozstają, dziecko woli zawrzeć sojusz z jednym z rodziców i, jak mówią, zaprzyjaźnić się z drugim. Jak można zrozumieć z powyższego przeglądu reakcji dzieci na rozwód rodziców, dziecko w każdym wieku jest podatne na cierpienie z powodu rozwodu rodziców. Nie powinniśmy zapominać, że w tej wojnie każdy zostanie osądzony, zarówno „zwycięzca”, jak i „przegrany”, a sędzią będzie dorosłe dziecko. Czasami rozwód jest nieunikniony, ale zawsze istnieje możliwość zminimalizowania jego negatywnych konsekwencji .