„...zdrowy nie jest ten, kto nie ma problemów, ale ten, który wie, jak je rozwiązać” N. Pezeshkian Nauka rozwiązywania problemów jest jednym z głównych zadań Bajkowo-Poznawczo-Behawioralnej Terapii (SCBT) model, który rozwijamy [5]. Zadanie to przypisane jest analizie problematycznej baśni, która wraz z analizami poznawczymi i behawioralnymi stanowi integralną część podejścia SCBT. Tak naprawdę każde podejście psychoterapeutyczne w sposób wyraźny lub ukryty uczy pacjentów, jak rozwiązywać problemy psychologiczne i psychiatryczne. Różnica między nimi polega na tym, że każdy z nich na swój sposób odpowiada na pytania: 1) na czym polega problem pacjenta; 2) gdzie szukać przyczyn i źródeł konkretnych problemów pacjenta; 3) w jaki sposób, jakimi metodami można rozwiązać te problemy. W szczególności, w pewnym uproszczeniu, można powiedzieć, co następuje: (1) Podejście psychoanalityczne, psychodynamiczne widzi problem pacjenta w wewnętrznych, intrapsychicznych konfliktach jednostki; w konflikcie świadomości z nieświadomą psychiką; w konflikcie pomiędzy uwarunkowaniami biologicznymi i społecznymi. Podejście to szuka przyczyn specyficznych problemów psychiatrycznych i psychologicznych w niezaspokojeniu pewnych potrzeb i nierealizacji pewnych osobistych emocji; w wypieraniu ze świadomości pewnych potrzeb i emocji, w ich odrzuceniu przez człowieka; w stosowaniu przez jednostkę pewnych form obrony psychologicznej, które w rzeczywistości prowadzą jedynie do pseudorozwiązania problemów jednostki. Jako sposób na rozwiązanie problemów psychiatrycznych i psychologicznych jednostki, przedstawiciele tego podejścia oferują pewne metody analizy psychologicznej (techniki psychoanalityczne), których celem jest pomoc pacjentowi w zrozumieniu wewnętrznych, intrapsychicznych konfliktów leżących u podstaw zaburzeń psychicznych i zaburzeń psychiatrycznych. objawy. (2) W podejściu behawioralnym do psychoterapii przyjmuje się, że istotą problemów psychiatrycznych i psychologicznych jest to, że u podmiotu wykształciły się nieadaptacyjne, niewłaściwe reakcje, formy zachowania w stosunku do określonych sytuacji. Przyczyny powstawania takich reakcji i form zachowanie, według behawiorystów, to głównie działanie mechanizmów warunkowania klasycznego i instrumentalnego. Jako sposoby eliminowania problemów psychologicznych i psychiatrycznych, podejście to proponuje różne behawioralne metody terapeutyczne, polegające na uczeniu się i przekwalifikowaniu. (3) Psychoterapia poznawcza widzi problem pacjenta w brakach, jakie pojawiają się w funkcjonowaniu jego procesów poznawczych i w sferze jego formacji poznawczych. Zgodnie z tym podejściem istota problemów psychologicznych i psychiatrycznych jednostki polega przede wszystkim na tym, że jednostka jest więźniem dysfunkcjonalnych, błędnych przekonań. Doskonałym obrazowym wyrazem istoty podejścia poznawczego można uznać słowa Epikteta: „Niepokoją mnie nie same rzeczy, ale opinie, jakie mamy o tych rzeczach”. Zdaniem kognitywistów przyczyn problemów psychicznych należy upatrywać w określonych biologicznych (predyspozycjach), behawioralnych i psychodynamicznych determinantach osobowości. Terapeuci poznawczy starają się eliminować problemy psychiczne, stosując różnorodne techniki terapii poznawczej i behawioralnej. (4) W podejściu humanistyczno-egzystencjalnym główny problem pacjenta upatruje się w tym, że jest on niewolnikiem sił środowiskowych i nieświadomych. W myśl tego podejścia pacjent boi się, nie chce lub nie rozumie konieczności wzięcia odpowiedzialności za swoje życie, za swoją egzystencję. Nie chce stać się podmiotem swojej egzystencji w świecie. Innymi słowy, jest w stanieegzystencja bierna, nie dąży do zmiany czegokolwiek w swojej egzystencji w świecie. Przedstawiciele tego podejścia upatrują przyczyn problemów psychologicznych i psychiatrycznych głównie w doświadczeniu życiowym i zdobytej wiedzy konkretnej jednostki. Podejście to stara się rozwiązywać podkreślane problemy na dwa sposoby: 1) fenomenologicznie zorientowani przedstawiciele tego podejścia, wykorzystując różnorodne techniki psychologiczne, starają się eliminować dysharmonię istniejącą w fenomenologicznej sferze jednostki; 2) a analityczna orientacja tego podejścia stara się pomóc podmiotowi zrozumieć i zastanowić się nad zjawiskami podkreślanymi przez filozofię egzystencjalną: „Istnienie”, „Odpowiedzialność”, „Sens życia”, „Życie i śmierć”, „Kategoria czasu” , „Dokonywanie wyborów” itp. . Stworzone specjalnie w tym celu programy szkoleniowe uczą, jak rozwiązywać problemy. Wśród nich dwa szkoleniowe modele rozwiązywania problemów znalazły stosunkowo duże uznanie w dziedzinie psychiatrii. Stanowią one elementy, moduły dwóch znanych programów psychorehabilitacyjnych: „Programu umiejętności społecznych i samodzielnego życia” [8] oraz „Zintegrowanej Terapii Psychologicznej Chorych na Schizofrenię” [8]. Moduł rozwiązywania problemów w programie Umiejętności społeczne i niezależne życie (SILS) uczy pacjentów, jak zastosować następujące 7 kroków w celu rozwiązania problemów: 1) zatrzymaj się i pomyśl o tym, jak rozwiązać problem; 2) z czym dokładnie masz problem; 3) jakie inne sposoby można rozwiązać ten problem; 4) ocenić alternatywy; 5) wybrać jeden lub więcej wariantów rozwiązania tego problemu i sporządzić plan ich wdrożenia; 6) jakich zasobów potrzebujesz, aby rozwiązać ten problem; 7) określić termin i godzinę realizacji zaplanowanego planu oraz rozpocząć jego realizację. Program Integralnej Terapii Psychologicznej (IPT) ma także na celu rozwinięcie umiejętności stosowania 7 kroków do rozwiązywania problemów. Kroki te to: 1) identyfikacja i analiza problemu; 2) poznawcze przetwarzanie problemu; 3) opracowanie strategii rozwiązania problemu; 4) dyskusja na temat alternatywnych rozwiązań problemu; 5) wybór jednej alternatywy rozwiązania problemu; 6) wdrożenie tej alternatywy w praktyce; 7) informację zwrotną dotyczącą udanych lub nieudanych wyników. Ponieważ problemy, sposoby ich rozwiązywania i czynniki na nie wpływające są tak różnorodne, że wpisanie treningu rozwiązywania problemów w ramy tylko jednego statycznego modelu jest ostatecznie skazane na niepowodzenie. Dlatego uważamy, że najlepszym sposobem nauczenia podmiotu rozwiązywania problemów jest wystawienie go na różnorodne doświadczenia w rozwiązywaniu różnych problemów. W dziedzinie psychiatrii istnieje wiele publikacji, w których byli (lub obecni) pacjenci dzielą się swoimi pozytywnymi doświadczeniami w rozwiązywaniu problemów psychologicznych i psychiatrycznych. Jest to niewątpliwie wielki zasób psychoterapeutyczny, który jednak (jak każdy zasób) wymaga nie mechanicznego, lecz prawidłowego, rozsądnego wykorzystania. Należy zauważyć, że doświadczenie nauki i pacjentów, w taki czy inny sposób, jest nadal wykorzystywane obecnie w nauczaniu pacjentów, jak rozwiązywać swoje problemy. Jednak najbogatsze doświadczenie baśni, w szerokim rozumieniu tego pojęcia (bajki w wąskim znaczeniu, mity, legendy, przypowieści, bajki, anegdoty, mądre historie itp.), jak nam się wydaje, pod względem uczenie pacjentów rozwiązywania ich problemów, dotychczas niedocenianych. W dziejach ludzkości baśń (będziemy dalej używać tego pojęcia w jego szerokim rozumieniu) pełniła różne funkcje: 1) była wiedzą, mądrością, wyrażoną w „języku” pojęć artystycznych, a nie naukowych, które były bardziej zrozumiały zarówno dla dzieci, jak i dla szerokich mas ludzi; 2) środek psychologicznej realizacji określonych potrzeb i emocji; 3) środek kształcenia i rozwijania funkcji umysłowych dziecka; itp. Podejścia psychoterapeutyczne wykorzystywały bajkę do własnych celów: 1)psychoterapia psychodynamiczna (zwłaszcza ruch jungowski); 2) Kierunek Ericksona i NLP; 3) Psychoterapia pozytywna Pezeszkiana; 4) sama bajkoterapia; 5) pewne podejścia eklektyczne. W psychoterapii bajka pełni różne funkcje: 1) jako artystyczna, bardziej zrozumiała ilustracja myśli; 2) jako sposób zrozumienia zjawisk nieświadomych; 3) jako „język” nieświadomości; 4) jako środek relaksu psychicznego; 5) jako sposób pośredniego, nieświadomego wpływu na człowieka i zmiany go; 6) jako źródło wiedzy psychologicznej; itp. Jednak, co zaskakujące, nie natrafiliśmy na ani jedną pracę naukową, w której baśnie traktowanoby jako środek nauczania rozwiązywania problemów. Natomiast to właśnie w baśniach przedstawia się najbogatsze doświadczenie narodów w rozwiązywaniu różnorodnych problemów. To właśnie zapoznanie się z tym doświadczeniem i jego analiza stały się podstawą do problematycznej analizy baśni, która stała się jednym z elementów rozwijanego przez nas modelu Bajkowo-Poznawczo-Behawioralnej Terapii (SCBT). Przedstawiając pacjentom różne problemy, sposoby ich rozwiązywania i czynniki na nie wpływające przedstawione w baśniach, staramy się w ten sposób uczyć pacjentów rozwiązywania swoich problemów psychologicznych i psychiatrycznych. Na tym wczesnym etapie rozwoju naszego podejścia będziemy powstrzymywać się od systematyzacji problemów, sposobów ich rozwiązania i czynników na nie wpływających. Aby scharakteryzować to podejście, poruszymy niektóre z jego głównych punktów i podamy odpowiednie przykłady. W dziedzinie baśni zauważalnie wyróżnia się ich szczególny rodzaj, zwany „bajkami”. W tych baśniach środkiem do rozwiązania problemów jest zwykle magiczna siła, magiczny przedmiot lub magiczne stworzenie. W bajce „Kopciuszek” C. Perraulta jest to dobra wróżka; w „Ogniwie” G.Kh. Andersen to krzemień. W arabskiej baśni „Tysiąc i jedna noc” jest dżinem. W rosyjskich bajkach „Złota rybka”, „Głupiec Emelya” i „Czarodziejski koń” - odpowiednio: złota rybka, szczupak i koń. W gruzińskiej bajce „Cisikara” ziarno pszenicy i magiczna fajka posiadają magiczną moc; w mitach greckich i rzymskich są to różni bogowie itp. Należy zaznaczyć, że bohaterowie baśni nabywają moc magiczną albo przez przypadek, albo dzięki pewnym swoim cechom, albo poprzez podjęcie pewnych wysiłków, albo też za korzystanie z mocy magicznej muszą płacić „daninę psychologiczną” (w w postaci cierpienia, deprywacji, straty itp.). Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że baśnie wywierają negatywny wpływ psychologiczny na jednostkę, gdyż pielęgnują i karmią nadzieję na pomoc zewnętrznych, magicznych sił w rozwiązywaniu problemów. Bajki zdają się kształtować w jednostce bierną postawę oczekiwania na „cud”, nadzieję, że dzięki magii ten czy inny problem osobisty sam zniknie. Oczywiście ten pogląd ma pewne podstawy, ale naszym zdaniem o wyniku wpływu tej czy innej bajki, jak każdego środka psychoterapeutycznego, zależy głównie od tego, kto i jak go używa. Samo czytanie bajek w trakcie psychoterapii, bez psychoterapeutycznej interpretacji, może nawet działać antypsychoterapeutycznie na pacjenta. Bajki, jak nam się wydaje, zawierają w sobie wielki zasób psychoterapeutyczny w postaci źródła nadziei. Człowiek musi wierzyć, że w trudnych, krytycznych sytuacjach może wydarzyć się „cud” dzięki „losowi”, Bogu, siłom nieuchwytnym, magii, w wyniku czego problem zostanie rozwiązany. Nawiasem mówiąc, mówią o tym także religie, które jako główny sposób rozwiązywania ważnych, żywotnych problemów człowieka odwołują się do religii, do Boga. Jednak zarówno w baśniach, jak i w religiach wspólny wątek przewija się przez myśl, że „zaufaj Bogu, ale sam nie popełnij błędu”. Często słyszę od moich pacjentów następującą przypowieść: „Tonący zwraca się do Boga o pomoc: «Panie! Ocal mnie!". Bóg odpowiada: „Rusz rękami i nogami, a ja cię wybawię”. Można powiedzieć, że jest to najstarszy, prosty i popularny sposóbRozwiązaniem problemów życiowych i baśniowych są „pieniądze” i „władza”. Dobrze powiedziane jest w słynnym powiedzeniu: „Wszystko jest moje” – powiedział złoto. „Wszystko jest moje” – powiedziała stal adamaszkowa. „Kupię wszystko” – powiedziało złoto. „Wezmę wszystko” – powiedziała stal adamaszkowa. Pacjenci często mi mówią, że gdyby mieli dużo pieniędzy, pozbyliby się wszystkich swoich problemów, łącznie z chorobami psychicznymi. Muszę przyznać, że trudno mi ich przekonać, bo takie przekonanie stało się ostatnio powszechne w naszym społeczeństwie. Często też widzę wśród moich pacjentów próby rozwiązywania problemów przy użyciu siły. Przykładowo, podczas dyskusji o sposobach rozwiązywania problemów na sesji psychoterapii grupowej jedna z pacjentek wielokrotnie próbowała się przechwalać, że pobiciem ciotki zmusiła bliskich do zamiany trzypokojowego mieszkania i oddania jej osobnego mieszkania do zamieszkania W. Jak się okazało podczas dyskusji na ten temat w grupie, inni pacjenci również czasami próbowali rozwiązać swoje problemy, bijąc kogoś. Jednak, jak się okazało w trakcie dyskusji, ta „sposób” rozwiązywania problemów z reguły ostatecznie nie rozwiązała problemu, a wręcz przeciwnie, pogłębiła go. I wspomniana pacjentka ostatecznie zgodziła się, że jej problem (długo napięty związek z ciotką) został rozwiązany nie poprzez bicie ciotki, ale dzięki chęciom i wysiłkom jej bliskich i personelu służby psychiatrycznej. Krótko mówiąc, choć „władza” i „pieniądze” czasami prowadzą do pożądanych rezultatów dla stosujących je podmiotów, skuteczność tych metod, jak wszystkich innych, zależy od ich mądrego wykorzystania. Umysł, rozum jest najskuteczniejszym sposobem rozwiązywania problemów. Ale środek ten, trzeba przyznać, nie jest prosty i aby go zdobyć i właściwie zastosować, potrzebne są odpowiednie skłonności (intelektualne i osobiste) oraz pewien wysiłek w kierunku zdobywania wiedzy. O znaczeniu zdobywania wiedzy i istotnych czynnikach, które w tym przeszkadzają, mówi chińska bajka „Jak ptaki nauczyły się budować gniazda” [11]. Warto zaznaczyć, że inteligencja w baśniach często utożsamiana jest ze przebiegłością. Zarówno w życiu, jak i w bajkach ludzie często pokonują problemy sprytem i osiągają upragnione rezultaty. I tak na przykład w słynnych gruzińskich baśniach: „Natsarkekia” i „Khutkunchula” małe, słabe fizycznie postacie za pomocą przebiegłości unikają niebezpieczeństw i pokonują ogromnych, silnych, złych, ale głupich gigantów („dewy”) . Jednak jak pokazują baśnie i życie, stosowanie podstępu i oszustwa jako rozwiązania problemów, aby osiągnąć to, czego się pragnie, w najlepszych przypadkach daje krótkotrwały efekt. Przebiegłość i oszustwo, jako metody rozwiązywania problemów, ostatecznie nieuchronnie prowadzą podmiot do kłopotów i dodatkowych problemów. Wydaje się, że najskuteczniejszym sposobem rozwiązywania problemów jest określony styl myślenia. Styl myślenia, który opiera się głównie na myśleniu dynamicznym, podejściu systemowym, partnerstwie i rozważaniu możliwych rezultatów systemowych. Stosowanie tego stylu myślenia nie jest zadaniem łatwym, a poza tym wymaga pewnych ustępstw ze strony podmiotu. Niemniej jednak ten styl myślenia można pielęgnować i rozwijać. To właśnie ustanowienie i rozwój efektywnego stylu myślenia jest jednym z głównych zadań naszego podejścia. Z psychoterapeutycznego punktu widzenia humor i dowcip są doskonałymi środkami rozwiązywania pewnych problemów, konfliktów i stresujących sytuacji (w baśniach często występują razem). Środki te są obficie przedstawiane w anegdotach o Molli (Khoja) Nasredinie. „Kiedyś Timur wydał duże przyjęcie. Molla była wśród gości. Timur zauważył, że Molla prowadzi miłą rozmowę z jednym z gości. Aby zawstydzić Mollę, podszedł do niego i powiedział: „Kto wie, jakie fałszywe pochwały wygłaszasz!” „Co mam zrobić, proszę pana?” Molla odpowiedział spokojnie „Nie można obejść się bez kłamstw, bo opowiadam o tym mojemu przyjacielowi wasza sprawiedliwość.” „[1, s. 48]. Wbaśnie przedstawiają nie tylko różnorodne sposoby rozwiązywania problemów, ale także różne czynniki, które przeszkadzają lub przyczyniają się do ich rozwiązania. I tak na przykład w ormiańskiej bajce „Skarga Trzech Braci” mówi się, że jeśli chcemy rozwiązać problem, który według naszych koncepcji jest nierozwiązywalny, to musimy spróbować przenieść się na inny plan, do innego wymiaru. Ta bajka uczy również, że jeśli nie potrafimy rozwiązać problemu, to trzeba poszukać i skontaktować się z osobą, która może to zrobić. „Skarżący przybyli do Melika Shahnazara z sąsiedniej wioski. „Jesteśmy trzema braćmi…” – powiedział jeden ze skarżących. „Nasz ojciec pozostawił nam w spadku łącznie siedemnaście wielbłądów. W testamencie zapisał, że połowa tych wielbłądów powinna trafić do mnie, jako do starszego brata, trzeci do średniego, a jedna dziewiąta do młodszego brata. Sami nie potrafimy rozdzielić wielbłądów i dlatego się pokłóciliśmy. Nie było osoby, która mogłaby nas osądzić i dać każdemu z nas swoją część. Zaproponowałem, że sprzedam wszystkie siedemnaście wielbłądów i podzielę się pieniędzmi, jak powiedział mój ojciec, ale mój młodszy brat się nie zgodził. Teraz zwracamy się do Państwa z prośbą o rozstrzygnięcie naszego sporu.” Melik pomyślał i zdał sobie sprawę, że to nie jego sprawa i że Dust-Pugi jest tu potrzebny. „Co powiesz, Pugi?” Melik Shakhnazar zwrócił się do niego. Pyl-Pugi wiedział, że siedemnastu wielbłądów nie da się podzielić na pół; tej liczby też nie da się podzielić na trzy czy dziewięć części: „OK” – powiedział w końcu do braci – „idźcie do swojej wioski, jutro tam przyjdę i Podzielę wielbłądy.” Następnego ranka Pyl-Pugi dosiadł wielbłąda i pojechał do wioski do swoich braci, którzy z niecierpliwością na niego czekali. „Gdzie są wasze wielbłądy?” Zawieź ich tutaj” – powiedział Dust-Pugi. Bracia zapędzili siedemnaście wielbłądów. „Teraz zaprowadźcie moje do swoich wielbłądów” – rozkazał Dust-Pugi. „Ile ich jest?” – zapytał, gdy jego rozkaz został wykonany. „Osiemnaście” – odpowiedzieli bracia jednym głosem. Połowa osiemnastu osób będzie miała dziewięć lat... To dla starszego brata. „Czy to zadziałało?”, zapytał Pyl-Pugi. „Zadziałało” – odpowiedzieli bracia. „Trzecia część z osiemnastu osób będzie szósta, prawda?” – zapytał Pyl-Pugi. „Zgadza się” – potwierdzili bracia dla średniego brata.” „No i co?” „No i co dziewiątego z osiemnastu będzie dwóch, prawda?” „Zgadza się” – odpowiedzieli bracia brat." „Zadziałało?” „Zadziałało” – potwierdzili bracia. „Został tylko jeden wielbłąd”. To jest mój. „Bądź zdrowy” – powiedział Dust-Pugi, wsiadł na wielbłąda i odjechał. [6, s. 62]. Co ciekawe, po przeczytaniu tej bajki na sesji psychoterapii grupowej w naszym Centrum Rehabilitacji Psychospołecznej, dwóch z dwunastu pacjentów zaczęło kategorycznie stwierdzać, że rozwiązanie przedstawionego w bajce problemu jest błędne, gdyż konieczne jest oddzielenie siedemnaście, a nie osiemnaście wielbłądów. Problem można też rozwiązać poszerzając kontekst problemu, jak zrobił to pewien Beduin, któremu udało się spełnić przysięgę złożoną Allahowi i nie sprzedać swojego wielbłąda za darmo. „Wstawaj, kara Boża” – zaklął Beduin i bił wielbłąda pałką, który nadal uparcie leżał na piasku. „Jeśli mnie nie posłuchacie, sprzedam was za jedną mgłę na rynku. Przysięgam na Allaha, zrobię to”. Nie minął nawet dzień, kiedy właściciel znów musiał bić wielbłąda. Nie ma nic do zrobienia, musimy spełnić przysięgę. Beduin zabrał wielbłąda na targ i pomyślał: „Przecież jeden tuman na wielbłąda to za mało, powinienem był powiedzieć 100 tumanów”. Ale wtedy przyszedł mu do głowy ratujący pomysł: Beduin pobiegł do domu, wziął starego, na wpół ślepego kota i przywiązał go mocno do wielbłąda. Na targu krzyknął głośno: „Doskonały wielbłąd i jak na jedną mgłę, takiego nigdzie nie znajdziecie”. Ale tym, którzy chcieli kupić wielbłąda, powiedział: „Wielbłąd kosztuje jednego tomana, ale ja sprzedaję go tylko z kotem, który kosztuje 99 tomanów”. Beduin chodził po bazarze do późnego wieczora, ludzie gromadzili się wokół niego i śmiali się z jego wynalazku, ale nikt nie kupił wielbłąda. Wieczorem Beduin wrócił do domu zadowolony: „Allah widzi, zrobiłem wszystko, aby spełnić swojeprzysięgę, ale wielbłąda nikt nie chciał kupić” [10, s. 48]. Czasem zastosowanie odpowiedniej wiedzy (najczęściej psychologicznej) jawi się jako skuteczny sposób na rozwiązanie problemu. Tak np. w hebrajskiej przypowieści o dworze króla Salomona, Salomon w sporze dwóch kobiet o to, która z nich była prawdziwą matką jednego dziecka, rozwiązał ten problem, opierając się na uczuciach, miłości prawdziwej matki do swojego dziecka „Dwie nierządnice przyszły do króla i stanęłam przed nim, a jedna kobieta powiedziała: O mój panie! Ja i ta kobieta mieszkamy w tym samym domu, a trzeciego dnia po porodzie urodziłam i ta kobieta byliśmy razem i nikogo więcej nie było z nami w domu; byliśmy oboje w domu, a syn tej kobiety zmarł w nocy, bo spała z nim, a ona wstała w nocy i zabrała mi syna, podczas gdy ja, twoja służebnica, położyłem go na jej łonie, a jej zmarły syn położył go na mojej piersi; rano wstałem, aby nakarmić mojego syna, a oto był martwy; i kiedy rano na niego spojrzałam, to nie był mój syn, którego urodziłam. - A inna kobieta powiedziała: nie, mój syn żyje, a twój syn nie żyje - A ona jej odpowiedziała: nie, twój syn nie żyje, ale mój żyje.- I tak powiedzieli przed królem. ... I król powiedział: Daj mi miecz - I przynieśli miecz królowi. I rzekł król: Przetnij żywe dziecko na pół i daj połowę jednemu, a połowę drugiemu. A ta kobieta, której syn żył, odpowiedziała królowi, bo całe jej wnętrze wzburzyło się z litości nad synem: O mój panie! Daj jej to dziecko żywe i nie zabijaj go. A drugi powiedział: niech to nie będzie dla mnie ani dla ciebie, posiekaj to. A król odpowiadając, rzekł: Daj temu dziecku żywe dziecko i nie zabijaj go: ona jest matką. I cały Izrael usłyszał o sądzie, jak sądził król. I zaczęli bać się króla, bo widzieli, że jest w nim mądrość Boża, aby dokonać sądu” [6, s. 36]. Zdarza się również, że podmiot szuka rozwiązania problemu nie w obszarze, w którym ulokowane są sposoby jego rozwiązania, ale w obszarze, w którym sam ma większą lub mniejszą wiedzę i czuje się pewnie. Doskonałym przykładem takiej sytuacji jest następująca anegdota o Molli Nasreddin: „Pewnego razu Molla zgubiła w domu pierścionek i poszła go szukać przy bramie. Jeden z sąsiadów zapytał: „Molla, czego szukasz?” „Zgubiłam pierścionek, tego szukam” – odpowiedziała Molla. - Gdzie to zgubiłeś? - W domu. – Jeśli straciłeś dom, to dlaczego tu szukasz? „W domu jest ciemno, ale tu jest jasno, dlatego tu patrzę” [1, s. 270]. W słynnej gruzińskiej opowieści ludowej „Pchła i mrówka” zawarta jest rada, że ​​jeśli chcemy otrzymać od kogoś jakiś zasób za dobry uczynek, rozwiązanie naszego problemu, to musimy dać mu coś w zamian, a dokładniej czego potrzebuje. Co więcej, aby coś zdobyć, jak mówi bajka, trzeba na to ciężko zapracować; „Pchła i mrówka zostały przyjaciółmi. Chodźmy razem. Dotarliśmy do jednego strumienia. Pchła powiedziała do mrówki: „Ja przeskoczę, a ty?” „Ale ja nie przeskoczę?” – mówi mrówka. Pchła skoczyła i przeskoczyła na drugą stronę, a mrówka skoczyła i wpadła do wody. Mrówka zaczęła prosić pchłę: „Pchle, siostro, pomóż, nie niszcz, pozwól mi wyjść z wody”. Skok na pchły! - podbiegł do świni i zapytał: „Świnia, daj mi trochę szczeciny, utkam linę, wrzucę ją do wody i wyciągnę moją mrówkę”. Świnia zapytała: „Przyniosłeś mi żołędzie?” Skok pcheł! - podbiegł do dębu i zapytał: „Dębie, daj mi żołędzie, zaniosę świni, świnia da szczecinę, utka linę, wrzuci do wody, wyciągnie. mój brat mrówka.” Dąb zapytał: „Czy wypędziłeś ode mnie wronę?” Skok pcheł! - podbiegł do wrony i zapytał: „Wrono, zostaw dąb, dąb da żołędzie, zaniosę to świni, świnia da szczecinę, utka linę, wrzuci do wody, wyciągnij mrówkę mojego brata”. Wrona zapytała: „Przyniosłeś mi kurczaki?” Pchła - skacz, skacz! - podbiegła do kury i zapytała: „Kuro, daj mi kurczaka, zaniosę go wronie. Wrona opuści dąb, dąb da żołędzie, zaniosę świni, świnia da szczecinę, utkam linę i wrzucęwody, wyciągnę mrówkę mojego młodszego brata. Kura zapytała: „Przyniosłeś mi proso?” Pchła-skok-skok! - wskoczył do dołu: „Dodaj, daj mi proso, zaniosę kurze, kura da mi kurczaka, zaniosę wronę, wrona zostaw dąb, dąb da żołędzie, zaniosę świni, świnia da szczecinę, utkam linę, wrzucę ją do wody, przyniosę mrówce młodszemu bratu na zewnątrz." Yama zapytał: „Czy zabrałeś ode mnie mysz?” Pchła - skacz, skacz! - podskoczyła do myszy: „Mysz, wyjdź z dziury, dziura da proso, zaniosę to kurze, kura da kurczaka, ja zaniosę do kury. wrona, wrona opuści dąb, dąb da żołędzie, zaniosę świni, świnia da szczecinę, splotę linę - wrzucę linę do wody i wyciągnę moje maleństwo brat mrówka. Mysz powiedziała: „Czy uratowałeś mnie przed kotem?” Pchła - skacz, skacz! - galopowała do kota: „Kocie, nie biegaj za myszą, mysz wyjdzie z nory, dziura da mi proso, zaniosę to do kury, kury. da mi kurczaka, zaniosę go wronie, wrona opuści dąb, dąb da mi żołędzie, zaniosę go do świni, świnia da szczecinę, utkam linę , wrzuć go do wody i wyciągnij mrówkę mojego brata. Kot zapytał: „Przyniosłeś mi mleko?” Pchła podskoczyła, podskoczyła - pogalopowała do krowy: „Krowo, daj mi mleko, zaniosę kotu, kot nie będzie biegał za myszą, mysz zostawi dziurę, dziura da. ja proso zaniosę do kury, kura da mi kurczaka, zaniosę do wrony, wrona opuści dąb, dąb da żołędzie, zaniosę do świnio, świnia da szczenię, utkam linę, wrzucę ją do wody i wyciągnę mrówkę mojego brata. Krowa zapytała: „Przyniosłeś mi trawę?” Pchła, skacz, skacz! - pobiegła na pole, zerwała trawę i przyniosła ją krowie. Krowa dała jej mleko. Zabrała kotu, kot nie pobiegł za myszą, mysz wyszła z nory, dziura dała proso, zaniosła do kury, kura dała kurczaka, zaniosła do wrony, wrona opuściła dąb drzewo, dąb dał żołędzie, zaniósł świni, świnia dała szczecinę, pchła utkała linę ze szczeciny - linę, przywiązała trawę do liny i wrzuciła ją do wody. Mrówka wspięła się na trawę, pchła pociągnęła za linę, wyciągnęła mrówkę brata na brzeg i uratowała go przed śmiercią. Potem znowu poszliśmy razem” [4, s. 15-18]. W baśniach można znaleźć także informacje o czynnikach, które przyczyniają się do powstania problemu lub uniemożliwiają jego rozwiązanie. Często zaobserwowałam u moich pacjentów nadmierną fiksację na punkcie negatywnych wydarzeń z przeszłości, co uniemożliwiało im przezwyciężenie bieżących problemów. Doskonałym przykładem nie skupiania się na negatywnym wydarzeniu, które miało miejsce, jest przypowieść o dwóch mnichach zen: „Pewnego dnia Tanzan i Ekido szli drogą błotnistą od deszczu. Lilo, bez przerwy. Koło jednego z zakrętów spotkali uroczą dziewczynę w jedwabnym kimonie przewiązanym w talii paskiem. Stała z wahaniem przed nieprzejezdnym błotem. „Nie martw się, dziewczyno” – powiedział Tanzan i biorąc ją w ramiona, niósł przez błoto. Ekido nie odezwał się ani słowem przez resztę podróży, aż dotarli do świątyni, w której zamierzali spędzić noc. Potem wybuchnął: „Nam, mnichom, nie wolno zbliżać się do kobiet, zwłaszcza młodych i pięknych. Czy to jest niebezpieczne. Dlaczego to zrobiłeś?" „Zostawiłem tam dziewczynę” – odpowiedział Tanzan. „Nadal ją nosisz?” [12, s.93]. Przyczyny problemów są w bajkach różne. A jednak można powiedzieć, że głównym źródłem problemów są pewne pragnienia, potrzeby bohaterów baśni i konflikty związane z ich zaspokojeniem. Jako źródła konfliktów możemy dostrzec konflikty intrapsychiczne pomiędzy „To” a „Super-Ego”, na które duży nacisk stawia psychoanaliza. W baśniach można też spotkać rodzaje konfliktów, o których mówi K. Levin: 1) „podejście-podejście”; 2) „unikanie-unikanie”; 3) „podejście-unikanie”. W baśniach również można znaleźć stresujące wydarzenia jako przyczynę problemów. Bajki często przedstawiają właściwości psychiczne jako źródło konfliktów, stresu i problemów. N. Pezeshkian w swojej transkulturowej, pozytywnej psychoterapii podkreśla znaczenie pewnych właściwości psychicznych w powstawaniu problemów (nazywa je rzeczywistymi zdolnościami). Rzeczywiste umiejętności to: dokładność, porządek, posłuszeństwo, uczciwość,lojalność, uczciwość, miłość, cierpliwość, zaufanie, nadzieja itp. Naszym zdaniem zarówno życie, jak i baśnie sugerują, że proces rozwiązywania problemów opiera się na systemach wartości, przekonaniach i stereotypach indywidualnego myślenia. Ostatecznie to od nich zależy, w jaki sposób podmiot będzie próbował rozwiązać ten czy inny problem. Dobrym przykładem baśni opartych na wartościach humanistycznych są wspaniałe baśnie O. Wilde'a: „Szczęśliwy książę”, „Słowik i róża”, „Samolubny olbrzym”, „Wierny przyjaciel” itp. Dobrym przykładem jak przestrzeganie wartości społecznych może zapobiec pewnym problemom, konfliktom między ludźmi, jest przypowieść „Prorok i długie łyżki”. „Do proroka Eliasza przyszedł jeden sprawiedliwy. Dręczyło go pytanie o piekło i niebo. „Gdzie jest niebo, gdzie jest piekło?” Z tymi słowami zwrócił się do proroka. Eliasz nie odpowiedział. Wziął pytającego za rękę i poprowadził go ciemnymi uliczkami do pałacu. Weszli do ogromnej sali przez żelazny portal. Było tam wielu ludzi, biednych i bogatych, ubranych w łachmany i ozdobionych drogimi kamieniami. Na środku sali stał ogromny kocioł, w którym gotowała się zupa, zwana na Wschodzie popiołem. W całym pomieszczeniu unosił się od niego przyjemny zapach. Wokół kotła biegali ludzie z zapadniętymi policzkami i oczami, każdy próbując dostać swoją porcję zupy. Łyżki, którymi ci ludzie próbowali nabrać zupę, były tak duże jak oni sami. I dopiero na samym końcu znajdował się drewniany uchwyt. W dodatku łyżka była zrobiona z żelaza, które było bardzo gorące od gorącej zupy. Głodni ludzie zachłannie przepychali się wokół kotła. Każdy chciał jeść, ale nie mógł. Z trudem wyciągali łyżki z kotła, lecz ponieważ były za długie, nawet najsilniejsi nie byli w stanie podnieść ich do ust. Ci, którzy działali zbyt pochopnie, parzyli sobie ręce i twarz oraz wylewali zupę na ramiona sąsiadów. Przeklinając, zaczęli walczyć i bić się tymi samymi łyżkami, których nie mieli dość. Prorok powiedział: „To jest piekło”. Wyszli z sali i wkrótce nie było już słychać jej strasznego hałasu. Szli długo ciemnymi uliczkami i dotarli do kolejnej ogromnej sali. I było tu dużo ludzi, a na środku sali stał ogromny kocioł i w ten sam sposób gotowano zupę. Każdy z obecnych trzymał w dłoni tę samą łyżkę, którą Eliasz i jego towarzysz widzieli w piekle. Ale wszyscy byli już najedzeni, a w sali słychać było jedynie cichy, zadowolony szum i brzęk łyżek. Ludzie zjednoczeni w dwójkach. Każdy nabierał zupę łyżką i podawał ją drugiemu. Jeśli łyżka była dla kogoś za ciężka, z pomocą przychodzili inni. W ten sposób każdy mógł zjeść. Gdy jedne się zapełniły, ustąpiły miejsca innym. Prorok Eliasz powiedział swojemu towarzyszowi: „To jest raj!” [10, s. 115-116]. W psychoterapii, zwłaszcza w orientacji psychoanalitycznej, szczególną uwagę zwraca się na psychologiczne sposoby rozwiązywania wewnętrznych konfliktów i problemów psychologicznych jednostki. Jako metody takie zwykle podkreśla się tzw. psychologiczne mechanizmy obronne: „wyparcie”, „projekcję”, „sublimację”, „racjonalizację” itp. Te psychologiczne metody rozwiązywania problemów psychicznych jednostki, choć łagodzą napięcie i pozwalają uniknąć nieprzyjemnych emocji, nie eliminują samych problemów. Dlatego psychoterapeuci często kierują swoje wysiłki na identyfikację i zrozumienie psychologicznych mechanizmów obronnych, czyli metod pseudorozwiązywania problemów osobowości. Jako doskonałą artystyczną ilustrację mechanizmu psychologicznego - „racjonalizacji” (usprawiedliwienia) można przytoczyć bajkę I.A. Kryłowa „Lis i winogrona”: „Głodny ojciec chrzestny Lis wspiął się do ogrodu, w którym grona świeciły jak winogrona Plotkarce zaświeciły się oczy i zęby, A pędzle są soczyste, jak płoną jachty; Problem tylko w tym, że wiszą wysoko: Nieważne, jak do nich przyjdzie, Nawet jeśli oko ją zobaczy, Spędziwszy godzinę na próżno. , idzie i mówi z irytacją: „No, no!” Ładnie to wygląda, ale jest zielono, ale nie ma dojrzałych jagód: od razu zaciskasz zęby” [7, s. 124].działania uczestników sytuacji problemowej. Dobrze pokazuje to bajka I.A. Kryłowa „Łabędź, szczupak i rak”. „Jeśli między towarzyszami nie będzie porozumienia, ich interesy nie pójdą dobrze i nic z tego nie wyniknie, tylko męka. Któregoś dnia Łabędź, Rak i Szczupak zabrali ze sobą mnóstwo bagażu i razem całą trójkę przypięli się do niego, wóz wciąż jedzie! Bagaż wydawałby im się lekki: Tak, Łabędź pędzi w chmury, Rak cofa się, a Szczupak wciąga do wody. Nie do nas osądzajcie, kto jest winny, kto ma rację.” 7, s. 77-78]. Narzędziem do rozwiązywania problemów, jak wiemy, jest myślenie. Dlatego jeśli chcemy nauczyć osobę rozwiązywania swoich problemów za pomocą baśni, konieczne jest przeanalizowanie cech myślenia bohaterów baśni. Często rozwiązanie problemu nie jest możliwe ze względu na stosowanie prymitywnych form myślenia, takich jak: 1) myślenie figuratywne, konkretne; 2) myślenie skojarzeniowe; 3) wyciąganie wniosków przez analogię; 4) myślenie autystyczne (gdy relacje między zjawiskami ustalane są na podstawie pragnień i emocji podmiotu); 5) myślenie symboliczne; 6) jednostronne, niesystemowe myślenie wyrwane z kontekstu holistycznego; itp. Te niskie formy myślenia mogą działać w pewnych konkretnych, prostych przypadkach, ale w trudnych okolicznościach są nie tylko nieskuteczne, ale wręcz przeszkadzają w stosowaniu wyższych, skutecznych form myślenia. Rosyjska bajka ludowa „Trzy bułki i jeden bajgiel” jest dobrym przykładem błędnych wniosków, jakie można wyciągnąć na podstawie myślenia figuratywnego, konkretnego, jednostronnego. "Pewien człowiek był głodny. Kupił bułkę i zjadł - nadal był głodny. Kupił drugą bułkę i zjadł - nadal był głodny. Potem kupił bajgla, a gdy go zjadł, stał się pełny, wtedy mężczyzna uderzył się w głowę i powiedział: „Jaki ze mnie głupiec, nie powinienem był jeść najpierw jednego bajgla” [3, s. 346]. Konkretna osoba w procesie myślenia najczęściej wyciąga wniosek na podstawie swojego doświadczenia i zdobytej wiedzy. A te ostatnie często prowadzą do błędnych wniosków, bo wiążą się z konkretnymi warunkami, konkretnymi okolicznościami. Jeśli na przykład przez kilka lat jesienią miałem kryzys psychiczny, nie oznacza to, że w przyszłości będzie on koniecznie występował każdej jesieni. Lub, jeśli dany lek nie pomógł mi w przeszłości, nie oznacza to wcale, że nie może mi pomóc obecnie ani w przyszłości w innych okolicznościach (na przykład, jeśli biorę go w różnych dawkach, w połączeniu z inne leki itp.) lub że ten lek może nie być pomocny dla innych osób z podobnymi problemami. Zdaniem psychologa egzystencjalnego A. Van Kaama, jeśli człowiek chce zrozumieć prawdziwą istotę jakiegoś zjawiska, to musi uwolnić się od dominującej w jego psychice z jednej strony oceny zjawisk na podstawie własnego doświadczenia, a z drugiej z drugiej strony ocena zjawisk na podstawie zdobytej wiedzy. To, co może prowadzić do wniosków na podstawie własnego, jednostronnego doświadczenia zmysłowego (na którym ludzie często opierają się w procesie myślenia), dobrze pokazuje suficka przypowieść „Ślepcy i słoń”. „Za górami było duże miasto. Wszyscy jego mieszkańcy byli ślepi. Pewnego razu obcy król i jego armia rozbili obóz na pustyni niedaleko miasta. W armii królewskiej był ogromny słoń bojowy, który chlubił się w wielu bitwach Już sam jego wygląd sprawił, że pokonani wrogowie byli pod wrażeniem. Wszyscy mieszkańcy miasta chcieli dowiedzieć się, czym jest słoń, a kilku niewidomych mieszkańców miasta pobiegło jak szalone, aby się dowiedzieć, co to za słonie. Oni, poczuwszy jakąś część tego, zdecydowali, że teraz coś wie. Kiedy wrócili, byli otoczeni przez tłum niecierpliwych współobywateli. Będąc w głębokiej niewiedzy, niewidomi z zapałem chcieli się tego dowiedzieć prawdę od tych, którzy sami.Myliłem się. Ludzie pytali o kształt i rozmiar słonia i słuchali ich wyjaśnień. Człowiek, który dotknął ucha słonia, powiedział: „Słoń to coś dużego, szerokiego i szorstkiego jak dywan”. Ale ten, który dotykał pnia, powiedział: „Mam na ten temat prawdziwe informacje”. Wygląda jak prosta pusta rura, przerażająca i destrukcyjna. „Słoń jest potężny i silny jak kolumna” – sprzeciwił się inny, który dotknął nogi i stopy słonia. Każdy z nich czuł tylko jedną z wielu części słonia. Wszyscy źle to odebrali. Nie byli w stanie wszystkiego ogarnąć umysłem: wiedza nie jest towarzyszką ślepego. Wszyscy coś o nim wyobrażali, ale byli równie dalecy od prawdy. To, co jest stworzone przez umysł, nie wie o boskości. W tej nauce nie da się utorować drogi przy pomocy zwykłej inteligencji” [13, s. 143 - 144]. Podane przez nas rozumowanie jest, można by rzec, zaledwie kroplą w morzu możliwości, jakie kryją się w baśniach. w zakresie nauczania rozwiązywania problemów. Nasze podejście do analizy problemu baśni, jako elementu Bajkowo-Poznawczo-Behawioralnej Terapii, można ogólnie powiedzieć, że jest dość proste. Polega ono na analizie baśni od podstaw Z punktu widzenia badania rozwiązania niektórych problemów zidentyfikowaliśmy następujące ważne aspekty analizy jako główne kryteria analizy problemu bajki: 1) czytając bajkę, należy zwrócić uwagę na jakie problemy i problemy. przedstawiono w nim sposoby, sposoby ich rozwiązania; 2) należy zastanowić się, jakie inne sposoby i środki rozwiązania można by skutecznie zastosować w tej sprawie; 3) jakie błędy popełnili i jakich skutecznych środków użyli bohaterowie bajka mająca na celu rozwiązanie konkretnego problemu 4) co doprowadziło do powstania konkretnego problemu i jak można było go uniknąć; 5) jakie czynniki wpływają pozytywnie, a jakie negatywnie na rozwiązanie konkretnego problemu; 6) co jest potrzebne do rozwiązania konkretnego problemu; 7) jak zachowują się bohaterowie bajek w sytuacji problematycznej; 8) jakich środków potrzebują bohaterowie bajki, aby rozwiązać konkretny problem; czy mają je do dyspozycji i prawidłowo, czy efektywnie z nich korzystają; 9) jakie strategie rozwiązywania problemów zastosowano w tej opowieści i czy lepiej byłoby zastosować inne strategie; 10) cechy myślenia bohaterów baśniowych; 11) do jakich konsekwencji systemowych prowadzi określone rozwiązanie tego problemu (ocena psychologiczno-ekologiczna); 12) czego uczy nas konkretna analiza problematyczna baśni; 13) czy można dostrzec podobieństwa pomiędzy analizą problematyczną danej bajki a doświadczeniami życiowymi pacjentów? Aby mieć ogólne pojęcie o tym, jak konkretnie przeprowadzamy analizę problemową bajki podczas psychoterapii grupowej w naszym Centrum Rehabilitacji Psychospołecznej dla pacjentów z przewlekłą chorobą psychiczną, udostępnimy fragment naszej sesji psychoterapii grupowej. Na tej sesji wykorzystano bajkę ze wspaniałego zbioru baśni: „Księga Sądów i Sędziów. Legendy, baśnie, baśnie i anegdoty z różnych stuleci i ludów. O sporach i procesach sądowych, o sądach i sędziach, o pomysłowych śledztwach i niesamowitych wyrokach.” Zbiór ten został opracowany i opublikowany przez M.S. Charitonow. To jedna ze wspaniałych książek, które z oczywistych względów często wykorzystujemy jako materiał do problematycznej analizy Bajek. Bajka omawiana podczas tej sesji nosi tytuł „Łowca i jego syn”. „Posłuchaj opowieści o myśliwym i jego synu. Dawno, dawno temu żył myśliwy i miał syna o imieniu Cinna. Któregoś dnia oboje poszli do lasu. Polowaliśmy i polowaliśmy przez cały ranek i nie znaleźliśmy nic oprócz małego zająca. Ojciec dał zająca Cinnie do noszenia, ten jednak uznał, że nie jest to wartościowa zdobycz i porzucił zająca w lesie. Tego dnia nie udało im się jednak nakręcić nic więcej. Do południa zgłodnieli. „Upieczmy zająca” – powiedział ojciec Cinneum. „Przynajmniej coś zjemy”. Kiedy usłyszał, że jego syn porzucił zająca w lesie, ogarnął go niezwykły gniew. Wściekły uderzył Cinnę toporem i odszedł, zostawiając młodzieńca samego. Późnym wieczorem Cinna obudził się i poszedł do domu. Poczekał, aż wszyscy zasną i wziął swojąrzeczy i wyszedłem z domu. Udał się w stronę dużej wioski Kwende, dotarł do niej późnym wieczorem i dotarł do domu wodza. Lider nie spał. Zobaczył młodzieńca i zapytał go: „Skąd jesteś?” „Stąd i stamtąd” – odpowiedział Cinna. „Dlaczego wyszedłeś z domu?” – zapytał przywódca. Cinna powiedział: „Mój ojciec i ja poszliśmy do lasu na polowanie i nie upolowaliśmy nic poza małym zajączkiem”. Ojciec pozwolił mi to nieść. Ale pomyślałem, że ten zając jest za mały i wrzuciłem go do lasu. Kiedy zgłodnieliśmy, tata kazał mi upiec zająca. Odpowiedziałem, że nie mam. Wtedy mój ojciec wpadł we wściekłość i uderzył mnie siekierą. Upadłem nieprzytomny. Wieczorem obudziłem się, wstałem i przyjechałem tutaj. To właśnie mi się przydarzyło. I muszę powiedzieć, że kilka lat temu przywódca stracił na wojnie jedynego synka. Został tam schwytany i zabity. Teraz przyszła mu do głowy jedna myśl: „Czy potrafisz dotrzymać tajemnicy?” – zapytał Cinna. „Nie mam syna” – odpowiedział przywódca. „Został schwytany na wojnie”. Gdy nadejdzie świt, powiem wszystkim, że jesteś moim synem, że uciekłeś z niewoli i wróciłeś do domu. Cinna zgodził się. „To nie jest takie trudne” – powiedział. Następnie przywódca wszedł do domu i strzelił z pistoletu. Bum! – rozległ się w nocy. Żona przywódcy obudziła się, przybiegła i zapytała: „Wielki przywódco, co cię skłoniło do strzelania w środku nocy?” Przywódca odpowiedział jej: „Mój syn wrócił!” Wtedy jego żona zrobiła zamieszanie. Cała wioska się obudziła. „Co się stało w domu wodza?”, ludzie pytali się nawzajem: „Dlaczego tam strzelają w środku nocy?”. Wysłani do domu wodza przynieśli wiadomość, że jego syn, pojmany w czasie wojny, niespodziewanie wrócił. Niektórzy byli szczęśliwi, ale byli i tacy, którzy pytali z powątpiewaniem: „Naprawdę?” O świcie młodzieniec umył się, przebrał w piękne szaty, przywódca obdarował go prezentami i chodził po wsi, witany przez wszystkich radośnie. Ale niektórzy starsi, patrząc na niego, nadal z powątpiewaniem kręcili głowami: „To nie jest jego syn” – mówili. Inni sprzeciwiali się: „Nie, to jego syn”. Wątpliwości narosły, aż pewnego dnia ktoś wpadł na pomysł: „Sprawdźmy, czy to naprawdę jest jego syn”. [Uważamy, że tutaj powinniśmy zwrócić uwagę na to, jak starsi próbują ustalić prawdę.] „Starsi zadzwonili. swoich synów i kazał im się ubrać jak najlepiej i osiodłać konie. A potem powiedzieli im: „Idźcie do domu wodza i zaproście jego syna na spacer”. Po pewnym czasie wspólnej jazdy zatrzymaj się, zsiądź i zabij każdego ze swoich koni. A potem wróć do domu. Dali swoim synom ostre miecze i udali się do domu wodza. Tymczasem odnaleziono informatora, który podsłuchał rozmowę starszych i przekazał wszystko przywódcy. Dlatego lider był już gotowy do testu. „No cóż” - powiedział - „nawet nago może tańczyć, a tym bardziej ubrany”. Zadzwonił do Cinny i powiedział mu: „Kiedy pójdziesz z dziećmi starszych, przyjrzyj się wszystkiemu, co robią i postępuj tak samo”. „Właśnie wtedy przyjechali i zaczęli wzywać syna przywódcy na spacer. Po pewnym czasie galopu dzieci starszych nagle zatrzymały się, zsiadły z koni i zabiły swoje konie mieczami. Cinna to zauważył i zrobił to samo ze swoim cennym koniem. Wracając, synowie opowiedzieli wszystko starszym, a ci przyznali, że Cinna zdał egzamin. Tylko syn wodza mógł wykazać tak wspaniałe lekceważenie cennej własności. Aby jednak się tego całkowicie upewnić, postanowili zorganizować kolejny test. Następnego dnia starsi ponownie zadzwonili do swoich synów i powiedzieli: „Zawołajcie go ponownie ze sobą”. Damy Ci najpiękniejsze niewolnice. Zaprowadzisz ich do lasu i tam zabijesz na jego oczach. Ale informator ponownie ostrzegł przywódcę o wszystkim i dał Cinnie dwóch niewolników: „Pójdziesz z innymi” – powiedział. „Zrób wszystko, co oni zrobią”. I tak się stało. Cinna powtórzył za młodzieńcami wszystkie ich działania, aż w końcu starsi byli usatysfakcjonowani. „To naprawdę jest jego syn” – przyznali. „Tylko syn wodza może tak pogardzać bogactwem i życiem”. ?...]. "Czas minął." . Cinna mieszkał w domu wodza jako jego syn. Ale pewnego dnia do Kvendy przybył myśliwy,Ojciec Cinny. Zobaczył syna i po przesłuchaniu ludzi dowiedział się, co się stało. Wtedy myśliwy przyszedł do domu wodza i zastał go siedzącego obok Cinny. Myśliwy przywitał się z przywódcą i powiedział do młodzieńca: „Chodź ze mną, synu”. Czy nie powinniśmy znowu razem polować? Cinna milczał. A przywódca powiedział do myśliwego: „[Gdybyś był Cinną lub przywódcą, co byś zrobił w tej sytuacji? Pacjent (1): „Gdybym był Cinną, powiedziałbym mojemu ojcu, gdy uderzysz mnie toporem i zostawił mnie na śmierć w lesie, o czym wtedy myślałeś?” Pacjent (2): „Pojechałbym z ojcem”. Pacjent (3): „Gdybym był przywódcą, wezwałbym moich wojowników i nakazał śmierć ojca Cinny”. Pacjent (4): „Gdybym był przywódcą, dałbym dużo pieniędzy ojcu Cinny, żeby zostawił syna”. Psychoterapeuta: „Kontynuujmy czytanie, aby dowiedzieć się, jak ten problem został rozwiązany w samej bajce, a następnie omówimy bardziej szczegółowo możliwe sposoby rozwiązania tego problemu.”] „-Obcy, nie zdradzaj mojego sekretu zdobądź wszystko, co chcesz, ale zostaw Cinnę ze mną. Jednak myśliwy był głuchy na jego prośby i uparcie stawiał na swoim. Wtedy przywódca kazał osiodłać trzy konie i dać Cinnie miecz Cinna odjechał do lasu. Zwrócił się do Cinny: „Posłuchaj mnie, Cinna” – powiedział. „My dwaj jesteśmy nieuzbrojeni i tylko ty masz miecz. Albo mnie zabijesz, albo zabierzesz wszystkich moją własność i wróć z ojcem do siebie, bo inaczej mnie zabijesz, a ty i ja wrócimy i będziemy żyć jak dawniej. Młody człowiek nie wiedział, co zrobić na jego miejscu. myśliwy czy przywódca? Myśl świeżym umysłem! [6, s. 43-46] Psychoterapeuta: „Autor bajki pyta, co byś zrobił na miejscu Cinny?” Pacjent (1): „Zabiłbym ich obu”. Pacjent (2): „Nikogo bym nie zabił, odszedłbym i zostawił ich obu”. Pacjent (3): „Zabiłbym mojego ojca”. Psychoterapeuta: „Proszę zwrócić uwagę, że w bajce jest psychologiczna pułapka i my w nią wpadliśmy. Najpierw przywódca mówi do Cinny: „Mamy jedyne wyjście. Albo mnie zabij… albo ty zabijesz swojego ojca. ” To nieprawda. Z każdej sytuacji jest więcej niż jedno wyjście. Co więcej, aby rozwiązać ten problem, wcale nie jest konieczne zabijanie ani lidera, ani ojca. Jednak pytanie na końcu opowieści – „Kto zabiłbyś?” – zmusza nas do ukierunkowania naszych myśli na temat tego, kogo lepiej zabić – lidera czy ojca. W psychoterapii ericksonowskiej i NLP takie pytania określa się jako zapewnienie wyboru bez wyboru Pytanie sugeruje, że jeden z nich musi zostać zabity. Druga pułapka psychologiczna zastawiona w bajce to nieświadome narzucenie nam strategii „zwycięstwo-porażka”, którą zakłada przywódca, aby rozwiązać problem tylko dwie możliwości: przywódca wygrywa, a Cinna pozostaje z nim, a ojciec zostaje pokonany (umrze lub Cinna umiera); daje pierwszeństwo ojcu, a przywódca ponosi „porażkę” (umiera), co sugeruje wagę rozwiązania samego problemu, a nie „zwycięstwa” czy „porażki”) i „partnerstwa” (w jakiś sposób wszyscy uczestnicy problemu muszą być usatysfakcjonowani). Innymi słowy, porozmawiajmy o tym, jak można rozwiązać ten problem, aby żaden z uczestników sytuacji problemowej nie cierpiał. Należy zaznaczyć, że zastosowanie w rozwiązaniu problemu metody „partnerskiej rekompensaty”, którą na początku starał się zastosować lider („Dostaniesz wszystko, czego chcesz, ale zostaw Cinnę ze mną”), jest metodą dość powszechną w życiu. Osobiście uważam, że stosowanie zasady „wynagradzania partnera” przy rozwiązywaniu problemów jest całkiem rozsądnym i uczciwym sposobem. Jednak ta metoda nie zawsze działa, o czym świadczy ta bajka. Pozwólcie, że wymienię kilka moich myśli, które moim zdaniem mogą odegrać pozytywną rolęw rozwiązaniu tego problemu w oparciu o zasadę „partnerstwa”. Poproszę Cię o ich uzupełnienie lub dostosowanie według własnego uznania: 1) możesz tak sprawić, aby Cinna był zarówno z ojcem, jak i z wodzem (np. jeździł z ojcem na polowanie i mieszkał z wodzem; lub inny przez jakiś czas mieszkał z ojcem, a jakiś czas z wodzem itp.); 2) Cinna, od którego całkowicie zależy rozwiązanie tego problemu, może i powinien wziąć na siebie odpowiedzialność i rozwiązać go w oparciu o zasadę „partnerstwa” (to znaczy wziąć pod uwagę interesy wszystkich trzech uczestników sytuacji problemowej - on sam, ojciec i przywódca)... Należy zauważyć, że dla osoby oczywiście bardzo ważne jest nauczenie się rozwiązywania problemów. Jednak równie ważne, a czasem nawet ważniejsze, jest nauczenie się, jak unikać problemów. Jak wiadomo, głównym zadaniem medycyny jest profilaktyka. O wiele łatwiej, taniej i bardziej opłacalnie jest skierować swoje wysiłki na unikanie choroby, niż próbować wyzdrowieć, gdy zachorujesz. Spójrzmy na tę opowieść z punktu widzenia tego, jak można było uniknąć przedstawionych w niej problemów. Jeszcze raz przedstawię Ci kilka moich przemyśleń na ten temat, a Ty je dodasz lub poprawisz: 1) wybierając się na polowanie, należy zabrać ze sobą coś do jedzenia, aby w razie nieudanego polowania móc się przekąsić; 2) Ojciec Cinny powinien był lepiej poznać syna, przewidzieć jego możliwe postępowanie z zabitym zajączkiem i go uniknąć; 3) zachowanie ojca Cinny po odkryciu utraty zająca zastrzelonego świadczy o jego porywczym temperamencie; dlatego Cinna, zanim wyrzucił zająca, musiał o tym powiedzieć ojcu; 4) oszustwo ostatecznie staje się rzeczywistością; dlatego, aby uniknąć problemów w przyszłości, byłoby lepiej, gdyby przywódca nie oszukiwał współplemieńców, ale po prostu adoptował Cinnę; 5) Ojciec Cinny uniknąłby problemów, gdyby spokojnie, wspólnie z wodzem i synem, próbował przedyskutować powrót Cinny do domu, biorąc pod uwagę interesy całej trójki; 6) w tej problematycznej sytuacji Cinna musiał wziąć na siebie odpowiedzialność za rozwiązanie problemu w oparciu o zasadę „partnerstwa”; 7) Nie należy zmuszać człowieka do dokonywania wyboru spośród rzeczy dla niego cennych, jak to zrobił przywódca (wybrać jego lub jego ojca), gdyż jest to obarczone, delikatnie mówiąc, niepożądanymi konsekwencjami... Podczas Analizując problem, należy zwrócić uwagę na to, co robią i jak bohaterowie bajek zachowują się w problematycznej sytuacji. Ich działania mogą albo pomóc rozwiązać problem, albo go utrudnić. W szczególności, jeśli mówimy o bohaterach omawianej baśni, możemy powiedzieć, co następuje: 1) działania ojca Cinny miały w stosunku do problemu negatywny wydźwięk: początkowo poprzez żądanie zwrotu syna on spowodował ten problem; i odmawiając propozycji przywódcy pozostawienia Cinny z nim, biorąc w zamian wszystko, czego zapragnie i nie oferując własnego rozwiązania problemu, ojciec Cinny, zamiast próbować go rozwiązać, pogorszył problem; 2) Cinna generalnie dystansował się od rozwiązania problemu, zajmował stanowisko bierne; 3) w danej sytuacji problemowej jedynie lider stara się rozwiązać problem i wykazuje pewną elastyczność: najpierw, aby rozwiązać problem, posługuje się zasadami „partnerstwa” i „kompensacji”, a później ta próba nie przyniosła skutku, zmienia strategię i próbuje rozwiązać problem, zrzucając odpowiedzialność na Cinnę i stosując zasadę „wygraj lub przegraj”. Jednocześnie, aby „wygrać”, świadomie lub nieświadomie, posługuje się techniką odwoływania się do uczuć, demonstrując swoją miłość do Cinny. W razie potrzeby Cinna może nie tylko wyjechać z ojcem, ale także zabrać ze sobą cały majątek przywódcy i pozbyć się go na zawsze. Wydaje nam się, że w tym przypadku rozwiązanie problemu w oparciu o zasadę „zwycięstwa lub porażki”, choć eliminuje ten problem na zawsze („trzecie koło” ulega zniszczeniu), to jednak rozwiązanie problemu w ten sposób będzie z pewnością będzie miało to negatywny wpływ w przyszłości na relacje pozostałych dwóch…” Na zakończenie pragnę zauważyć, że nie da się stworzyć formuły, przepisu na rozwiązanie problemów. – 1999.